کندل استیک در تحلیل تکنیکال
کندل استیک در تحلیل تکنیکال
باید بدانیم هیچ سیستم معامله گری وجود ندارد که فقط معاملات سودده تولید کند. تصمیمات اکثر معامله گران در بازار حاصل چند فاکتور اساسی است که شامل تجربیات شخصی، احساسات و توانایی فرد در تحلیل جریان گسترده‌ای از اطلاعات است. این اطلاعات شامل داده‌های تحلیل بنیادی ، تحلیل تکنیکال ، اخبار و … هستند.
تحلیل تکنیکال برای معامله گران یکی از ابزارهای ارزشمند محسوب می‌گردد و نمودارهای کندل استیک – Candlestick یا شمعی ژاپنی یکی از منحصر‌به‌فردترین و دقیق‌ترین روش‌های این نوع از تحلیل است، به گونه‌ای که می‌توان گفت درک نمودارهای کندل استیک برای هر معامله گر ضروری است.
عامل اصلی حرکات قیمتی سهام احساسات و افکار معامله گران بازار است و نمودارهای شمعی ژاپنی می‌توانند به راحتی تصویری ساده از احساسات بازار و در مجموع تمامی معامله گران را در اختیار ما قرار دهند. از دیگر مزایای این نوع از تحلیل تکنیکال ، قابلیت بالا در تفسیر حرکات قیمتی سهام است. در واقع چیزی که سبب محبوبیت این نوع از نمودارها گشته ارائه اطلاعات جامع در عین سادگی است.
علم کندل استیک تنها یک روش تحلیلی جهت تشخیص الگو نیست بلکه این علم تعامل میان خریداران و فروشندگان را به روشنی نشان می‌دهد. تمام اطلاعات مورد نیاز جهت رسم نمودارهای کندل استیک شامل ۴ قیمت باز شدن، بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین (open-close-high- low) است.
علم کندل استیک احتمالاً یکی از قدیمی‌ترین اشکال تحلیل تکنیکال است و قدمت آن به اوایل قرن ۱۷ میلادی برمی‌گردد. زمانی که مانهیسا هما، تاجر ثروتمند ژاپنی، این روش را جهت تحلیل معاملات برنج ابداع کرد. در برخی منابع از مانهیسا هما با عنوان پدر علم کندل استیک یاد می‌شود. جالب است بدانید که او در سال ۱۷۵۵ کتابی را با عنوان ” The Fountain of Gold: The Three Monkey Record of Money ” نوشته است که احتمالاً اولین کتاب معامله گری تاریخ است. این یعنی تقریباً پیش از آنکه کشور کنونی ایالات‌متحده آمریکا وجود داشته باشد ژاپنی‌ها در معاملات خود ازین علم بهره می‌برده‌اند. متأسفانه معادل فارسی برای کتاب وجود ندارد.
مانهیسا هما در قالب این عنوان بیان می‌کند که یک معامله گر برای دستیابی به چشمه طلا باید از سه چیز دوری کند:
- شیطان را نبین (محو تماشای روند صعودی یا نزولی در بازار نشو) چرا که تغییر روند بازار جریانی همیشگی دارد . شاید دلیل تأکید بیشتر تکنیک‌های کندل استیک بر روی الگوهای بازگشتی در مقایسه با الگوهای ادامه‌دهنده نیز همین باشد.
- به شیطان گوش نده (به اخبار گوش نده و با تکیه بر اخبار معامله نکن)
- با شیطان صحبت نکن (پس از تحلیل در مورد معاملاتی که قصد اجرایشان را داری با دیگران صحبت نکن)( استیو نیسون، ۱۹۹۴)
در دسامبر سال ۱۹۸۹ استیو نیسون آمریکایی برای اولین بار علم نمودارهای شمعی ژاپنی را تحت عنوان مقاله‌ای به جهان معرفی کرد.
بدنه کندل شمعی ژاپنی
در هر کندل، حد فاصل میان قیمت باز شدن و بسته شدن سهم را بدنه کندل می‌نامیم. ارتفاع بدنه اختلاف میان قیمت باز شدن و بسته شدن خواهد بود. به‌صورت استاندارد اگر قیمت بسته شدن از قیمت باز شدن کمتر باشد، بدنه توپر و نزولی و در صورتی‌که قیمت بسته شدن بیشتر از قیمت باز شدن سهم باشد بدنه توخالی یا صعودی خواهیم داشت.
سایه کندل شمعی کندل استیک در تحلیل تکنیکال ژاپنی
هر کندل می‌تواند شامل خطوطی در بالا یا پایین بدنه نیز باشد که سایه یا shadow نامیده می‌شود. این خطوط نشان‌دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمتی است که در طول روز مورد معامله قرارگرفته‌اند. در تحلیل کندل استیک این سایهها نشان‌دهنده هیجانات بازار است.
سایه بالایی: بالاترین قیمت
سایه پایینی پایین‌ترین قیمت
هر کندل بسته به شکل خود نام خاصی دارد و در نتیجه تحلیل و تفسیر متفاوتی نیز خواهد داشت. بلندی و کوتاهی بدنه، داشتن یا نداشتن سایهها و یا بلندی و کوتاهی آن‌ها، هرکدام اطلاعات خاصی را از بازار به ما منتقل می‌کند. با استفاده از تفسیر و تحلیل کندل امروز می‌توان کندل فردای بازار را پیش‌بینی کرد.
شاید با داستان پرنده افسانه‌ای ققنوس آشنایی داشته باشید. این پرنده در انتهای عمر خود در تلی از خاشاک می‌سوزد و از خاکسترش ققنوس تازه‌ای حیات می‌یابد. در مورد کندل‌ها نیز می‌توان گفت کندل امروز از خاکستر کندل روز قبل ایجاد می‌گردد و به همین دلیل در علم کندل استیک هر کندل می‌تواند سناریوی محتمل خاصی را برای فردای بازار پیش‌بینی کند. الگوهای کندل استیک از یک یا چند کندل ( نهایتاً ۵ یا ۶ کندل) تشکیل می‌شوند.
این الگوها به دو دسته بازگشتی و ادامه‌دهنده تقسیم می‌شوند در این سری مقالات به بررسی و معرفی سایر الگوهای کندل استیک می‌پردازیم.
الگوهای بازگشتی کندل استیک
۱- الگوی تک کندلی Belt hold نزولی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به بالا باز می‌شود، در ادامه شاهد هیچ سایه بالایی نیستیم قیمت از نقطه آغاز رو به پایین حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. در تحلیل علم کندل استیک اگر سایه و بدنه این الگو فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند نزولی باشد .
۲- الگوی تک کندلی Belt hold صعودی
این الگو در روند نزولی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به پایین باز می‌شود ،در ادامه شاهد هیچ سایه پایینی نیستیم. قیمت از نقطه آغاز رو به بالا حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. اگر سایه و بدنه این الگو، فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند صعودی باشد.
۳- الگوی دو کندلی Matching High
این الگو در انتهای روند صعودی و از دو کندل تشکیل می‌گردد، بدین صورت که کندل روز اول یک کندل صعودی بلند است، کندل روز دوم نیز یک کندل صعودی بلند یا نیمه بلند (فول بادی، نیمه فول بادی) خواهد بود. اما قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. نکته آخر این که دو کندل فاقد سایه بالایی بوده و یا سایه بالایی کوچکی خواهند داشت. در تحلیل و تفسیر علوم کندل استیک این الگو می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل یک پیووت سقف و آغاز روند نزولی باشد.
۴- الگوی دو کندلی Matching low
این الگو در انتهای روند نزولی و از دو کندل تشکیل می‌گردد. دقیقاً برعکس الگوی قبلی کندل روز اول یک کندل نزولی بلند، کندل روز دوم نیز کندل نزولی بلند یا نیمه بلند (فول بادی یا نیمه فول بادی) و قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. دو کندل فاقد سایه پایینی یا دارای سایه پایینی کوچک خواهند بود. تشکیل الگو بیانگر ایجاد پیووت کف و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۵- الگوی دو کندلی هارامی متقاطع ( مادر و بچه متقاطع) نزولی
اساس تشکیل این الگوی مادر و بچه یک کندل با بدنه بلند و کندل دوم با بدنه کوچک‌تر است. الگوی هارامی متقاطع در مقایسه با هارامی معمولی اعتبار بیشتری دارد؛ چراکه کندل دوم در هارامی متقاطع یک کندل دوجی است. درحالی‌که در هارامی معمولی کندلی با بدنه کوچک‌تر است.
هرچه میزان شک و تردید بازار در کندل دوم بیشتر باشد احتمال برگشت بازار و اعتبار الگو نیز بیشتر می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم کندل دوجی نشان‌دهنده تردید و دودلی بازار است. الگوی هارامی متقاطع نزولی در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده برگشت بازار و آغاز روند نزولی باشد.
