قراردادهای آتی چیست؟

قراردادهای آتی چیست؟

قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures ) توافق نامه‌ای است قانونی، دارای حد و مرز معین و برای خرید یا فروش یک کالا یا ابزار مالی، برای زمانی در آینده با قیمتی توافق شده هنگام امضای قرارداد.

کالای تحویلی قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان تحویل و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آتی قیمت است که در مرحله معامله کشف می‌شود.

به عنوان مثال چنان‌چه کارگزاری یک قرارداد آتی مس برای خرداد ماه 1385 را خریداری کند یعنی او پذیرفته که 1000 کیلو مس برای تحویل در ما ه خرداد منعقد کرده و کیفیت مس مورد قرارداد نیز استاندارد بوده و تمام قراردادهای مس خرداد ماه نشان دهنده یکسان بودن کیفیت مس در آن دوره است.

تاریخچه شروع معاملات آتی

در سال 1848 در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند.

به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.

در این راستا کشاورز از قبل می داند که وجه خود را دریافت می نماید و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند.

اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد.

قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.
این قراردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آن ها حرکت می‌کرد، تبدیل شد مثلاً در شرایط بد آب و هوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند، علاقه‌مند هستند، قراردادهای ارزشمند خود را بدلیل کاهش عرضه گندم، نگه دارند، برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می‌یابد به‌علاوه، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفاً بعنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند را نیز ترغیب می‌کند.

در نتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی می‌شود و زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند می‌شوند و به‌دنبال آن بورس CBOT در سال 1848 در آمریکا شکل می‌گیرد.

بنابراین به‌طور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می‌شود تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند.

قرارداد آتی چیست؟ (Futures) انواع قراردادهای آتی چیست؟ آن را بخوانید

قرارداد آتی ، قراردادیست که طی آن شخص موظف می شود مقدار مشخصی از یک کالای تعیین شده را از خریدار بخرد و همان کالا را در رسیدی معین به قیمتی مشخص بفروشد. همچنین قرارداد آتی به افراد این امکان را می دهد که کالاهایی را که می خواهند بخرند اما در عین حال تصمیم تحویل گرفتن آن را ندارند در زمانی مشخص شده تحویل بگیرند و مبلغ آن را در زمان تحویل پرداخت کنند. بنابراین افرادی که قصد فروش کالاهایی را دارند اما آن ها را در آن زمان در دسترس ندارند و مالک آن را نیستند، قرارداد آتی این امکان را به آن ها می دهد که آن را بفروشند و هر زمان که آن کالا به دستشان رسید، آن را تحویل خریدار بدهند.

واژه‌نامه ارزهای دیجیتال دارای گستردگی بسیار زیادی دارد و بسیاری از سرمایه‌گذاران این حوزه نیز با تمام مفاهیم و اصطلاحات قراردادهای آتی چیست؟ ارز دیجیتال آشنایی ندارند و تنها اصلی‌ترین مفاهیم را می‌شناسند. البته همین اصلی‌ترین مفاهیم نیز برای شروع کار می‌توانند کافی و تاثیرگذار باشند. این مفاهیم را در مطلب اختصاصی سایت به طور کامل بیاموزید.

تاریخچه قرارداد آتی

قرارداد آتی به صورت رسمی از سال 1972 میلادی وارد بازارهای مالی بین المللی شد. نخستین بار این قرارداد برپایه ی محصولات کشاورزی که عرضه و تقاضای بالایی دارند، مبادله شد و سپس بر اساس مخازن و معادن طبیعی زیر زمینی مانند مواد خام، نفت، سنگ های باارزش و سوخت های فسیلی معامله شد. درسالهای اخیر نیز علاوه بر آن ها، سهام، اوراق بهادار و ارزها نیز معامله و مبادله می شوند.

انواع قرارداد آتی

قرارداد های آتی به دو دسته تقسیم می شوند:

1. قرارداد های آتی کالا: در این قراردادها کالاهایی مانند محصولات کشاورزی مانند قهوه، نفت و مشتقات آن و فلزات مبادله می شود.
2. قرارداد های آتی مالی: در این نوع قراردادها معمولا سندهای مالی چون سهام، ارز، ارز دیجیتال مانند بیت کوین و اوراق بهادار مبادله می شود.

قرارداد آتی نوعی قرارداد دو طرفه است که در آن بین دو طرف فروشنده و مشتری بسته می شود بنابراین فروشنده می تواند در ارزش گذاری قیمت بازار سهیم باشد و علاوه بر افزایش قیمت می تواند به کاهش قیمت نیز کمک کند.

