اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / منظور از اوراق اختیار فروش تبعی (بیمه کردن سهام) چیست؟

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی (بیمه کردن سهام) چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه کردن سهام می باشد و ابزاری است که در بازارهای نزولی می تواند به کنترل جو هیجانی و بهبود اوضاع کمک کند. هدف از انتشار اوراق اختیار فروش تبعی اطمینان بخشی به سهامداران در خصوص ارزندگی سهم و حفظ منافع آن ها می باشد. این اوراق باعث اطمینان بخشی به سهامداران می شود و می تواند نقش مهمی در جمع آوری صف های فروش داشته باشد. اگر دقیقا نمی دانید اوراق اختیار فروش تبعی چیست در ادامه در خصوص تعریف اوراق اختیار فروش تبعی، مزایا، معایب و ویژگی های آن اطلاعات کاملتری تقدیمتان می کنیم:

اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه کردن سهام است. این اوراق توسط شرکت عرضه کننده سهام به فروش میرسد و براساس آن شرکت متعهد می شود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص (قیمت اعمال) و در تاریخ معین (تاریخ اعمال) از سهامدار بخرد. شرکتی که قصد انتشار اوراق اختیار فروش تبعی دارد قبل از انتشار این اوراق اطلاعیه ای را (اطلاعیه عرضه اوراق) منتشر کرده و در آن ویژگی های آن را اعلام می نمایند.

اوراق اختیار فروش تبعی ابزاری برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس می باشد. شرکت عرضه کننده اوراق اختیار فروش تبعی طبق دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی پس از اخذ مجوز از بورس اقدام به انتشار این اوراق می کند.

ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

1. قابلیت معامله ندارند.
2. اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر به میزان تعداد سهام پایه سهامدار تخصیص می یابد نه بیشتر. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، باطل می شود و شرکت عرضه کننده تعهدی در قبال آن ندارد.
3. سقف خرید اوراق اختیار فروش تبعی در اطلاعیه عرضه با عنوان (سقف خرید) ذکر می شود.
4. مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می شود غیرقابل برگشت می باشد.
5. بعد از گذشت “تاریخ اعمال” سهامدارانی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی نموده اند قادر به فروش این اوراق نیستند.
6. اشخاص حقوقی که تعداد ۱ میلیون و یا بیشتر اوراق اختیار فروش تبعی بخرند موظفند اختیار خرید تبعی را در همان روزی که سهام پایه و اوراق اختیار فروش تبعی را خریده اند واگذار کنند.
7. در بورس ایران الزامی است سرمایه گذار حتماً سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق کند.
8. این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند زیرا افرادی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی می نمایند تا زمان رسیدن به تاریخ سررسید حق فروش آن را ندارند.
9. ساعت معامله اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه کننده ۱۲ تا ۱۲:۳۰ و به صورت حراج پیوسته می­باشد.
10. کارمزد کارگزاران خریدار و فروشنده اوراق اختیار فروش تبعی ۴ /۰ درصد بوده و از حق نظارت سازمان و سایر هزینه های معاملاتی معاف می­باشد.

مواردی که در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ذکر می شود

همان طور که در بخش اوراق اختیار فروش تبعی چیست گفته شد شرکتی که قصد انتشار اوراق اختیار فروش تبعی دارد قبل از انتشار اطلاعیه ای تحت عنوان اطلاعیه عرضه منتشر می کند که افراد باید قبل از اقدام به خرید آن را مطالعه کرده و با ویژگی های آن آشنا شوند. طبق دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شامل موارد زیر است:

• سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.
  قیمت اعمال (exercise price): قیمتی است که عرضه کننده تعهد می‌کند سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را در تاریخ اعمال با آن قیمت تسویه نماید.
• تاریخ اعمال (exercise date): تاریخی است که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می‌شود.
• کارگزار عرضه کننده: کارگزاری که به عاملیت از “عرضه کننده”، عرضه “اوراق اختیار فروش تبعی” را انجام میدهد.
• دوره معاملاتی: فاصلۀ بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی است.
• سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی است که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌تواند خریداری شود.
• کل حجم عرضه: سقف اوراق اختیار فروش تبعی که از سوی عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی عرضه خواهد شد.
• حداقل حجم عرضه روزانه: حداقل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه کننده در یک روز است.
• قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که این اوراق در بازار توسط شرکت ناشر فروخته می شود را قیمت عرضه می گویند و در هر روز فرمول مشخصی محاسبه می گردد. قیمتی است که در هر روز ” اوراق اختیار فروش تبعی” با آن قیمت به بازار عرضه میشود.

در زیر نمونه ای از یک اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی را ملاحظه می کنید:

ساز و کار اجرایی اعمال اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟

– اگر در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد این اوراق قابل اعمال نیستند.

– اگر در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم کمتر از قیمت اعمال باشد سهامدار می تواند درخواست اعمال اوراق اختیار فروش تبعی را تا ساعت ۱۳ آن روز از طریق کارگزاری به بورس ارسال کند. بعد از ارسال درخواست اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به بورس سهم به قیمت اعمال به عرضه کننده منتقل شده و مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم به دارنده اورق پرداخت می شود. این پرداخت می تواند به صورت نقدی و یا واگذاری سهم صورت گیرد.

– ساز و کار اجرایی اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به این صوت است که فروشنده اوراق متعهد می شود تا اوراق را به قیمتی حداقل ۲۰ درصد بالاتر از قیمت فروش آن خریداری کند. اما با توجه به اینکه حدود ۰.۵ درصد از قیمت سهام در ابتدا بابت ورقه اختیار فروش از سرمایه گذار اخذ می شود می توان به کسب سود حداقل ۱۹ درصدی پس از کسر کارمزد کارگزاری در پایان دوره اطمینان داشت که این رقم در صورت رشد قیمت سهم با بازدهی نامحدود همراه است.

– عرضه کننده اوراق اختیار فروش تبعی باید قبل از برگزاری مجمع به منظور تقسیم سود یا افزایش سرمایه سهم پایه اوراق اختیار فروش تبعی را تسویه کند.

مزایا و معایب اوراق اختیار فروش تبعی

از مزایای اوراق اختیار فروش تبعی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تضمین حداقل سود از پیش تعیین ­شده و فراهم ساختن فرصت کافی برای سهامدار جهت تصمیم ­گیری در خصوص نگهداری یا فروش سهام.
• از مزایای اوراق اختیار فروش تبعی برای سهامداران عمده این است که می توانند بوسیله این اوراق از سهام خود حمایت کنند و ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند.
• اعتماد سرمایه گذاران برای خرید سهام پایه ای که اوراق اختیار فروش تبعی برای آن منتشر شده بیشتر می شود و تقاضا برای خرید این سهم افرایش پیدا می کند.
• سهامداران خرد نیز از مزایای انتشار اوراق اختیار فروش تبعی برخوردار می شوند و ریسک کمتری متوجه سرمایه آن ها می باشد.
• سهامداران با توجه به حداقل سود مورد انتظاری که در آینده نصیبشان خواهد شد، از نوسانات مقطعی بازار سرمایه، هراسی نداشته و با کاهش قیمت سهامشان از بازار خارج نمی شوند.
• با خرید این اوراق ریسک نوسانات منفی سهام کاهش می یابد.

از معایب اوراق اختیار فروش تبعی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• عدم وجود بازار ثانویه برای معاملات اوراق اختیار فروش تبعی
• الزام داشتن سهام پایه به هنگام خرید این اوراق
• برای هر کد معاملاتی سقف خرید وجود دارد.
• صرف عرضه اوراق اختیار فروش نمی‌تواند تضمینی برکسب سود مورد انتظار باشد.
• تعهد عرضه کننده این اوراق پس از گذشت تاریخ اعمال تمام می شود.