۶- الگوی دو کندلی هارامی متقاطع (مادر و بچه متقاطع) صعودی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. کندل اول بدنه بلند یا فول بادی و کندل دوم یک کندل دوجی خواهد بود که در دل کندل اول جای می‌گیرد. به طور کلی در الگوی هارامی بدنه کندل اول همرنگ روند پیشین بازار خواهد بود. یعنی در روند صعودی بدنه کندل اول توخالی و در روند نزولی ، توپر خواهد بود.
۷- الگوی دو کندلی MEETING LINES نزولی
به طور کلی الگوی MEETING LINES زمانی تشکیل می‌شود که کندل‌هایی با دو رنگ متفاوت و قیمت بسته شدن یکسان در کنار هم ایجاد می‌شوند. کندل اول بیانگر روند قبلی سهم و کندل دوم بیانگر احتمال تغییر روند است. در برخی از منابع این الگو به خطوط ضد حمله نیز معروف است. در نوع نزولی آن روز اول با یک کندل توخالی بلند برخورد می‌کنیم، در ابتدای روز دوم شاهد افزایش تقاضا خواهیم بود به گونه‌ای که نقطه باز شدن سهم در قیمت‌های بالاتر است اما در ادامه با افزایش عرضه قیمت بسته شدن در محدوده قیمت بسته شدن روز قبل قرار می‌گیرد.
۸- الگوی دو کندلی MEETING LINES صعودی
در این الگو با شرایطی عکس الگوی قبل مواجهیم. پس در روز اول با یک کندل توپر بلند برخورد می‌کنیم. در حالیکه روز دوم اگرچه در ابتدا با افزایش عرضه مواجه می‌شویم اما در ادامه شاهد افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت خواهیم بود. به گونه‌ای که قیمت بسته شدن کندل روز دوم برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول خواهد بود. این دو الگو می‌توانند نشان‌دهنده تغییر روند قیمتی سهم باشند اما نکته مهم اینجاست که هر دو نیازمند کندل تائید می‌باشند.
۹- الگوی سه کندلی سه سرباز سفید
این الگو که در روند نزولی شکل می‌گیرد، از مجموعه‌ای از کندل‌های تو خالی بلند تشکیل‌شده است. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. این حرکت صعودی پله‌ای بیانگر اتمام روند نزولی و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۱۰- الگوی سه کندلی سه کلاغ سیاه
این الگو دقیقاً برعکس الگوی سه سرباز سفید در روند صعودی شکل می‌گیرد و از سه کندل تو پر بلند تشکیل می‌شود. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. وقوع این الگو از منظر هلم کندل استیک، پیامی واضح مبنی بر تغییر روند صعودی قیمت می‌باشد. (ال-موریس،۲۰۰۶)
طی دو دهه گذشته نمودارهای کندل استیک محبوبیت زیادی را در میان سرمایه گذاران و معامله گران کسب کرده‌اند. این نوع از تحلیل جهت پیش‌بینی روند قیمتی تنها در چند روز آینده سهم مناسب است. این در حالی است که سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توانند رفتار قیمتی سهم را در هفته‌ها یا ماه‌های آتی پیش‌بینی کنند.
در حقیقت می‌توان گفت ارزش تحلیل الگوهای شمعی ژاپنی در ترکیب با سایر روش‌های تحلیلی آشکار می‌شود و نمی‌توان تنها با اکتفا به این نوع از تحلیل به معامله گری پرداخت. در استفاده از الگوهای کندل استیک توجه به این نکته ضروری است که الگوهای کندلی تنها در روندهای مشخصی از اهمیت برخوردارند؛ بنابراین پیش از بررسی آن‌ها باید روند حرکات قیمتی سهم را تعیین کنیم. پس از آن با بررسی الگوهای کندل استیک می‌توانیم رفتار معامله گران را با نزدیک شدن به نقاط حمایتی یا مقاومتی چارت تحلیل و تفسیر کرده و از این طریق رفتار آن‌ها را در روزهای آتی پیش‌بینی نماییم.
نتیجه‌گیری
در حقیقت می‌توان گفت که با استفاده از سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توان نقاط و نواحی مهم و حیاتی را بر روی چارت مشخص کرد و سپس با استفاده از علم کندل استیک نگرش و احساس بازار نسبت به این نواحی آشکار می‌شود.
می‌توان گفت علم کندل استیک برای افرادی که تنها با دید سرمایه‌گذاری بلندمدت وارد بازار سهام می‌شوند کاربرد زیادی ندارد. این نوع از تحلیل تکنیکال ابزاری جهت معامله گری و تعیین دقیق نقاط ورود یا خروج در آن می‌باشد
الگوی کندل هارامی (Harami) در تحلیل تکنیکال چیست؟
نمودارهای شمعی که به آن‌ها کندل یا کندل استیک «Candlestick» گفته می‌شود، یکی از اساسی‌ترین ابزارهای تحلیل فنی هستند. این نمودارها می‌توانند اطلاعات مفید و کارآمدی درباره قیمت را در اختیار تریدرها قرار دهند. در میان الگوهای شمعی متنوع، کندل هارامی از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ به همین دلیل قصد داریم در ادامه به بررسی انواع الگوی هارامی صعودی و نزولی بپردازیم، اما پیش‌ازآن، تعریفی از الگوی هارامی داریم. درنهایت نیز به بررسی چند روش مختلف معامله گری و مهمترین اصل معامله‌گری با این الگو می‌پردازیم. اگر شما نیز می‌خواهید اطلاعاتی درباره چگونگی استفاده از کندل هارامی به دست بیاورید، با ما همراه شوید.
الگوی هارامی چیست؟
کندل هارامی کراس «Harami Cross Pattern» یکی از الگوهای مشهور تحلیل تکنیکال است. این کندل شامل یک کندل بزرگ در جهت روند بازار است که یک کندل دوجی‌شکل نیز کنار آن وجود دارد. کندل دوجی کوچک به‌صورت‌کامل در محدوده کندل بزرگ‌تر قرار دارد. این الگو بیشتر نشان‌دهنده بازگشت روند در بازارهاست؛ بنابراین کندل هارامی می‌تواند نشان‌دهنده آغاز روند نزولی یا آغاز روند صعودی باشد. نکات کلیدی که در درک مفهوم این کندل مؤثرند، به‌صورت‌زیر بیان شده‌است:
- هارامی در زبان ژاپنی به معنای «باردار» است؛ زیرا در این الگو، کندل بزرگ‌تر به‌عنوان مادر و کندل کوچک‌تر هم به‌عنوان فرزند شناخته می‌شوند.
- هرگاه کندل هارامی در نمودار یک دارایی خاص شکل بگیرد، تریدرها منتظر پایان روند هستند.
- اجباری به آغاز معامله در هنگام شکل‌گیری این کندل نیست. معمولاً هنگام شکل‌گیری این الگو از آن به‌عنوان یک هشدار برای تغییر خط روند نیز استفاده می‌کنند.
- کندل صعودی معمولاً به رنگ سبز و کندل نزولی نیز به رنگ قرمز است.
تااینجا متوجه شدیم که کندل هارامی چیست. حالا درادامه با بررسی انواع الگوهای هارامی، بیشتر پی‌می‌بریم که چطور می‌توانیم از آن استفاده کنیم.
الگوی هارامی صعودی و نزولی
این الگو انواع گوناگونی دارد که به کمک آن‌ها می‌توان به موقعیت دارایی‌های مختلف در بازار پی‌برد. کندل هارامی به‌صورت‌کلی دارای دو نوع است که به‌صورت‌زیر می‌توان آن‌ها را بررسی کرد:
این کندل درحقیقت یک الگوی بازگشتی صعودی است که در انتهای یک روند نزولی تشکیل می‌شود. پس از تشکیل این کندل، بازار صعودی (گاوی) خواهد شد. در برخی بازارها مانند بورس، کندل‌ها به‌صورت روزانه ثبت می‌شوند. در هارامی‌های صعودی، کندل مادر به رنگ قرمز و کندل فرزند به رنگ سبز ظاهر می‌شوند. کل کندل دوم همراه با سایه و شاخ و برگ‌هایی که دارد، در کندل هارامی صعودی، در محدوده کندل مادر قرار دارد.
این کندل می‌تواند نوعی سیگنال خرید هم باشد. درواقع قبل از شروع روند صعودی می‌توان به خرید اندیشید و با صعودی‌شدن بازار از خرید خود سود گرفت. باید توجه داشت که هرچقدر کندل فرزند به اواسط کندل مادر نزدیک‌تر باشد، قدرت صعودی بازگشت کندل نیز بالاتر خواهد بود. در الگوهای هارامی صعودی که فرزند در ارتفاع پایین و نزدیک به انتهای کندل مادر شکل می‌گیرد، روند بازگشتی صعودی قدرت چندانی ندارد.