دلیل اهمیت قرارداد آتی

سه دلیل اساسی و مهم برای بستن قرارداد آتی بین طرفین مشتری و فروشنده وجود دارد:

1. خریدار براساس قرارداد آتی می تواند خود را از تغییرات روزمره قیمت بیمه کند.
2. فرد فروشنده می تواند در ارزش گذاری و تعیین قیمت کالای خود دخیل باشد یعنی فرد می تواند در تغییرات قیمت سهیم باشد و به کاهش یا افزایش قیمت کمک کند.
3. همه ی افراد می توانند با داشتن کمی از دانش تحلیل بورس و خرید و فروش کالاهای خود در قرارداد آتی سهیم باشند.

مشخصات یک قرارداد آتی

1. نوع سرمایه ی اولیه و استاندارد کالا
2. اندازه کالا
3. ماه بستن قرارداد
4. وجه تضمین اولیه
5. حدود نوسانات قیمت روزانه
6. حداکثر حجم هر سفارش
7. سقف مجاز سفارشات
8. تاریخ و ساعت معامله
9. گواهی مهلت آمادگی تحویل
10. کارمزد و جرایم

مزایای قرارداد آتی

1. سرمایه گذاری در سهام شاخص: براساس تحلیل بورس، سرمایه گذاران می توانند کارکرد قرارداد آتی شاخص را با خرید و فروش سهام های قرارداد آتی به دست آورند و با در نظر گرفتن نوسانات بازار بورس سود کنند.
2. کم هزینه بودن آن: قراردادهای آتی نسبت به دیگر انواع قرارداد های معاملات نقدی کم هزینه تر و به صرفه تر است.
3. نقد شوندگی بالا: قراردادهای آتی نیازی به مالکیت صد در صدی افراد ندارد و آن ها می توانند کالاهای خود را پیش فروش کنند.

معایب قرارداد آتی

1. عدم باز بودن نماد معاملاتی در سرمایه ی پایه: در مواقعی که سهمی در بورس بسته شود، امکان خرید و فروش آن در بازار بورس وجود ندارد.
2. اهرم مالی: وجود اهرم مالی در قرارداد های آتی باعث پر ریسک شدن آن می شود. در کنار تمام مزایا و سودی که برای صاحبان سهام و کالا خواهد داشت، زیان های جبران ناپذیری نیز می زند.

شرایط دریافت کد معاملاتی آتی

مانند هر شغل و حرفه ی دیگری، افرادی که در این حوزه به فعالیت می پردازند باید از شرایط اولیه ای برخوردار باشند و فرایندی را بگذراند که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.

1. مراجعه به شعب کارگزاری معتبر و دارای مجوز رسمی سازمان بورس و سهام
2. ارائه مدارک هویتی اعم از شناسنامه و کارت ملی و کپی های آن دو
3. تکمیل فرم های مربوطه مانند:

• فرم درخواست کد معاملاتی
• اقرارنامه مالیاتی
• بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی
• معرفی اطلاعات حساب های بانکی

1. تایید مدارک مذکور توسط کارگزار
2. ارائه تاییدیه به بورس کالا
3. بررسی مدارک مذکور توسط بورس کالا
4. صدور کد معاملاتی

پس از دریافت کد معاملاتی فرد باید:

• به سامانه معاملات برخط مراجعه کند و با نام کاربری و رمز عبور صادر شده توسط کارگزار مربوطه معاملات خود را انجام دهد.
• معامله گر باید وجه تضمین اولیه را به حساب عملیاتی واریز کند.
• سفارش خرید و فروش را با مشخصات دقیق ارائه کند.
• با در نظر گرفتن موقعیت خرید یا فروش در بازارهای معاملاتی و قرارداد آتی سفارشات خود را بفروشد یا بخرد.

مراحل جلسات معاملاتی و قرارداد های آتی

در اینجا به صورت خلاصه به مراحل جلسات معاملاتی و قرارداد های آتی اشاره می کنیم:

1. دوره پیش گشایش:

• امکان ورود سفارش
• امکان ویرایش و حذف سفارش

1. حراج تک قیمتی:

• امکان انجام معامله

در این مرحله امکان ورود و ویرایش یا حذف سفارش وجود ندارد.

1. حراج پیوسته:

• امکان ورود سفارش
• امکان ویرایش و حذف سفارش
• امکان انجام معامله

1. دوره پایانی معاملات:

• امکان ویرایش و حذف سفارش
• امکان انجام معامله

1. بسته شدن جلسه معاملاتی:

در این مرحله هیچ یک از امکانات ورود سفارش، ویرایش و حذف سفارش و انجام معامله وجود ندارد.