این نوشته در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی چیست نگارش شد زیرا به نظر میرسد این روزها این سوال برای خیلی ها بوجود بیاید که منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست و این ابزار چگونه می تواند به بهبود باوضاع بورس کمک کند. در روزهای گذشته شاهد اعلام آمادگی برخی شرکت ها برای انتشار اوراق اختیار فروش تبعی بودیم مانند پیشنهاد انتشار اوراق فروش تبعی توسط شرکت تامین سرمایه بانک ملت (تملت) و همچنین اعلام آمادگی شرکت های زنجیره ای افق کوروش برای انتشار اوراق اختیار فروش تبعی.

به گفته محمود گودرزی معاون بازار بورس،حمایت از بازار با استفاده از ساز و کار حمایتی اوراق اختیار فروش تبعی یکی از برنامه های در دست اجراست و به منظور آشنایی هرچه بیشتر سرمایه گذاران، بورس تهران دوره های مجازی آشنایی با اوراق اختیار فروش تبعی را از هفته آینده برگزار خواهد کرد و زمان برگزاری این دوره ها از طریق تارنمای رسمی بورس، اعلام می شود. همچنین جزوه آموزشی در این خصوص در دست تهیه است که به زودی در اختیار فعالان محترم بازار قرار خواهد گرفت.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

انتشار اوراق تبعی روی ۱۳ نماد

سومین دور از انتشار اوراق اختیار تبعی روز گذشته با فروش این نوع دارایی در ۱۳ نماد شاخص‌ساز بازار سرمایه دنبال شد.

به گزارش ایراسین، سومین دور از انتشار اوراق اختیار تبعی روز گذشته با فروش این نوع دارایی در ۱۳ نماد شاخص‌ساز بازار سرمایه دنبال شد. این اوراق در حالی به فروش رفت که تمام نمادهای یادشده به‌طور میانگین نسبت به کلیت بازار، معاملات روان‌تری دارند و اساس رقم این اوراق نیز به حدی نیست که تفاوتی معنادار در جریان عرضه آنها ایجاد کند.

روز نخست معاملات در هفته جاری با استقبال صندوق‌ها از اوراق اختیار فروش تبعی خاتمه یافت. در این روز اوراق اختیار منتشرشده روی 13 نماد فعال در بورس تهران به فروش رسید. این‌طور که به نظر می‌آید نهاد تصمیم ساز در بازار سرمایه قصد دارد تا با این شیوه حمایت از بازار سرمایه از بعد روانی اثری مثبت بر جریان معاملات بگذارد و با کاستن از بدبینی‌های موجود نسبت به آینده سهام، زمینه را برای تقویت سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار فراهم کند.

در مسیر حمایت

فارغ از کارآمد بودن یا نبودن تدابیری که تا کنون برای حمایت از بازار سرمایه به کار گرفته شده است، این بازار از زمان تغییر جهت شاخص بورس در 20 مردادماه سال 99 تا کنون شاهد تصمیمات و اقدامات بسیاری بوده است. این در حالی است که در طول این مدت قیمت‌ها آهسته و پیوسته در روند نزولی به پیش رفته‌اند به رغم همه اقداماتی که انجام شده به جز تعداد معدودی از روزها افزایش پیدا نکرده‌اند. همین امر سبب شده تا اقدامات انجام شده برای احیای بازار سهام در طول ماه‌های گذشته محل بحث کارشناسان باشد و چرایی ناکامی حمایت‌ها موضوع مصاحبه‌های متعدد شود. این‌طور که به نظر می‌آید در طول این مدت یکی از مسائلی که باعث شده تا فعالان بازار سرمایه به خصوص سرمایه‌گذاران خرد از این بازار رویگردان شوند نه نبود حمایت بلکه بیشتر فقدان شرایط لازم برای بازگشت رونق به بازار سهام است.

همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن پرداخته شد، در طول ماه‌های گذشته نه فقط قیمت سهام بلکه بسیاری از مسائل بیرونی نیز به کلی تغییر کرده است. بر خلاف ماه‌های میانی سال گذشته نه انتظارات تورمی چندان بالاست و نه قیمت دلار در بازار آزاد چشم‌اندازی برای افزایش دارد. همین امر سبب شده تا با افزایش ریسک قانون‌گذاری در خود بازار سرمایه واهمه مردم نسبت به نگهداری سهام و خرید سهام در دوره زمانی میان و بلندمدت افزایش یابد. عامل دیگری که در این زمینه موثر بوده بدبینی مردم نسبت به شیوه حمایت‌ها از بازار سرمایه و دامنه نوسان نامتقارن بود که عملا در ماه‌های اخیر بر عمق درد بازار سهام افزوده و راه را برای احیای اعتماد به سرمایه‌گذاری در این بازار عملا مسدود کرد.

آنچه در این مدت مشکل زیادی آفرید، حمایت دستوری از بازار سرمایه در قالب محدود کردن اشخاص حقوقی برای فروش و خرید اجباری سهام بود که عملا منابع نقد بسیاری از اشخاص حقوقی را به خطر انداخت و فقط در یک مورد صندوق توسعه مشترک بازار سبب زیان 4163 میلیارد تومانی در 6 ماه نخست سال مالی آن شد. این در حالی است که سود سال مالی منتهی به 31 تیر 99 این صندوق 5 هزار و 814 میلیارد تومان بوده است. این‌طور که به نظر می‌آید در ماه‌های اخیر منابع بسیاری از دارایی اشخاص حقوقی سر حمایت بی‌حاصل از بازار سرمایه تلف شده است.

اما در این میان برخی اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ از راه‌ها نیز پیموده شده که اثر روانی خوبی بر بازار سرمایه گذاشته و توانسته بدون اتلاف منابع حمایت روانی مناسبی از بازار سرمایه داشته باشد. یکی از این روش‌ها انتشار اوراق فروش تبعی است که پس از مرداد سال 99 دو بار در همین سال و بار دیگر در روز شنبه مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفت.

اوراق تبعی چرا و چگونه

اوراق اختیار فروش تبعی که به طور خلاصه در بازار از آنها با عنوان اوراق تبعی یاد می‌شود در واقع نقش بیمه گر سهام را ایفا می‌کنند. این اوراق در سال‌های گذشته چند بار مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل آنکه نوعی از آرامش خاطر را به بازار و فعالان آن تزریق می‌کند، می‌تواند از لحاظ رفتاری بر بازار سهام اثر بگذارد. داستان از این قرار است که قیمت اعمال این اوراق اگر بالاتر یا حدود قیمت مورد معامله سهام در بازار تعیین شود، از آنجاکه توسط خود ناشر سهام (شرکت صاحب نماد) منتشر می‌شود، می‌تواند به سرمایه‌گذاران به خصوص سهامداران خرد در مورد حمایت از قیمت سهام در بازار سرمایه آرامش خاطر لازم را بدهد. اما نکات مربوط به خرید اوراق فروش تبعی چیست؟ به طور کلی خریدار این اوراق چه حقیقی باشد چه حقوقی باید به این نکته توجه کند که برای بهره مندی از مزایای احتمالی خرید این اوراق باید حتما متناسب با میزان اختیار خریداری شده سهام خود شرکت را داشته باشد. اگر به هر دلیلی سهام موجود در پرتفوی خریدار نسبت به اختیار خریداری شده کم باشد یا سهام تا قبل از تاریخ اعمال فروخته شده باشد، قرارداد اختیار میان ناشر و خریدار موضوعیت نداشته و در زمان سر رسید دارنده اختیار قابل به اعمال آن نیست. همان طور که در این متن اشاره شد اوراق اختیار فروش تبعی صرفا در تاریخ سر رسید قابلیت اعمال دارند که همین امر بزرگ‌ترین تفاوت آنها با اختیار فروش‌های عادی است. در اختیار فروش‌های عادی که در حال حاضر به دلیل کوچک بودن بازار مشتقه در ایران حجم کمی از معاملات اوراق بهادار را به خود اختصاص می‌دهند، دارنده اختیار در هر زمانی ما بین تاریخ انتشار تا سر رسید این توانایی را دارد که اختیار خود را در بازار ثانویه بر اساس قیمت منبعث از عرضه و تقاضا به فروش برساند. همین امر سبب شده تا اختیارهای تبعی بر خلاف سایر انواع اختیارات جذابیتی برای سفته بازی نداشته باشند و در عمل فقط به درد سرمایه‌گذاران بلند مدتی بخورند.