الگوی هارامی نزولی را می‌توان دقیقاً برعکس الگوی هارامی صعودی درنظر گرفت؛ به‌طوری‌که در آن، کندل مادر به رنگ سبز و کندل فرزند به رنگ قرمز خواهندبود. این الگو نشان می‌دهد بازار از روند صعودی به سمت روند نزولی (خرسی) تمایل پیداخواهدکرد. طبیعتاً این الگو در انتهای روندهای صعودی شکل می‌گیرد. الگوی هارامی نزولی می‌تواند در شرایط خاص به معنای سیگنال فروش باشد.
البته گاهی تریدرها صبر می‌کنند تا قیمت یک دارایی خاص در بازار پس از کندل به دوران نزول برسد تا بتوانند در کف قیمت به خرید بپردازند. در این الگو نیز فاصله و ارتفاع کندل فرزند می‌تواند مقدار قدرت روند نزولی پس از شکل‌گیری کندل را تا حدی زیادی مشخص کند. الگوی هارامی نزولی را می‌توان در تمام نمودارهای مالی مشاهده کرد.
الگوی هارامی صعودی و نزولی یکی از بهترین ابزارهای تکنیکال هستند که تریدرها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند و معاملات خرید و فروش خود را در بازار استارت بزنند. الگوی هارامی در بورس نیز بسیار مورد توجه تریدرهاست، اما این الگو در بورس نمی‌تواند برای فروش دارایی خریداری‌نشده استفاده شود؛ زیرا با مطالعه روانشناسی بازار بورس کندل استیک در تحلیل تکنیکال متوجه می‌شویم که بازار بورس یک بازار یک‌طرفه است و عمل فروش یک دارایی بدون خرید آن را می‌توان در بازارهای فارکس و فیوچرز انجام داد. درهرصورت، باید توجه‌داشت که غیر از الگوی هارامی صعودی و نزولی، الگوی هارامی دیگری نیز وجود دارد که از آن به‌عنوان الگوی هارامی کراس صلیبی یاد می‌شود. درادامه به بررسی این الگو نیز می‌پردازیم.
الگوی صلیب هارامی
این الگو را نمی‌توان یک الگوی هارامی کراس مستقل درنظرگرفت؛ چراکه این الگو می‌تواند روی الگوی هارامی صعودی و نزولی شکل‌بگیرد. درواقع هنگامی‌که قیمت بازشدن دارایی مالی در بازار به قیمت بسته‌شدن آن بسیار نزدیک باشد، کندل دوم یا فرزند که همان کندل قیمت است، بدنه بسیار کوتاهی خواهد داشت؛ به‌طوری‌که این کندل کلاً شبیه یک صلیب دیده می‌شود. این مورد را در بازار بورس می‌توان با شفافیت بیشتری مشاهده کرد؛ چراکه بازار بورس از ساعت ۹ تا ۳۰/۱۲ ظهر هر روز باز است و روزانه یک الگوی جدید برای آن شکل می‌گیرد. این اتفاق می‌تواند هم در الگوی هارامی کراس صعودی و هم در الگوی هارامی کراس نزولی نیز رخ دهد؛ پس دو حالت زیر را می‌توان در رابطه باآن درنظرگرفت:
- زمانی که کندل هارامی صلیبی در کف روند سهم در بورس اتفاق بیفتد، یک الگوی هارامی صلیبی صعودی خواهد بود.
- زمانی که کندل صلیبی در سقف روند سهم در بورس اتفاق بیفتد، یک الگوی هارامی صلیبی نزولی خواهد بود.
دو حالت فوق را می‌توان در سایر بازارهای مالی نیز مشاهده کرد؛ بنابراین اکنون با الگوهای harami صعودی، نزولی و صلیبی نیز آشنایی داریم، اما صرفاً زمانی می‌توانیم از آن‌ها در تحلیل‌های خود بهره بگیریم که اطلاعات بیشتری درباره آن داشته باشیم؛ بنابراین درادامه، روش‌های معامله‌گری با الگوی harami را بررسی می‌کنیم.
روش معامله‌گری با الگوی هارامی
طبیعتاً الگوی هارامی کراس که بیشتر به الگوی هارامی صلیبی اطلاق می‌شود، می‌تواند به صورت‌های مختلفی به تریدرها سیگنال بدهد. برای اینکه بدانیم به‌صورت‌کلی روش معامله‌گری با الگوی harami به‌چه‌صورت است، می‌توانیم موارد زیر را بررسی کنیم:
- غیر از بحث الگوهای تکنیکال، اندیکاتورها در تعیین نقاط ورود و خروج از معاملات نقش اساسی دارند؛ بنابراین یکی از بهترین روش‌های معامله‌گری با الگوهای هارامی، استفاده از آن‌ها در اندیکاتورهاست.
- معمولاً الگوی هارامی کراس بر پایه اندیکاتور RSI تحلیل می‌شود.
- اندیکاتور RSI در دو سطح ۷۰ و ۳۰ بررسی می‌شود؛ به‌طوری‌که اگر این الگو پایین‌تر از سطح ۳۰ اندیکاتور باشد، در منطقه اشباع فروش و در سطح بالاتراز۷۰ نیز در منطقه اشباع خرید قراردارد.
- در تحلیل الگوی هارامی بر پایه اندیکاتور نام‌برده، قرارگیری در منطقه اشباع خرید می‌تواند به معنای سیگنال فروش باشد. همچنین قرارگیری در منطقه اشباع فروش می‌تواند سیگنالی برای خرید محسوب شود.
- با توجه به روانشناسی معامله‌گری روش دیگر معامله‌گری با الگوی هارامی، بررسی آن روی نمودار قیمت و توجه به نقاط حمایت و مقاومت است؛ یعنی در بیشتر مواقع، سطح مقاومتی در نمودار قیمت، سیگنالی برای فروش و سطح حمایتی نیز سیگنالی برای خرید را نشان می‌دهد.
- برای بررسی دقیق‌تر نتایج حاصل از الگوهای هارامی می‌توان از انواع فیلتر الگوی هارامی استفاده کرد. این فیلتر می‌تواند بدون نیاز به دقت زیاد در نمودارها، نقاط موردنظر ما را در تمام روندهایی که تعیین کرده‌ایم نشان‌دهد؛ بنابراین استفاده از یک فیلتر الگوی هارامی می‌تواند روش دیگری برای معامله‌گری با کندل استیک در تحلیل تکنیکال این الگو باشد! اگرچه موارد فوق می‌توانند راهنمای مفیدی برای تریدرهای مبتدی باشند، با حرفه‌ای‌شدن در امر ترید می‌توان از حالت‌های فوق، نتایج ارزشمندتری دریافت‌کرد که درنهایت به سودگیری بیشتری از معاملات می‌انجامد!
سخن نهایی
الگوی هارامی «Harami» یکی از الگوهای بازگشتی تحلیلی است که می‌تواند تغییر روند نمودار را به ما نشان‌دهد. با مشاهده کندل هارامی می‌توان فهمید که روند میل به صعود یا نزول دارد. صعودی یا نزولی‌بودن این مهم را می‌توان از روی کندل‌های الگوی هارامی مشخص کرد که به‌صورت یک کندل بزرگ و یک کندل کوچک درکنار‌هم شکل می‌گیرند. دراین‌مطلب با بررسی انواع کندل هارامی، با شیوه معامله‌گری با این الگو نیز آشنا شدیم. احتمالاً شما نیز به این شیوه‌ها علاقه پیدا کرده‌اید. هر نظر، ایده، سؤال، ابهام یا تجربه‌ای در رابطه با کندل هارامی دارید، حتماً آن را با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
برای یادگیری “تحلیل تکنیکال” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
علم کندل استیک و الگوهای بازگشتی در تحلیل تکنیکال
باید بدانیم هیچ سیستم معامله گری وجود ندارد که فقط معاملات سودده تولید کند. تصمیمات اکثر معامله گران در بازار حاصل چند فاکتور اساسی است که شامل تجربیات شخصی، احساسات و توانایی فرد در تحلیل جریان گسترده‌ای از اطلاعات است. این اطلاعات شامل داده‌های تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، اخبار و … هستند. تحلیل تکنیکال برای معامله گران یکی از ابزارهای ارزشمند محسوب می‌گردد. نمودارهای کندل استیک – Candlestick یا شمعی ژاپنی یکی از منحصر‌به‌فردترین و دقیق‌ترین روش‌های این نوع از تحلیل است، به گونه‌ای که می‌توان گفت درک نمودارهای کندل استیک برای هر معامله گر ضروری است.