وضعیت خریدار و فروشنده در یک قرارداد آتی

همانطور که در مطالب بالا ذکر شد، قرارداد آتی به صورت دو طرفه بسته می شود و مانند هر قرارداد دیگری دو طرف قرارداد باید به شرایط و وظایف خود آگاه و پایبند باشند. در ادامه ی این مطلب وظایف دو طرف قرارداد یعنی خریدار و فروشنده را بررسی می کنیم.

خریدار:

• تعهد به خرید دارایی پایه سررسید
• کسب سود از افزایش قیمت ها
• پرداخت وجه تضمین اولیه
• بروز رسانی تضمین با تعهدات
• خروج از بازار از طریق اتخاذ موقعیت تعهدی فروش

فروشنده:

• تعهد به فروش دارایی پایه سررسید
• کسب سود از کاهش قیمت ها
• پرداخت وجه تضمین اولیه
• بروز رسانی تضمین با تعهدات
• خروج از بازار از طریق اتخاذ موقعیت تعهدی فروش

انجام امور بانکی از جمله گرفتن وام و معاملات مالی معمولا به صورت متمرکز و از طریق بانک‌ها و موسسات مالی انجام می‌شود. روی کار آمدن بلاک چین سبب گشت که بسیاری از این امور به صورت کاملا غیر متمرکز و بدون دخالت سازمان و یا ارگان خاصی انجام شود. به برنامه‌های کاربردی که بتوان با استفاده از آن‌ها امور مالی را به صورت کاملا غیر متمرکز پیش برد، دیفای گفته می‌شود. از آن جایی که در سال‌های اخیر احتمال کلاهبرداری موسسات مالی و بانک‌ها افزایش یافته است، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند که امور مالی خود را به صورت غیر متمرکز و با استفاده از دیفای پیش ببرند.

دکتر سیگنال بازار ارزهای دیجیتال و بیت کوین را تحلیل می کند و شما را از افزایش قیمت های پیش رو مطلع می سازد و درتلاش هست، تا با ارائه برترین سیگنال های تحلیل شده بیت کوین و آلت کوین ها که دارای دقت بالایی هستند به افزایش عملکرد و کم کردن ریسک معاملات شما کمک کند تا سود شما را در معاملات به حداکثر برساند. به تیم تحلیلگر ما ملحق شوید و لذت تریدینگ را با دکتر سیگنال تجربه کنید.

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید

7 مورد از کاربردی ترین اصطلاحات و واژه های واژه نامه ی جامع مربوط به ترید ارز دیجیتال

7 نکته اساسی و مهم قبل از سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال

علل اصلی ریزش بازار ارز دیجیتال + آیا افزایش میزان عرضه به تقاضا موجب ریزش میشود؟

9 مورد از معروف ترین توکن های NFT + معرفی هر توکن

معرفی انواع توکن های پر طرفدار دیفای و کاربرد و مزایای این توکن ها

مفهوم اوراکل در قرار داد های هوشمند ارز دیجیتالی چیست؟

دوره های آموزشی دکتر سیگنال

دسته‌ها

نوشته‌های تازه

• 7 مورد از کاربردی ترین اصطلاحات و واژه های واژه نامه ی جامع مربوط به ترید ارز دیجیتال
• 7 نکته اساسی و مهم قبل از سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال
• آموزش تحلیل تکنیکال با گوشی تلفن همراه تنها با دسترسی داشتن به اینترنت
• 3 نکته اصولی ومهم که باید پیش از خرید و فروش بیت کوین بدانید
• سیگنال آلت کوین چیست و چه کاربردی دارد؟

دکتر سیگنال بازار ارزهای دیجیتال و بیت کوین را تحلیل می کند و شما را از افزایش قیمت های پیش رو مطلع می سازد و درتلاش هست، تا با ارائه برترین سیگنال های تحلیل شده بیت کوین و آلت کوین ها که دارای دقت بالایی هستند به افزایش عملکرد و کم کردن ریسک معاملات شما کمک کند تا سود شما را در معاملات به حداکثر برساند. به تیم تحلیلگر ما ملحق شوید و لذت تریدینگ را با دکتر سیگنال تجربه کنید.

مفهوم دارایی پایه در قراردادهای آتی چیست؟

ابزارهای مشتقه (از جمله قراردادهای آتی) ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن ها از یک نوع دارایی که اصطلاحاً به آن "دارایی پایه" می گویند، مشتق می شود.

معمولاً در بورس های کالایی دنیا، دارایی های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سایر محصولات به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می شوند.

در حال حاضر در بورس کالای ایران سکه طلا و زعفران در قالب قرارداد آتی معامله می شوند. این درحالی است که در سال های اخیر قرارداد آتی بر روی دارایی های دیگری از جمله زیره سبز، کنجاله سویا، کاتد مس، شمش طلا نیز قابل معامله بوده است. احتمال افزایش دارایی های پایه از جمله قیر و محصولات دیگر نیز در آینده نزدیک وجود دارد.