تجربه کوچک تبعی

گذشته از نوع کارکرد اوراق اختیار تبعی و مکانیزم حاکم بر آن نکته‌ای که هم اکنون در این بازار خود نمایی می‌کند، میزان اندک اوراق منتشره در مقایسه با حجم معاملات سهام مبنای آنها است. بررسی جزئیات اوراق منتشر شده در روزگذشته نشان از آن دارد که ارزش کل این اوراق در آخرین مرتبه انتشار آن جمعا برای این 13 نماد 3431 میلیارد تومان است که با توجه به بزرگ بودن اندازه این نمادها از کلیت بورس تهران و حجم معاملات روزانه آنها در یک روز عادی رقم بالایی را شامل نمی‌شود. اگر از کل مبلغ اختیار منتشرشده در روز هجدهم اردیبهشت ماه (روز شنبه) میانگین بگیریم به عدد 264 میلیارد تومان می‌رسیم که این میزان در برخی نمادها نظیر «شتران» به اندازه معاملات دو روز و برای نمادی مانند «فملی» تنها یک روز را شامل می‌شود.

به همین دلیل است که در این گزارش بیشتر نحوه اثرگذاری این عامل بر بازار را اثر روانی آن می‌دانیم. در واقع انتشار اوراق در روزهای گذشته بیشتر به این معنا است که تا زمان سررسید این اوراق در آبان‌ماه 1401 یعنی 18 ماه دیگر از دیدگاه خود شرکت منتشرکننده سهام، مجموع ارزش شرکت‌ها بیش از قیمت امروز سهام آن در بازار است. برای مثال نمادی مانند هلدینگ خلیج‌فارس که در روز گذشته با قیمتی در حدود 850 تومان معامله‌شد در شرایط قیمت اعمال خرید را در اختیار فروش تبعی خود با قیمت 1200 دارد که از زمان انتشار این اطمینان را به خریداران خود بدهد که برای زمان سررسید براساس قیمت روز گذشته 42 درصد بازده را نصیب این خریداران کند. از کل 13 نماد یاد موجود در فهرست انتشار اوراق فروش تبعی همچنین حکایت از آن دارد که بیشترین سود حاصل از خرید این اوراق برای خریداران به خریداران اختیار فروش تبعی «شتران» اختصاص دارد که به واسطه اعمال این اوراق در تاریخ سررسید با قیمت خرید روز شنبه سودی 51 درصدی را به جیب خواهند زد. کمترین سود نیز بر این اساس به خریداران اختیار فروش‌تبعی بانک ملت «وبملت» تعلق می‌گیرد که تنها 25 درصد سود خواهد داشت.

این اعداد و ارقام در کنار هم به این معنا خواهند بود که با توجه به بازه بلندمدت سررسید این اوراق و نسبت اندک آن به سهام شناور در بسیاری از نمادها همچنان بخش بزرگی از سهامداران وجود خواهند داشت که به‌جز قیمت اعمال این اوراق به مثابه تضمینی ضمنی از قیمت آن، دلیل دیگری برای کاستن از عرضه‌های احتمالی در بازار یاد شده ندارند.

به کام حقوقی

اما نکته قابل‌توجه انتشار اوراق تبعی در تاریخ 18 اردیبهشت سال‌جاری، محدود بودن این خریدها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و خرید آن از صندوق توسعه مشترک بازار است.