عامل اصلی حرکات قیمتی سهام احساسات و افکار معامله گران بازار است. نمودارهای شمعی ژاپنی می‌توانند به راحتی تصویری ساده از احساسات بازار و در مجموع تمامی معامله گران را در اختیار ما قرار دهند. از دیگر مزایای این نوع از تحلیل تکنیکال، قابلیت بالا در تفسیر حرکات قیمتی سهام است.
در واقع چیزی که سبب محبوبیت این نوع از نمودارها گشته ارائه اطلاعات جامع در عین سادگی است.
علم کندل استیک تنها یک روش تحلیلی جهت تشخیص الگو نیست. بلکه این علم تعامل میان خریداران و فروشندگان را به روشنی نشان می‌دهد. تمام اطلاعات مورد نیاز جهت رسم نمودارهای کندل استیک شامل ۴ قیمت باز شدن، بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین (open-close-high- low) است.
علم کندل استیک احتمالاً یکی از قدیمی‌ترین اشکال تحلیل تکنیکال است و قدمت آن به اوایل قرن ۱۷ میلادی برمی‌گردد. زمانی که مانهیسا هما، تاجر ثروتمند ژاپنی، این روش را جهت تحلیل معاملات برنج ابداع کرد. در برخی منابع از مانهیسا هما با عنوان پدر علم کندل استیک یاد می‌شود. جالب است بدانید که او در سال ۱۷۵۵ کتابی را با عنوان ” The Fountain of Gold: The Three Monkey Record of Money ” نوشته است که احتمالاً اولین کتاب معامله گری تاریخ است. این یعنی تقریباً پیش از آنکه کشور کنونی ایالات‌متحده آمریکا وجود داشته باشد ژاپنی‌ها در معاملات خود ازین علم بهره می‌برده‌اند. متأسفانه معادل فارسی برای کتاب وجود ندارد.
مانهیسا هما در قالب این عنوان بیان می‌کند که یک معامله گر برای دستیابی به چشمه طلا باید از سه چیز دوری کند:
- شیطان را نبین.(محو تماشای روند صعودی یا نزولی در بازار نشو) چرا که تغییر روند بازار جریانی همیشگی دارد. شاید دلیل تأکید بیشتر تکنیک‌های کندل استیک بر روی الگوهای بازگشتی در مقایسه با الگوهای ادامه‌دهنده نیز همین باشد.
- به شیطان گوش نده.(به اخبار گوش نده و با تکیه بر اخبار معامله نکن)
- با شیطان صحبت نکن.(پس از تحلیل در مورد معاملاتی که قصد اجرایشان را داری با دیگران صحبت نکن)( استیو نیسون، ۱۹۹۴)
در دسامبر سال ۱۹۸۹ استیو نیسون آمریکایی برای اولین بار علم نمودارهای شمعی ژاپنی را تحت عنوان مقاله‌ای به جهان معرفی کرد.
بدنه کندل شمعی ژاپنی
در هر کندل، حد فاصل میان کندل استیک در تحلیل تکنیکال قیمت باز شدن و بسته شدن سهم را بدنه کندل می‌نامیم. ارتفاع بدنه اختلاف میان قیمت باز شدن و بسته شدن خواهد بود. به‌صورت استاندارد اگر قیمت بسته شدن از قیمت باز شدن کمتر باشد، بدنه توپر و نزولی و در صورتی‌که قیمت بسته شدن بیشتر از قیمت باز شدن سهم باشد. بدنه توخالی یا صعودی خواهیم داشت.
سایه کندل شمعی ژاپنی
هر کندل می‌تواند شامل خطوطی در بالا یا پایین بدنه نیز باشد که سایه یا shadow نامیده می‌شود. این خطوط نشان‌دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمتی است که در طول روز مورد معامله قرارگرفته‌اند. در تحلیل کندل استیک این سایهها نشان‌دهنده هیجانات بازار است.
سایه بالایی: بالاترین قیمت
سایه پایینی پایین‌ترین قیمت
هر کندل بسته به شکل خود نام خاصی دارد. در نتیجه تحلیل و تفسیر متفاوتی نیز خواهد داشت. بلندی و کوتاهی بدنه، داشتن یا نداشتن سایهها و یا بلندی و کوتاهی آن‌ها، هرکدام اطلاعات خاصی را از بازار به ما منتقل می‌کند. با استفاده از تفسیر و تحلیل کندل امروز می‌توان کندل فردای بازار را پیش‌بینی کرد.
شاید با داستان پرنده افسانه‌ای ققنوس آشنایی داشته باشید. این پرنده در انتهای عمر خود در تلی از خاشاک می‌سوزد و از خاکسترش ققنوس تازه‌ای حیات می‌یابد. در مورد کندل‌ها نیز می‌توان گفت کندل امروز از خاکستر کندل روز قبل ایجاد می‌گردد. به همین دلیل در علم کندل استیک هر کندل می‌تواند سناریوی محتمل خاصی را برای فردای بازار پیش‌بینی کند. الگوهای کندل استیک از یک یا چند کندل ( نهایتاً ۵ یا ۶ کندل) تشکیل می‌شوند.
این الگوها به دو دسته بازگشتی و ادامه‌دهنده تقسیم می‌شوند که در دوره آموزش بورس کالج تی بورس با برخی از آن‌ها آشنا شدیم. در این سری مقالات به بررسی و معرفی سایر الگوهای کندل استیک می‌پردازیم.
الگوهای بازگشتی کندل استیک
۱- الگوی تک کندلی Belt hold نزولی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به بالا باز می‌شود، در ادامه شاهد هیچ سایه بالایی نیستیم قیمت از نقطه آغاز رو به پایین حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. در تحلیل علم کندل استیک اگر سایه و بدنه این الگو فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند نزولی باشد.
۲- الگوی تک کندلی Belt hold صعودی
این الگو در روند نزولی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به پایین باز می‌شود ،در ادامه شاهد هیچ سایه پایینی نیستیم. قیمت از نقطه آغاز رو به بالا حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. اگر سایه و بدنه این الگو، فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند صعودی باشد.
۳- الگو دو کندلی Matching High
این الگو در انتهای روند صعودی و از دو کندل تشکیل می‌گردد، بدین صورت که کندل روز اول یک کندل صعودی بلند است، کندل روز دوم نیز یک کندل صعودی بلند یا نیمه بلند (فول بادی، نیمه فول بادی) خواهد بود. اما قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. نکته آخر این که دو کندل فاقد سایه بالایی بوده و یا سایه بالایی کوچکی خواهند داشت. در تحلیل و تفسیر علوم کندل استیک این الگو می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل یک پیووت سقف و آغاز روند نزولی باشد.
۴- الگو دو کندلی Matching low
این الگو در انتهای روند نزولی و از دو کندل تشکیل می‌گردد. دقیقاً برعکس الگوی قبلی کندل روز اول یک کندل نزولی بلند، کندل روز دوم نیز کندل نزولی بلند یا نیمه بلند (فول بادی یا نیمه فول بادی) و قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. دو کندل فاقد سایه پایینی یا دارای سایه پایینی کوچک خواهند بود. تشکیل الگو بیانگر ایجاد پیووت کف و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۵- الگو دو کندلی هارامی متقاطع ( مادر و بچه متقاطع) نزولی
با الگوی هارامی در دوره آموزش بورس کالج تی بورس آشنا شدیم. اساس تشکیل این الگوی مادر و بچه یک کندل با بدنه بلند و کندل دوم با بدنه کوچک‌تر است. الگوی هارامی متقاطع در مقایسه با هارامی معمولی اعتبار بیشتری دارد؛ چراکه کندل دوم در هارامی متقاطع یک کندل دوجی است. درحالی‌که در هارامی معمولی کندلی با بدنه کوچک‌تر است.
هرچه میزان شک و تردید بازار در کندل دوم بیشتر باشد احتمال برگشت بازار و اعتبار الگو نیز بیشتر می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم کندل دوجی نشان‌دهنده تردید و دودلی بازار است. الگوی هارامی متقاطع نزولی در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده برگشت بازار و آغاز روند نزولی باشد.
۶- الگو دو کندلی هارامی متقاطع (مادر و بچه متقاطع) صعودی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. کندل اول بدنه بلند یا فول بادی و کندل دوم یک کندل دوجی خواهد بود که در دل کندل اول جای می‌گیرد. به طور کلی در الگوی هارامی بدنه کندل اول همرنگ روند پیشین بازار خواهد بود. یعنی در روند صعودی کندل استیک در تحلیل تکنیکال بدنه کندل اول توخالی و در روند نزولی ، توپر خواهد بود.