در صورتی که دارایی مورد نظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل قبول کالا توسط بورس تعیین شود. دلیل این امر آن است که کالاهای مختلف با شرایط کمی و کیفی متفاوت ممکن است، در بازار موجود باشد. به عنوان مثال در بورس کالای ایران و در مورد قراردهای آتی سکه باید نوع سکه، عیار و وزن آن و سایر موارد کاملاً مشخص شود. در حال حاضر سکه مورد تایید بورس کالای ایران، سکه طلای تمام بهار آزادی طرح امام خمینی (ره) تعیین شده که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 8.133 گرم است.

اندازه قرارداد آتی
تمامی ویژگی های مورد نظر یک قرارداد آتی در قالب مستندی به نام مشخصات قرارداد آتی توسط بورس کالا به اطلاع عموم می رسد.یکی از ویژگی های اصلی یک قرارداد آتی، اندازه هر قرارداد است.

در قراردادهای آتی سکه، اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین می شود و سرمایه گذاران صرفاً می توانند مضرب های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند. در حال حاضر، اندازه قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا، 10 عدد سکه طلای تمام بهار آزادی طرح امام خمینی( ضرب سال 1386) است.

به عبارتی سرمایه گذاران طی انجام خرید و یا فروش یک قرارداد آتی سکه، 10 سکه طلای تمام بهار خریداری نموده و یا به فروش می رسانند. باتوجه به اینکه هر قرارداد شامل 10 سکه است، بنابراین اگر یک سرمایه گذار قصد خرید یا فروش 50 سکه طلا را در معاملات آتی سکه داشته باشد، می بایست 5 قرارداد آتی سکه طلا خرید کرده یا به فروش برساند.

قرارداد آتی چیست؟ + کاربردهای قراردادهای آتی ' 3 زمان خواندن

قرارداد آتی اصطلاحی است که در بسیاری از بازارهای مالی و اقتصادی سراسر جهان به وفور شنیده می‌شود و در نظام اقتصادی کشورهای مختلف، نقش‌آفرینی مهمی انجام می‌دهد. مفهوم قرار‌د‌ا‌د آ‌تی در حقوق ایران و فضای کسب‌وکارها نیز برای برخی افراد تا حدودی آشنا است و رفته‌رفته نیز به سمت رواج بیشتر در حال حرکت است.
ما در این مطلب از مجله حقوقی وینداد قصد داریم به مفهوم قرارداد آتی، کاربردها نکات حقوقی و مزایای آن بپردازیم.

با ما همراه باشید.

نگاهی به مفهوم قرارداد آتی

در قراردادهای خرید و فروش متداول و معمول دنیای حقوق، آنچه اتفاق می‌افتد این است که طرفین یک قرارداد، توافق می‌کنند که با امضای قرارداد، بها و مال مورد معامله را در همان لحظه به یکدیگر منتقل کنند و در واقع معامله را تمام کنند. اما قراردادهای آتی تفاوت بخاصی با این دسته قراردادهای رایج دارند.

اصطلاح Futures Contract ، که در فارسی به قرارداد آتی یا قرارداد آینده مشهور است، قراردادی است که مطابق آن طرفین یک معامله، توافق می‌کنند که در ازای قیمتی که هم‌اکنون مشخص می‌کنند، مقدار خاصی از یک کالا را در آینده معامله کنند.

شاید بتوان برای تقریب ذهن درباره قراردادهای آتی، تا حدی به قراردادهای پیش‌فروش و ماهیت خاص آنها نیز اشاره کرد.

وجه متمایز و خاص قرار‌داد آتی در این است که طرفین در لحظه امضا، انجام تعهد خرید و فروش با قیمت و شرایط ثابت و معین را به زمانی خاص در آینده موکول می‌کنند.

از منظری حقوقی، قالب قراردادهای آتی، قرارداد صلح است که مطابق آن فروشنده تحویل کالا با قیمت مورد توافق در زمان تنظیم قرا‌رداد آتی را در آینده تضمین می‌کند.

لازم به ذکر است که در زمان تنظیم قرارداد آتی، غالبا مبلغی خاص به عنوان ضمانت انجام تعهدات طرفین (به خصوص فروشنده) در اختیار خریدار و یا شخص ثالثی (به عنوان امین) قرار می‌گیرد تا قراردادهای آتی چیست؟ از اختلافات قراردادی آتی نیز پیشگیری شود.

کاربردهای قراردادهای آتی

قراردادهای آتی، قابلیت استفاده در زمینه‌های متعددی را دارند. برای فهم بهتر، می‌توان گفت که کاربردهای قرارد‌اد آتی قابلیت دسته‌بندی به دو نوع را دارند:

۱) قرارداد آتی اموال غیرمادی

شاخص‌ترین مثال قراردا‌د آتی در اموال غیرمادی، خرید و فروش سهام در بازار بورس است. به طور کلی قرارداد سهام، یکی از متداول‌ترین مصادیق قرارداد آتی در حقوق ایران است که مطابق دستورالعمل معاملات قرار‌داد آتی در بورس اوراق بهادار، به رسمیت شناخته شده است.

۲) قرارد‌اد آتی کالاهای مادی و ملموس

قراردادهای آتی می‌توانند درباره موضوعاتی با ماهیت مادی نیز تنظیم شوند. در حال حاضر، قرارداد آتی سکه و زعفران در نظام حقوقی ایران تا حد زیادی پذیرفته شده است و قابلیت استفاده دارد.

قراردادهای آتی در حوزه‌های کشاورزی (خرید و فروش میوه و گندم و…)، نفت خام و گاز طبیعی و… نیز می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

مصداقی از قرارداد آتی

برای فهم بهتر قرار‌د‌‌ا‌د آتی به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید یک کشاورز که تخصص در کشت زعفران دارد، در خرداد ماه هر سال، در حدود دویست کیلو زعفران کشت می‌کند. حال خریداری وجود دارد که مایل است در دی ماه، صد کیلو از محصول زعفران کشاورز برای ۶ ماه بعد (خرداد) را خریداری کند.

در این زمان خریدار می‌تواند با تنظیم قرارداد آتی زعفران، فارغ از نوسانات بازار زعفران و تغییرات قیمت زعفران ، قیمت هر کیلوگرم زعفران را یک میلیون تومان تعیین کند و مطابق قرارداد، فروشنده را متعهد کند که تا ۶ ماه بعد (خرداد ماه)، محموله زعفران را به قیمت مشخص شده در قرارداد به وی تسلیم کند

مزایای قراردادهای آتی

قراردادهای آتی مزایای اقتصادی زیادی هم برای خریدار و هم فروشنده به دنبال دارد. همانطور که بحث شد، خریدار می‌تواند با تحلیل درست بازار، به راحتی از طریق قراردادهای آتی، سود تجاری بالایی کسب کند و از نوسانات قیمت‌ها در امان باشد.

به طور مثال اگر خریدار نفت خام بتواند با تحلیل درست بازار انرژی نتیجه بگیرد که قیمت نفت در ۶ ماه آینده افزایش چشمگیری خواهد داشت، می‌تواند با تنظیم قرارداد آتی با فروشندگان نفت، سود اقتصادی قابل توجهی نصیب خود کند.

در واقع قرارداد آتی می‌تواند امکان کسب سود برای خریدار را حتی با داشتن سرمایه کم و ناکافی نیز مهیا کند.

فروشندگان نیز می‌توانند با اطمینان از حاشیه سود مشخص و معین خود، نسبت به کاهش قیمت‌ها یا افت بازار، امنیت اقتصادی بالایی کسب کنند و همواره از داشتن مشتری و نقدینگی بالا اطمینان حاصل کنند.

لازم به ذکر است که رواج قراردادهای آتی می‌تواند در نهایت به نفع جامعه نیز باشد چرا که این قراردادها، تا حد زیادی به تعادل بازار و جلوگیری از نوسانات و افزایش قیمت‌ها کمک می‌کنند.

درباره قراردادهای آتی سوالی دارید؟

در این مطلب کوشیدیم تا موضوع قراردادهای آتی در نظام حقوقی ایران را بررسی کنیم. هر چند بسیاری از نکات قرارداد آتی در این مطلب پوشش داده شد اما نباید از یاد برد که اصولا تنظیم قرارداد حقوقی، موضوعی تخصصی است و به همین دلیل تنظیم قراردا‌د آتی نیز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.

به همین خاطر پیشنهاد می‌کنیم اگر درباره مفاهیم مطرح شده در این مطلب نیاز به مشاوره حقوقی دارید یا نیاز به تنظیم قرارداد آتی در حوزه‌های مختلف دارید، از دانش و تجربه تیم حقوقی وینداد بهره‌مند شوید.

قرارداد فيوچر Perpetual چيست؟

قرارداد فیوچر Perpetual یا Perpetual Futures گونه‌ای از قراردادهای فیوچر بوده که صرافی بایننس برای معاملات فیوچر خود از این روش استفاده می‌کند. در این نوشته این مدل از قراردادها را معرفی خواهیم کرد. اما پیش از پرداختن به این قراردادها باید با قراردادهای فیوچر یا آتی آشنا باشیم.