۷- الگو دو کندلی MEETING LINES نزولی
به طول کلی الگوی MEETING LINES زمانی تشکیل می‌شود که کندل‌هایی با دو رنگ متفاوت و قیمت بسته شدن یکسان در کنار هم ایجاد می‌شوند. کندل اول بیانگر روند قبلی سهم و کندل دوم بیانگر احتمال تغییر روند است. در برخی از منابع این الگو به خطوط ضد حمله نیز معروف است. در نوع نزولی آن روز اول با یک کندل توخالی بلند برخورد می‌کنیم، در ابتدای روز دوم شاهد افزایش تقاضا خواهیم بود به گونه‌ای که نقطه باز شدن سهم در قیمت‌های بالاتر است اما در ادامه با افزایش عرضه قیمت بسته شدن در محدوده قیمت بسته شدن روز قبل قرار می‌گیرد.
۸- الگو دو کندلی MEETING LINES صعودی
در این الگو با شرایطی عکس الگوی قبل مواجهیم. پس در روز اول با یک کندل توپر بلند برخورد می‌کنیم. در حالیکه روز دوم اگرچه در ابتدا با افزایش عرضه مواجه می‌شویم اما در ادامه شاهد افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت خواهیم بود. به گونه‌ای که قیمت بسته شدن کندل روز دوم برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول خواهد بود. این دو الگو می‌توانند نشان‌دهنده تغییر روند قیمتی سهم باشند. اما نکته مهم اینجاست که هر دو نیازمند کندل تائید می‌باشند.
۹- الگو سه کندلی سه سرباز سفید
این الگو که در روند نزولی شکل می‌گیرد، از مجموعه‌ای از کندل‌های تو خالی بلند تشکیل‌شده است. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. این حرکت صعودی پله‌ای بیانگر اتمام روند نزولی و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۱۰- الگو سه کندلی سه کلاغ سیاه
این الگو دقیقاً برعکس الگوی سه سرباز سفید در روند صعودی شکل می‌گیرد و از سه کندل تو پر بلند تشکیل می‌شود. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. وقوع این الگو از منظر هلم کندل استیک، پیامی واضح مبنی بر تغییر روند صعودی قیمت می‌باشد. (ال-موریس،۲۰۰۶)
طی دو دهه گذشته نمودارهای کندل استیک محبوبیت زیادی را در میان سرمایه گذاران و معامله گران کسب کرده‌اند. این نوع از تحلیل جهت پیش‌بینی روند قیمتی تنها در چند روز آینده سهم مناسب است. این در حالی است که سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توانند رفتار قیمتی سهم را در هفته‌ها یا ماه‌های آتی پیش‌بینی کنند.
در حقیقت می‌توان گفت ارزش تحلیل الگوهای شمعی ژاپنی در ترکیب با سایر روش‌های تحلیلی آشکار می‌شود و نمی‌توان تنها با اکتفا به این نوع از تحلیل به معامله گری پرداخت. در استفاده از الگوهای کندل استیک توجه به این نکته ضروری است که الگوهای کندلی تنها در روندهای مشخصی از اهمیت برخوردارند؛ بنابراین پیش از بررسی آن‌ها باید روند حرکات قیمتی سهم را تعیین کنیم. پس از آن با بررسی الگوهای کندل استیک می‌توانیم رفتار معامله گران را با نزدیک شدن به نقاط حمایتی یا مقاومتی چارت تحلیل و تفسیر کرده و از این طریق رفتار آن‌ها را در روزهای آتی پیش‌بینی نماییم.
نتیجه‌گیری
در حقیقت می‌توان گفت که با استفاده از سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توان نقاط و نواحی مهم و حیاتی را بر روی چارت مشخص کرد و سپس با استفاده از علم کندل استیک نگرش و احساس بازار نسبت به این نواحی آشکار می‌شود.
می‌توان گفت علم کندل استیک برای افرادی که تنها با دید سرمایه‌گذاری بلندمدت وارد بازار سهام می‌شوند کاربرد زیادی ندارد. این نوع از تحلیل تکنیکال ابزاری جهت معامله گری و تعیین دقیق نقاط ورود یا خروج در آن می‌باشد. به نظر شما در بازار سهام تفاوت میان دیدگاه سرمایه‌گذاری با معامله گری چیست ؟ شما کدام یک را ترجیح می‌دهید؟
آموزش کندل دوجی در تحلیل تکنیکال
کندل دوجی نام بخشی از الگوهای شمعی است که در تحلیل تکنیکال کاربرد زیادی دارند. در کندل دوجی قیمت باز و بسته شدن سهم تقریبا با یکدیگر مساوی است و اغلب در الگوها به صورت ترکیبی ظاهر می‌شوند. کندل دوجی شبیه یک علامت مثبت است. با اینکه دوجی‌ها یک الگوی خنثی هستند، اما در گروه مهمترین الگوهای شمعی قرار دارند.
کندل استیک دوجی زمانی شکل می‌گیرد که در یک تایم فریم زمانی قیمت باز و بسته شدن سهم تقریبا مساوی است و عموما نشان از وجود نااطمینانی و سردرگمی در بازار هستند.
هر کندل استیک در نمودار تکنیکال، تعدادی اطلاعات در تایم فریم مشخص خود شامل قیمت شروع کندل، بالاترین قیمت کندل، پایین‌ترین قیمت کندل و آخرین قیمت کندل استیک ارائه می‌دهد.
اگر قیمت باز و بسته شدن سهم بسیار به یکدیگر نزدیک باشد یا حتی هر دو یک قیمت باشند، شمع شکل گرفته را دوجی می‌نامند. بسته به اینکه بالاترین و پایین‌ترین قیمت دوجی چقدر از بدنه بسیار کوچک آن بالاتر یا پایین‌تر باشد، اندازه سایه‌های آن متفاوت خواهد بود.
ساختار شکل‌گیری کندل دوجی
در زبان ژاپنی، دوجی به معنای خطا یا اشتباه است و معطوف به نادر بودن شباهت زیاد قیمت باز و بسته شدن سهم است. براساس قیمت باز و بسته شدن سهم و شکل‌گیری سایهها، دوجی به سنگ قبر، پایه بلند و سنجاقک تقسیم می‌شود.
انواع دوجی در نمودار تحلیل تکنیکال
چه زمانی الگوی دوجی اتفاق می‌افتد؟
پس از یک روند طولانی صعودی، ظهور کندل استیک دوجی می‌تواند یک نشانه اخطار باشد که روند به قله رسیده یا نزدیک به اتمام قرار دارد.
دوجی‌ها نباید به صورت مکانیکی ارزیابی شوند، هرچند که پس از یک روند قوی، اغلب یک نشانه بزرگ برای برگشت هستند.
همیشه برای تشخیص کندل دوجی، اجازه دهید به‌طور کامل تشکیل شود تا بتوانید رفتار مناسب را در مقابل آن انجام دهید. اینکه چقدر برای اخطار تغییر روند باید صبر کرد بستگی به نسبت ریسک به بازدهی معامله دارد.
اگر فردی محافظه‌کار هستید، پس از وقوع یک کندل دوجی به خصوص در روند صعودی باید صبر بیشتری برای تایید تغییر روند داشته باشید تا ریسک کمتری را متحمل شوید.
براساس تئوری حراج، دوجی نشان‌دهنده نوعی بی‌تصمیمی بین خریداران و فروشندگان است. همه با هم برابرند، پس قیمت به هیچ سمتی نمی‌رود و خریداران و فروشندگان سهم سردرگم هستند.
با اینکه تحلیل‌گران دوجی را نشانه تغییر روند تفسیر می‌کنند، اما برخی معتقدند که ممکن است در زمان‌هایی دوجی حاکی از افزایش حرکت توسط خریداران و فروشندگان برای ادامه روند باشد.
محدودیت‌های دوجی
به‌تنهایی کندل دوجی یک الگوی خنثی است که اطلاعات کمی را فراهم می‌کند. علاوه بر آن دوجی یک رخداد متداول نیست و در بازارهایی اهمیت دارد که تعداد زیادی از شمع‌های دوجی وجود ندارند. بنابراین دوجی یک ابزار قابل اعتماد برای در نظر گرفتن موضوعاتی نظیر بازگشت قیمت نیست. وقتی این اتفاق می‌افتد، همیشه نیز قابل اعتماد نیست.
اندازه سایه بالا و پایین دوجی که تایید کننده وقوع آن است، گاهی موجب می‌شود که نقطه ورود به معامله تا محدوده حدضرر فاصله زیادی داشته باشد. پس بهتر است معامله‌گران یا جای بهتری را برای انتخاب حدضرر بیابند یا از انجام معامله صرف نظر کنند تا موقعیت بهتری برای معامله نصیب‌شان شود.
دوجی پایه بلند
تعریف دوجی پایه بلند: دوجی پایه بلند یک کندل استیک با سایه‌های بالا و پایین بسیار بلند و قیمت باز و بسته شدن بسیار نزدیک به یکدیگر است. این الگو نشان از بی‌تصمیمی کندل استیک در تحلیل تکنیکال بازار دارد. این الگو یک اخطار بی‌تصمیمی برای ورود به بازار پس از یک روند اصلی قدرتمند است. همچنین از یک دوره بی‌تصمیمی در روند نزولی، برای شروع یک روند صعودی خبر می‌دهد. پس این الگو هم در سقف و هم در کف دیده می‌شود. تشکیل یک یا چند دوجی پایه بلند یک شروع برای شکست و خروج از الگو در یک روند جدید است.
ساختار دوجی پایه بلند. قیمت ابتدایی و انتهایی بازار بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
چرا دوجی پایه بلند تشکیل می‌شود؟
زمانی که قیمت در یک روند قوی صعودی یا نزولی قرار دارد، دوجی پایه بلند یک نشانه تلقی می‌شود. تشکیل این دوجی نشان می‌دهد فشار عرضه و تقاضا نزدیک به حالت تساوی قرار دارند و امکان برگشت روند وجود دارد. این تساوی و بی‌تصمیمی به این علت است که قیمت هیچ فشاری از سمت روند قبلی خود دریافت نمی‌کند و احساسات روانی بازار در حال تغییر است.
در یک روند صعودی، فشار خرید بیشتر از فروش است، پس قیمت باز شدن کندل بعدی پایین‌تر از قیمت بسته شدن آن است. اما با شکل‌گیری دوجی پایه بلند، جنگ ناتمام بین خریداران و فروشندگان در حال پایان است.
روندی که قبلا خریداران کنترل بازار را در آن به دست داشتند، اکنون به یک حالت برابری فشار عرضه و تقاضا رسیده است. پس قیمت در کندل دوجی پایه بلند پس از باز شدن به سمت بالا حرکت می‌کند، اما فشار فروش اجازه بسته شدن در همان قیمت را نمی‌دهد و ریزش آن تا قیمت شروع بازار ادامه دارد و در نهایت در همان قیمت آغازین بسته می‌شود.
کارایی دوجی پایه بلند در روندهای صعودی بهتر عمل می‌کند و احتمال برگشت روند را به همراه دارد.
معامله با کندل دوجی پایه بلند
معامله در الگوی دوجی پایه بلند، به دو تاکتیک بازگشتی و عملکردی تقسیم می‌شود که در هر دو تاکتیک نرخ بازگشت روند اهمیت ویژه‌ای دارد. با این حال معامله‌گران خیلی به یک کندل اکتفا نمی‌کنند، چراکه الگو تنها با یک کندل تشکیل می‌شود و نیازمند روش‌های دیگر برای ترید هستند.
نمودار هفتگی فولاد و دوجی پایه بلند که در سقف تشکیل شده و با یک دوجی پایه بلند دیگر با بسته شدن قیمت پایانی زیر قیمت پایانی شمع قبلی تایید شده است
پس از اینکه الگوی دوجی پایه بلند به عنوان بی‌تصمیمی بازار تشکیل شد، در کندل بعد باید استراتژی معاملاتی خود را بچینیم. اگر قیمت به بالاتر از کندل صعود کرد، خرید و اگر به پایین‌تر از دوجی نزول کرد، فروش را ثبت می‌کنیم. در غیر این صورت منتظر می‌مانیم تا ساختار شمع‌های بعد از الگو، حرکت بعدی قیمت را پیش‌بینی کند.
دوجی سنگ قبر
دوجی سنگ قبر یک الگوی شمعی معکوس نزولی است. سایه بلند بالایی نشان می‌دهد پیشرفت صعودی در ابتدای دوره به نزول در انتهای دوره ختم می‌شود که اغلب این کاهش قیمت، یک نزول بلند مدت است.
الگوی سنگ قبر در هر دو روند صعودی و نزولی رخ می‌دهد، اما هنر خود را در روند صعودی با برگشت آن روند به نمایش می‌گذارد.
این الگو نشان‌دهنده یک روند معکوس نزولی است؛ اما احتمال برگشت روند ۵۰-۵۰ است و ۵۰ درصد احتمال ادامه روند موجود، امکان دارد.
در حالی که قیمت آغازین کندل، پایین‌ترین قیمت و قیمت بسته شدن نباید برای اعتبار آن برابر باشند، اما باید یک دم نسبتاً کوچک وجود داشته باشد. در غیر این صورت این الگوی را می‌توان به عنوان یک چکش معکوس، ستاره ثاقب یا یک دوجی با بدنه بسیار کوچک که در سقف شکل می‌گیرد، طبقه‌بندی کرد.
ساختار دوجی سنگ قبر
چرا کندل دوجی سنگ قبر در نمودارهای شمعی تشکیل می‌شود؟
علت روانشناسی این الگو نیز مانند بقیه الگوهای دوجی نوعی بی‌تصمیمی در بازار را نشان می‌دهد که قیمت به سمت بالا حرکت کرده، اما نتوانسته خود را حفظ کند و به نوعی می‌توان گفت که قیمت‌ها پس زده شده‌اند. نظر تحلیل‌گران بازار این است که فروشندگان تلاش می‌کنند تا در طول تشکیل کندل به سقف‌های جدیدی برسند، اما خریداران نزدیک قیمت پایانی سهم خرید می‌کنند. بنابراین سایه بلند بالا نشانگر شکست حرکت گاوها است. شاید یکی از دلایل نامگذاری این الگو نیز همین باشد.
در حالیکه دوجی سنگ قبر را می‌توان در انتهای روند نزولی یافت، اما معمولا در انتهای روند صعودی یافت می‌شود. اگرچه دوجی سنگ قبر محبوب است، اما باز هم به طور کامل مورد اعتماد نیست و به طور کلی معامله‌گران تنها با سیگنال دوجی سنگ قبر عمل نمی‌کنند، مگر اینکه شمع بعدی تأیید معکوس را ارائه دهد.
معامله با دوجی سنگ قبر
معامله‌گران پس از شناسایی الگوی سنگ قبر یا از موقعیت‌های خرید خارج می‌شوند یا اقدام به فروش سهام خود می‌کنند.
اگرچه می‌بایست از الگوهای دیگر شمعی نیز در ارتباط با این تحلیل به عنوان تاییدیه نیز استفاده کرد. در بعضی مواقع، معامله‌گران نیز جهت اطمینان از الگو، به حجم معاملات و همچنین حجم روزهای قبل نیز دقت می‌کنند.
بیشترین سیگنالی که این الگو به برگشت روند منجر می‌شود، پس از گذشت دو تا چهار روز است. شکست رو به پایین بیشتر از شکست رو به بالا رخ می‌دهد، چراکه در این کندل قیمت پایانی، در پایین کندل قرار دارد.
برای معامله با این الگو احتمال بیشتر باید برای برگشت روند صورت گیرد؛ چرا که بهتر است بگذاریم تا کندل تایید تشکیل شود و ببینیم روند به کدام سمت می‌رود تا بتوانیم استراتژی معاملاتی خود را پیاده کنیم. همه این توضیحات به نسبت ریسک به بازدهی معاملات ما بستگی دارد.
از مهمترین تاییدیه‌ها برای الگوی سنگ کندل استیک در تحلیل تکنیکال قبر، شکاف قیمتی کندل بعدی است که قیمت شروع آن پایین‌تر باید باشد.
از دوجی سنگ قبر جهت پیدا کردن مکان حدضرر و نیز سود در روند نزولی می‌توان استفاده کرد، اما این روش نسبت به سایر اندیکاتورهای تکنیکال ارزش کمتری دارد. اگرچه قابلیت اطمینان با حجم و کندل های شمعی تأیید‌کننده افزایش می‌یابد، اما دوجی سنگ قبر بهترین همراه کننده سایر ابزارهای تکنیکال برای راهنمایی معاملات است.
پ دوجی سنگ قبر را نشان می دهد که با کندل بعدی تایید شده است.
دوجی سنجاقک
دوجی سنجاقک یک الگوی شمعی است که بسته به رفتار قیمت گذشته سهم می‌تواند یک سیگنال بازگشت روند در قیمت به سمت نزول یا صعود را داشته باشد. هنگامی تشکیل می‌شود که قیمت‌های بالا، باز و بسته شدن سهام یکسان باشد. اعتقاد بر این است که این شمع به ندرت تشکیل می‌شود، اما در نمودارهای تکنیکال به کرات می‌توان این الگو را مشاهده کرد.
سایه بلند پایین نشان می‌دهد که فروش بی‌وقفه در طول کندل رخ داده است، اما قیمت پایانی نزدیک به قیمت آغازین است و نشان می‌دهد که خریداران نیروی فروش را به خود جذب کرده‌اند و قیمت را به سمت بالا سوق داده‌اند.