قرارداد فیوچر یا قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی یا فیوچر قراردادی ‌است که مطابق آن یک کالا یا ارز یا هرگونه دارایی، در قیمتی مشخص و در زمانی مشخص دادو‌ستد خواهد شد. قیمت و زمان معامله، در هنگام عقد قرارداد تعیین خواهد شد. بدیهی است که تاریخ این معامله در آینده خواهد بود و به همین دلیل به این‌گونه معاملات، معاملات آتی و به قرارداد آن قرارداد آتی یا فیوچر می‌گویند.

نقطه مقابل معاملات فیوچر، معاملات اسپات می‌باشد. در معاملات اسپات، در زمان معامله، دارایی مورد معامله بین خریدار و فروشنده مبادله شده و مبلغ آن در همان زمان پرداخت می‌شود. اما در معاملات فیوچر ، دارایی مورد معامله در زمان تعیین شده (یک روز بعد تا چندین سال بعد) مبادله خواهد شد.

از دیگر ویژگی‌های بازار فیوچر این است که در این بازار معامله‌گران نمی‌توانند به طور مستقیم کالا یا ارزدیجیتالی را خریداری کرده یا به فروش برسانند (بر خلاف بازار اسپات). در عوض تریدرها ، قراردادی که نماینده آن دارایی‌است را مورد معامله قرار می‌دهند و دارایی موردنظر در تاریخ سررسید قرارداد فیوچر مبادله می‌شود.

به عنوان مثال، فرض کنید می‌خواهیم گندم را به صورت فیوچر مورد معامله قرار دهیم. در بازار فیوچر سنتی، این قرارداد برای تحویل در زمان مشخصی منعقد می‌شود. به این‌صورت که برای مثال در سه ماه آینده مقدار یک تن گندم در قیمتی مشخص و به صورت فیزیکی معامله شود. طی این قرارداد باید یک تن گندم ذخیره شود تا در سه ماه آینده مورد مبادله قرارگیرد. با این حال، در حال حاضر و در بسیاری از بازارهایی که معاملات فیوچرز را پشتیبانی می‌کنند، در زمان سررسید قرارداد، تسویه حساب به صورت نقدی انجام می‌شود و دیگر به صورت فیزیکی کالایی مورد مبادله قرار نمی‌گیرد.

قیمت یک قرارداد فیوچر برای یک کالای خاص مثلا گندم، بسته به اینکه تاریخ سررسید آن قرارداد چه زمانی باشد، متفاوت است. مثلا قیمت قرارداد فیوچر گندم 3 ماهه با قرارداد فیوچر گندم 3 ساله، متفاوت خواهد بود.

دلیل وجود قراردادهای فیوچر چیست؟

• پوشش ریسک و مدیریت ریسک : این مورد علت اصلی وجود معاملات فیوچر می‌باشد.
• پوزیشن فروش یا Short : با استفاده از این نوع قراردادها می‌توان از ریزش قیمت یک دارایی نیز سود برد. هرچند صاحب آن کالا نباشید.
• لوریج: با استفاده از این نوع معاملات تریدرها می‌توانند پوزیشن‌هایی بالاتر از مقدار حساب خود بازکنند. برای مثال در معاملات فیوچر صرافی بایننس می‌توان معاملاتی با لوریج 125 انجام داد.

قراردادهای فیوچر Perpetual چیست؟

قراردادهای فیوچر perpetual نوع خاصی از قراردادهای فیوچر می‌باشد که در این نوع قراردادها تاریخ سررسید وجود ندارد. در واقع این نوع قراردادها، بدون سررسید می‌باشد. از طریق این معاملات، تریدرها می‌توانند معاملات فیوچر خود را تا مدت زمان طولانی نگهداری کنند. از طرف دیگر، این در این نوع معاملات، قیمت قرارداد فیوچر با قیمت دارایی مورد معامله یکسان می‌باشد (بر خلاف معاملات فیوچر سنتی که همواره بین معاملات فیوچر و دارایی اصلی، تفاوت قیمت وجود دارد). برای همگرا کردن قیمت معاملات فیوچر perpetual با قیمت دارایی اصلی، از میانگین قیمت در چند صرافی معتبر استفاده می‌شود.

بر خلاف معاملات فیوچر سنتی، در معاملات فیوچر perpetual قیمت‌ها باهم یکسان بوده و یا بسیار به هم نزدیک می‌باشند. به طور خلاصه، تفاوت اصلی مابین معاملات فیوچر سنتی و معاملات فیوچر Perpetual در تاریخ سررسید این قراردادها می‌باشد. که در معاملات فیوچر Perpetual چیزی به اسم تاریخ سررسید یا تاریخ انقضا وجود ندارد.

مارجین اولیه چیست؟

زمانی که بخواهیم یک قرارداد فیوچر Perpetual باز کنیم، با مفهومی به نام ماریجم اولیه روبه‌رو می‌شویم. مارجین اولیه مورد نیاز، حداقلی مبلغی‌است که برای باز کردن یک پوزیشن لوریج دار نیاز خواهد بود. برای مثال در صورتی که یک تریدر بخواهد یک پوزیشن با لوریج 10 برای خرید 1000 بیت کوین باز کند، مارجین حداقل، 100 بیت کوین می‌باشد. به عبارت دیگر، این تریدر بایستی حداقل 100 بیت کوین در حساب خود داشته باشد تا بتواند این پوزیشن را در بازار فیوچر باز کند. در واقع می‌توان گفت که مارجین اولیه، به نوعی وثیقه‌ای برای معامله می‌باشد.

Maintenance margin یا وجه تضمین چیست؟

وجه تضمین در معاملات فیوچر Perpetual ، حداقل مبلغ از مارجین اولیه است که باید در حساب Hold شود که پوزیشن بسته نشود ( لیکوئید شدن). در صورتی که موجودی حساب شما از مقدار وجه تضمین کمتر شود، پوزیشن معاملاتی شما بسته خواهد شد و اصطلاحا حساب شما لیکوئید خواهد شد.

به عبارت ساده‌تر، مارجین اولیه، حداقل سپرده‌ای است که در زمان باز کردن یک پوزیشن باید در حساب تریدر موجود باشد (مانند اینکه شما برای اینکه در یک بانک حسابی باز کنید، حتما باید حداقل مبلغی برای افتتاح حساب داشته باشید). اما وجه تضمین حداقل مبلغی‌است که برای باز ماندن پوزیشن باید در حساب تریدر باقی بماند و در صورتی که حساب تریدر از این مبلغ کمتر شود، حساب شما لیکوئید خواهد شد.

لیکوئید شدن چیست؟

اگر میزان حساب تریدر کمتر از مقدار وجه تضمین شود، تریدر دو انتخاب دارد. یا باید حساب خود را دوباره شارژ کرده تا حساب او از مقدار وجه تضمین بالاتر رود، یا در غیر اینصورت پوزیشن تریدر بسته شده و حساب او صفر خواهد شد. به صفر شدن حساب فیوچر تریدر، لیکوئید شدن می‌گویند. اما در معاملات فیوچر Perpetual بایننس محاسبه قیمت لیکوئید شدن به روش دیگری محاسبه می‌شود. در بایننس هرچه پوزیشن سایز بالاتر باشد، مارجین اولیه نیز بالاتر خواهد بود.

مکانیزم لیکوئید شدن در قراردادهای فیوچر Perpetual باتوجه به اینکه در چه بازاری است و چه ارز دیجیتالی است، متقاوت خواهد بود. نکته‌ای که باید توجه این است که در صرافی بایننس و در قراردادهای فیوچر Perpetual در صورتی که حساب معاملاتی تریدر لیکوئید شود، تریدر بایستی کارمزد اضافی پرداخت کند. برای جلوگیری از این اتفاق، پیش از آنکه پوزیشن به قیمت لیکوئید شدن برسد، حساب معاملاتی را شارژ کرده و یا پوزیشن را ببندید.

Funding Rate چیست؟

فاندینگ‌ریت ابزاری برای همگرا کردن قیمت بازار با قیمت قرارداد فیوچر Perpetual می‌باشد. این مبلغ توسط بایننس محاسبه شده و بین خریداران و فروشندگان در بازار فیوچر ردوبدل خواهد شد. زمانی که فاندینگ‌ریت، عددی بالاتر از صفر باشد (مثبت باشد) تریدرهایی که در پوزیشن Long هستند آن مبلغ را به تریدرهایی که در پوزیشن Short هستند، پرداخت خواهند کرد. برعکس، اگر مقدار آن زیر صفر باشد (منفی باشد)تریدرهایی که در پوزیش Short هستند آن مبلغ را به تریدرهایی که در پوزیشن Long هستند، پرداخت خواهند کرد.

برای محاسبه فاندیگ‌ریت از دو مولفه استفاده می‌شود: نرخ بهره و وجه تضمین. در بازار فیوچر Perpetual صرافی بایننس، نرخ بهره همواره ثابت بوده و برابر 0.03 % می‌باشد. اما وجه تضمین ثابت نبوده و مقدار آن برابر تفاوت قیمت بین بازار فیوچر با بازار اسپات می‌باشد. صرافی بایننس در ازای انتقال فاندینگ‌ریت بین تریدرها، کارمزدی را دریافت نمی‌کند.