به دنبال روند نزولی، سنجاقک شمعی ممکن است نشانگر افزایش قیمت در آینده نزدیک باشد. پس از روند صعودی، این نشان می‌دهد که فروش بیشتری وارد بازار شده و ممکن است کاهش قیمت در پی داشته باشد.
ساختار الگوی دوجی سنجاقک
روانشناسی کندل دوجی سنجاقک
الگوی دوجی سنجاقک به‌طور مکرر اتفاق نمی‌افتد، اما وقتی در یک روند ظاهر می‌شود، یک علامت هشدار است که روند موجود ممکن است تغییر جهت دهد یا فقط قدرت روند کاهش کندل استیک در تحلیل تکنیکال کندل استیک در تحلیل تکنیکال یافته است. به دنبال پیشروی قیمت، سایه پایین و بلند سنجاقک نشان می‌دهد که فروشندگان قادر به کنترل حداقل بخشی از دوره معاملات بودند. در حالی که قیمت پایانی بدون تغییر بسته شد، افزایش فشار فروش در این مدت یک علامت هشداردهنده است.
کندل بعدی الگوی سنجاقک، باید طوری تشکیل شود که برگشت روند را تایید کند. کندل بعدی می‌بایست افت کرده و زیر الگوی شمعی سنجاقک بسته شود.
اگر در الگوی شمعی تاییدیه رشد قیمت صورت گیرد، سیگنال برگشت قیمت نامعتبر بوده و سهم به رشد خود ادامه می‌دهد.
در زمان کاهش قیمت، دوجی سنجاقک نشان می‌دهد که فروشندگان در اوایل دوره با قدرت بودند، اما تا پایان معاملات خریداران قیمت را به بازار بازگردانده‌اند. این نشان‌دهنده افزایش فشار خرید در طی روند نزولی است و می‌تواند باعث افزایش قیمت شود.
اگر بسته شدن سهام در کندل تاییدیه سنجاقک، بالای بسته شدن الگوی سنجاقک باشد، سیگنال مورد تایید است. هرچه رشد سنجاقک در روزها بیشتر باشد، واژگونی و حرکت معکوس سهم نیز محتمل‌تر است.
معامله با کندل دوجی سنجاقک
معامله‌گران معمولا در زمان تکمیل یا پس از تکمیل کندل تاییدیه اقدام به خرید می‌کنند. در صورت خرید برای برگشت به روند صعودی، حد ضرر معامله را زیر سایه پایین کندل سنجاقک در نظر بگیرید و در صورتی که در روند نزولی این الگو ظاهر شد و قصد فروش سهم خود را داشتید، حد ضرر معامله باید بالاتر از کندل سنجاقک باشد.
سنجاقک دوجی وقتی بهتر کار می‌کند که از سایر ابزار تکنیکال استفاده شود، خصوصا در جایی که در الگوی شمعی نشانه تردید و نزول وجود داشته باشد.
تشکیل الگو با حجم سنگین، عملکرد الگو را در شکست روند به خصوص در بازار نزولی افزایش می‌دهد. اگر منتظر بازگشت روند پس از مشاهده الگوی سنجاقک هستید، حتما رخ خواهد داد. معمولا حدود سه روز زمان می‌برد تا قیمت پایین‌تر یا بالاتر از الگوی سنجاقک بسته شود تا بتواند روند فعلی خود را بشکند.
کندل استیک در تحلیل تکنیکال
باید بدانیم هیچ سیستم معامله گری وجود ندارد که فقط معاملات سودده تولید کند. تصمیمات اکثر معامله گران در بازار حاصل چند فاکتور اساسی است که شامل تجربیات شخصی، احساسات و توانایی فرد در تحلیل جریان گسترده‌ای از اطلاعات است. این اطلاعات شامل داده‌های تحلیل بنیادی ، تحلیل تکنیکال ، اخبار و … هستند.
تحلیل تکنیکال برای معامله گران یکی از ابزارهای ارزشمند محسوب می‌گردد و نمودارهای کندل استیک – Candlestick یا شمعی ژاپنی یکی از منحصر‌به‌فردترین و دقیق‌ترین روش‌های این نوع از تحلیل است، به گونه‌ای که می‌توان گفت درک نمودارهای کندل استیک برای هر معامله گر ضروری است.
عامل اصلی حرکات قیمتی سهام احساسات و افکار معامله گران بازار است و نمودارهای شمعی ژاپنی می‌توانند به راحتی تصویری ساده از احساسات بازار و در مجموع تمامی معامله گران را در اختیار ما قرار دهند. از دیگر مزایای این نوع از تحلیل تکنیکال ، قابلیت بالا در تفسیر حرکات قیمتی سهام است. در واقع چیزی که سبب محبوبیت این نوع از نمودارها گشته ارائه اطلاعات جامع در عین سادگی است.
علم کندل استیک تنها یک روش تحلیلی جهت تشخیص الگو نیست بلکه این علم تعامل میان خریداران و فروشندگان را به روشنی نشان می‌دهد. تمام اطلاعات مورد نیاز جهت رسم نمودارهای کندل استیک شامل ۴ قیمت باز شدن، بسته کندل استیک در تحلیل تکنیکال شدن، بالاترین و پایین‌ترین (open-close-high- low) است.
علم کندل استیک احتمالاً یکی از قدیمی‌ترین اشکال تحلیل تکنیکال است و قدمت آن به اوایل قرن ۱۷ میلادی برمی‌گردد. زمانی که مانهیسا هما، تاجر ثروتمند ژاپنی، این روش را جهت تحلیل معاملات برنج ابداع کرد. در برخی منابع از مانهیسا هما با عنوان پدر علم کندل استیک یاد می‌شود. جالب است بدانید که او در سال ۱۷۵۵ کتابی را با عنوان ” The Fountain of Gold: The Three Monkey Record of Money ” نوشته است که احتمالاً اولین کتاب معامله گری تاریخ است. این یعنی تقریباً پیش از آنکه کشور کنونی ایالات‌متحده آمریکا وجود داشته باشد ژاپنی‌ها در معاملات خود ازین علم بهره می‌برده‌اند. متأسفانه معادل فارسی برای کتاب وجود ندارد.
مانهیسا هما در قالب این عنوان بیان می‌کند که یک معامله گر برای دستیابی به چشمه طلا باید از سه چیز دوری کند:
- شیطان را نبین (محو تماشای روند صعودی یا نزولی در بازار نشو) چرا که تغییر روند بازار جریانی همیشگی دارد . شاید دلیل تأکید بیشتر تکنیک‌های کندل استیک بر روی الگوهای بازگشتی در مقایسه با الگوهای ادامه‌دهنده نیز همین باشد.
- به شیطان گوش نده (به اخبار گوش نده و با تکیه بر اخبار معامله نکن)
- با شیطان صحبت نکن (پس از تحلیل در مورد معاملاتی که قصد اجرایشان را داری با دیگران صحبت نکن)( استیو نیسون، ۱۹۹۴)
در دسامبر سال ۱۹۸۹ استیو نیسون آمریکایی برای اولین بار علم نمودارهای شمعی ژاپنی را تحت عنوان مقاله‌ای به جهان معرفی کرد.
بدنه کندل شمعی ژاپنی
در هر کندل، حد فاصل میان قیمت باز شدن و بسته شدن سهم را بدنه کندل می‌نامیم. ارتفاع بدنه اختلاف میان قیمت باز شدن و بسته شدن خواهد بود. به‌صورت استاندارد اگر قیمت بسته شدن از قیمت باز شدن کمتر باشد، بدنه توپر و نزولی و در صورتی‌که قیمت بسته شدن بیشتر از قیمت باز شدن سهم باشد بدنه توخالی یا صعودی خواهیم داشت.
سایه کندل شمعی ژاپنی
هر کندل می‌تواند شامل خطوطی در بالا یا پایین بدنه نیز باشد که سایه یا shadow نامیده می‌شود. این خطوط نشان‌دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمتی است که در طول روز مورد معامله قرارگرفته‌اند. در تحلیل کندل استیک این سایهها نشان‌دهنده هیجانات بازار است.
سایه بالایی: بالاترین قیمت
سایه پایینی پایین‌ترین قیمت
هر کندل بسته به شکل خود نام خاصی دارد و در نتیجه تحلیل و تفسیر متفاوتی نیز خواهد داشت. بلندی و کوتاهی بدنه، داشتن یا نداشتن سایهها و یا بلندی و کوتاهی آن‌ها، هرکدام اطلاعات خاصی را از بازار به ما منتقل می‌کند. با استفاده از تفسیر و تحلیل کندل امروز می‌توان کندل فردای بازار را پیش‌بینی کرد.
شاید با داستان پرنده افسانه‌ای ققنوس آشنایی داشته باشید. این پرنده در انتهای عمر خود در تلی از خاشاک می‌سوزد و از خاکسترش ققنوس تازه‌ای حیات می‌یابد. در مورد کندل‌ها نیز می‌توان گفت کندل امروز از خاکستر کندل روز قبل ایجاد می‌گردد و به همین دلیل در علم کندل استیک هر کندل می‌تواند سناریوی محتمل خاصی را برای فردای بازار پیش‌بینی کند. الگوهای کندل استیک از یک یا چند کندل ( نهایتاً ۵ یا ۶ کندل) تشکیل می‌شوند.
این الگوها به دو دسته بازگشتی و ادامه‌دهنده تقسیم می‌شوند در این سری مقالات به بررسی و معرفی سایر الگوهای کندل استیک می‌پردازیم.
الگوهای بازگشتی کندل استیک
۱- الگوی تک کندلی BELT HOLD نزولی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به بالا باز می‌شود، در ادامه شاهد هیچ سایه بالایی نیستیم قیمت از نقطه آغاز رو به پایین حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. در تحلیل علم کندل استیک اگر سایه و بدنه این الگو فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند نزولی باشد .
۲- الگوی تک کندلی BELT HOLD صعودی
این الگو در روند نزولی تشکیل می‌شود. در این الگو قیمت آغازین با گپ (شکاف) رو به پایین باز می‌شود ،در ادامه شاهد هیچ سایه پایینی نیستیم. قیمت از نقطه آغاز رو به بالا حرکت کرده و بدنه نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. اگر سایه و بدنه این الگو، فاصله گپ (شکاف) را پُر نماید می‌تواند نشانگر آغاز روند صعودی باشد.
۳- الگوی دو کندلی MATCHING HIGH
این الگو در انتهای روند صعودی و از دو کندل تشکیل می‌گردد، بدین صورت که کندل روز اول یک کندل صعودی بلند است، کندل روز دوم نیز یک کندل صعودی بلند یا نیمه بلند (فول بادی، نیمه فول بادی) خواهد بود. اما قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. نکته آخر این که دو کندل فاقد سایه بالایی بوده و یا سایه بالایی کوچکی خواهند داشت. در تحلیل و تفسیر علوم کندل استیک این الگو می‌تواند نشان‌دهنده تشکیل یک پیووت سقف و آغاز روند نزولی باشد.
۴- الگوی دو کندلی MATCHING LOW
این الگو در انتهای روند نزولی و از دو کندل تشکیل می‌گردد. دقیقاً برعکس الگوی قبلی کندل روز اول یک کندل نزولی بلند، کندل روز دوم نیز کندل نزولی بلند یا نیمه بلند (فول بادی یا نیمه فول بادی) و قیمت بسته شدن کندل روز دوم تقریباً برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول است. دو کندل فاقد سایه پایینی یا دارای سایه پایینی کوچک خواهند بود. تشکیل الگو بیانگر ایجاد پیووت کف و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۵- الگوی دو کندلی هارامی متقاطع ( مادر و بچه متقاطع) نزولی
اساس تشکیل این الگوی مادر و بچه یک کندل با بدنه بلند و کندل دوم با بدنه کوچک‌تر است. الگوی هارامی متقاطع در مقایسه با هارامی معمولی اعتبار بیشتری دارد؛ چراکه کندل دوم در هارامی متقاطع یک کندل دوجی است. درحالی‌که در هارامی معمولی کندلی با بدنه کوچک‌تر است.
هرچه میزان شک و تردید بازار در کندل دوم بیشتر باشد احتمال برگشت بازار و اعتبار الگو نیز بیشتر می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم کندل دوجی نشان‌دهنده تردید و دودلی بازار است. الگوی هارامی متقاطع نزولی در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده برگشت بازار و آغاز روند نزولی باشد.
۶- الگوی دو کندلی هارامی متقاطع (مادر و بچه متقاطع) صعودی
این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. کندل اول بدنه بلند یا فول بادی و کندل دوم یک کندل دوجی خواهد بود که در دل کندل اول جای می‌گیرد. به طور کلی در الگوی هارامی بدنه کندل اول همرنگ روند پیشین بازار خواهد بود. یعنی در روند صعودی بدنه کندل اول توخالی و در روند نزولی ، توپر خواهد بود.
۷- الگوی دو کندلی MEETING LINES نزولی
به طور کلی الگوی MEETING LINES زمانی تشکیل می‌شود که کندل‌هایی با دو رنگ متفاوت و قیمت بسته شدن یکسان در کنار هم ایجاد می‌شوند. کندل اول بیانگر روند قبلی سهم و کندل دوم بیانگر احتمال تغییر روند است. در برخی از منابع این الگو به خطوط ضد حمله نیز معروف است. در نوع نزولی آن روز اول با یک کندل توخالی بلند برخورد می‌کنیم، در ابتدای روز دوم شاهد افزایش تقاضا خواهیم بود به گونه‌ای که نقطه باز شدن سهم در قیمت‌های بالاتر است اما در ادامه با افزایش عرضه قیمت بسته شدن در محدوده قیمت بسته شدن روز قبل قرار می‌گیرد.
۸- الگوی دو کندلی MEETING LINES صعودی
در این الگو با شرایطی عکس الگوی قبل مواجهیم. پس در روز اول با یک کندل توپر بلند برخورد می‌کنیم. در حالیکه روز دوم اگرچه در ابتدا با افزایش عرضه مواجه می‌شویم اما در ادامه شاهد افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت خواهیم بود. به گونه‌ای که قیمت بسته شدن کندل روز دوم برابر با قیمت بسته شدن کندل روز اول خواهد بود. این دو الگو می‌توانند نشان‌دهنده تغییر روند قیمتی سهم باشند اما نکته مهم اینجاست که هر دو نیازمند کندل تائید می‌باشند.
۹- الگوی سه کندلی سه سرباز سفید
این الگو که در روند نزولی شکل می‌گیرد، از مجموعه‌ای از کندل‌های تو خالی بلند تشکیل‌شده است. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. این حرکت صعودی پله‌ای بیانگر اتمام روند نزولی و آغاز روند صعودی خواهد بود.
۱۰- الگوی سه کندلی سه کلاغ سیاه
این الگو دقیقاً برعکس الگوی سه سرباز سفید در روند صعودی شکل می‌گیرد و از سه کندل تو پر بلند تشکیل می‌شود. اگر قیمت باز شدن هر کندل در میانه بدنه کندل قبلی باشد بهتر است. وقوع این الگو از منظر هلم کندل استیک، پیامی واضح مبنی بر تغییر روند صعودی قیمت می‌باشد. (ال-موریس،۲۰۰۶)
طی دو دهه گذشته نمودارهای کندل استیک محبوبیت زیادی را در میان سرمایه گذاران و معامله گران کسب کرده‌اند. این نوع از تحلیل جهت پیش‌بینی روند قیمتی تنها در چند روز آینده سهم مناسب است. این در حالی است که سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توانند رفتار قیمتی سهم را در هفته‌ها یا ماه‌های آتی پیش‌بینی کنند.
در حقیقت می‌توان گفت ارزش تحلیل الگوهای شمعی ژاپنی در ترکیب با سایر روش‌های تحلیلی آشکار می‌شود و نمی‌توان تنها با اکتفا به این نوع از تحلیل به معامله گری پرداخت. در استفاده از الگوهای کندل استیک توجه به این نکته ضروری است که الگوهای کندلی تنها در روندهای مشخصی از اهمیت برخوردارند؛ بنابراین پیش از بررسی آن‌ها باید روند حرکات قیمتی سهم را تعیین کنیم. پس از آن با بررسی الگوهای کندل استیک می‌توانیم رفتار معامله گران را با نزدیک شدن به نقاط حمایتی یا مقاومتی چارت تحلیل و تفسیر کرده و از این طریق رفتار آن‌ها را در روزهای آتی پیش‌بینی نماییم.
نتیجه‌گیری
در حقیقت می‌توان گفت که با استفاده از سایر روش‌های تحلیل تکنیکال می‌توان نقاط و نواحی مهم و حیاتی را بر روی چارت مشخص کرد و سپس با استفاده از علم کندل استیک نگرش و احساس بازار نسبت به این نواحی آشکار می‌شود.
می‌توان گفت علم کندل استیک برای افرادی که تنها با دید سرمایه‌گذاری بلندمدت وارد بازار سهام می‌شوند کاربرد زیادی ندارد. این نوع از تحلیل تکنیکال ابزاری جهت معامله گری و تعیین دقیق نقاط ورود یا خروج در آن می‌باشد