با این حساب در یک قرارداد فیوچر Perpetual زمانی که قیمت یک قرارداد (مثلا بیت کوین) بالاتر از قیمت آن در بازار اسپات باشد، افرادی که پوزیشن Long باز کرده‌اند، بایستی این تفاوت قیمت را به افرادی که پوزیشن Short باز کرده‌اند، بپردازند و برعکس.

Mark Price چیست؟

قیمت یک قرارداد فیوچر، همواره با قیمت دارایی اصلی تفاوت دارد. زیرا این دو در دو بازار متفاوت معامله می‌شوند. Mark Price تخمینی ارزش واقعی یک قرارداد در بازار فیوچر Perpetual می‌باشد. در بازار فیوچر سعی می‌شود با این ابزار، قیمت قراردادها به قیمت واقعی دارایی آن قرارداد در بازار اسپات نزدیک شود. هنگامی که در بازار نوسانات شدید قیمتی وجود دارد، این ابزار از لیکوئید شدن کاربران جلوگیری می‌کند. زیرا این قیمت میانگینی از قیمت آن دارایی در چندی صرافی معتبر می‌باشد. از این جهت اگر در یک صرافی، بنا به هر دلیلی نوسانات شدید مقطعی رخ دهد، کاربرانی که در آن زمان قرارداد فیوچر باز کرده‌اند، از این نوسانات شدید قیمتی در امان خواهند ماند.

PnL چیست؟

در یک قرارداد Perpetual در بازار فیوچر مفهومی به نام PnL وجود دارد که مخفف Profit and Loss می‌باشد که نشان دهنده سود و زیان در یک معامله می‌باشد. این سود و زیان در قراردادهای Perpetual در بازار فیوچر، به دو دسته “محقق شده” و “غیرواقعی” تقسیم می‌شوند. زمانی که یک تریدر قرارداد فیوچر باز می‌کند، بسته به تغییرات قیمت بازار، مقدار سود یا زیان این معامله غیرواقعی بوده و با تغییرات قیمت، تغییر خواهد کرد. اما به محض اینکه تریدر اقدام به بستن قرارداد Perpetual خود کند، سود و زیان او تبدیل به سود و زیان محقق شده می‌شود. تفاوت دیگری که بین این دو سود و زیان وجود دارد این است که، برای محاسبه سود و زیان غیرواقعی، از Mark Price استفاده می‌شود اما برای محاسبه سود و زیان محقق یافته، قیمت خود قرارداد اهمیت دارد. به همین دلیل ممکن است بین PnL غیرواقعی و PnL محقق یافته، تفاوت جزئی وجود داشته باشد.

Insurance Fund چیست؟

این ابزاری در معاملات فیوچر Perpetual می‌باشد که پرداخت سود و زیان تریدرها را تضمین می‌کند. نکته‌ای که در قراردادهای Perpetual در بازار فیوچر بایننس وجود دارد این است که، قراردادها بین تریدرها منعقد می‌شود نه بین تریدر و بایننس. این ابزار تضمین می‌کند که زیان یک تریدر به زیر صفر نرسد و در طرف مقابل، دریافت سود تریدر پیروز را تضمین می‌کند.

با یک مثال، این بحث را تکمیل می‌کنیم. فرض کنید علی در حساب فیوچر بایننس خود، 2000 دلار دارد. او قصد دارد یک پوزیشن Long با لوریج 10 برای خرید BNB باز کند. قیمت هر BNB را 20 دلار در نظر بگیرید. علی این قرارداد را از تریدر دیگری خریداری خواهد کرد نه از بایننس. پس در طرف دیگر این معامله، محمد وجود دارد که دقیقا با همین شرایط قصد باز کردن پوزیشن Short بر روی BNB را دارد. به دلیل اینکه علی از لوریج 10 استفاده کرده‌است، او در حال حاضر 1000 BNB را نگهداری می‌کند. اگر قیمت BNB به 18 دلار برسد، پوزیشن معاملاتی علی به طور خودکار بسته خواهد شد. حساب او لیکوئید شده و 2000 دلار او صفر خواهد شد.

بنا به هر دلیلی، اگر سیستم نتواند به موقع پوزیشن علی را ببندد و قیمت BNB کمتر از 18 دلار شود و ریزش قیمت ادامه داشته باشد، در عمل حساب علی منفی خواهد شد، زیرا زیان او بیشتر از 2000 دلار موجودی او خواهد شد. در این وضعیت سود اضافی محمد را چه کسی باید پرداخت کند؟ اینجاست که این ابزار وارد عمل شده و سود محمد را پرداخت خواهد کرد. این ابزار برای حساب علی تفاوتی نمی‌کند چون به هر حال حساب او صفر شده است، اما این ابزار در قراردادهای Perpetual در معاملات فیوچر سود محمد را تضمین می‌کند.