این‌طور که به نظر می‌آید سیاست‌گذار سعی داشته تا با ارائه این اختیار به این بخش از فعالان حقوقی بازار سرمایه در عمل از ریسک افزایش نصاب سرمایه‌گذاری آنها در سهام که طی ماه‌های اخیر اعمال شده تا حدودی بکاهد و سهم حضور آنها در بازار سهام را بیشتر به دارایی با درآمد ثابت تبدیل کند. مسلما در این شرایط آنها نیز ترغیب خواهند شد تا سهام موجود در پرتفوی خود را در بازه زمانی بلندتری به فروش برسانند و به همین جهت از عرضه بالقوه در این بازار بکاهند.

نکته دیگری که در انتشار این ارواق نهفته است، میل سیاستگذار به حمایت ضمنی از شاخص بورس بوده که خود را در انتشار اوراق برای شرکت‌های شاخص‌ساز نشان می‌دهد. در طول ماه‌های اخیر هیچ نشانی از انتشار اوراق اختیار برای شرکت‌های کوچک و متوسط دیده نشده که خود این امر حکایت از شرایط نابرابر این نمادها در پیشگاه تصمیم‌گیری کلان بازار سرمایه دارد.

البته بخشی از بی‌رغبتی شرکت‌های کوچک نیز می‌تواند به این مساله مربوط شود که برخی نمادهای کوچک بازار عملا ممکن است توانایی لازم برای حمایت از سهام خود و دادن تضمین به خریداران اختیار را نداشته باشند. به همین دلیل است که حمایت حقوقی‌ها در ماه‌های اخیر چندان در این نمادها پررنگ نبوده است.

پاسخ به ابهامات سهامداران درباره اوراق اختیار فروش تبعی/ اوراق تبعی کدام نمادها بهتر است؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سیدفرهنگ حسینی پیش از مصاحبه سوال‌وجوابی و پاسخ بهابهامات سرمایه‌گذاران، درباره اختیار معامله می‌گوید: اختیار معامله، از جمله اختیار فروش سهام یکی از ابزارهای رایج در بازارهای مالی جهان است و در کشور ما نیز از حدود 2 سال پیش، اختیار تبعی فروش در زمان رکود بازار توسط سهامداران عمده و بازارگردان‌ها عرضه شده است.

تفاوت اصلی اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش در این است که اوراق تبعی شرط مالکیت سهام را داراست، اما در اختیار فروش، دارنده اختیار فروش نیازی به داشتن سهم ندارد. در حقیقت اختیار فروش از کاهش قیمت سهام سود می‌برد و از افزایش آن زیان، اما اختیار تبعی در مقابل کاهش قیمت سهام زیانی نمی‌بیند، زیرا حق دارد، اختیار خود را اعمال کند، اما در مقابل افزایش قیمت آن می‌تواند از حق خود استفاده نکرده و عقلا نیز از این حق استفاده نمی‌کند و می‌تواند آن را در بازار بفروشد.

درباره جزئیات بیش‌تر و دقیق نحوه بیمه کردن سهام در بورس و اینکه این ابزار چه اثراتی در بازار خواهد گذاشت، سید فرهنگ حسینی، مشاور سرمایه‌گذاری در مفهومی ساده به تفصیل به سوالات خبرنگار بورس خبرگزاری فارس، پاسخ داد.

فارس: آیا مفهوم بیمه کردن سهام با بیمه‌های رایج اموال یکسان است؟

حسینی:این ابزار اختیار فروش است، هر چند از یک دیدگاه ماهیت بیمه یا تضمین تا حد سود روزشمار 20 درصد سالانه را دارد، اما با ماهیت بیمه متفاوت است.

بیمه مربوط به فعالیت‌هایی است که ریسک خالص دارند، در حالی که بازار سرمایه ریسک سفته بازی است یعنی در بیمه شما یا خسارت می‌بینید که بیمه زیان شما را جبران می کند، یا اینکه ضرری نمی‌کنید و بنابراین دو وضعیت وجود دارد اما در فعالیت‌های بازار سرمایه ما دارای وضعیت دیگری هستیم و آن کسب سود است.

در حقیقت علاوه بر زیان یا عدم خسارت، وضعیت سود نیز وجود دارد و اختیار تبعی فروش، سود را بیمه می‌کند.

فارس: ویژگی های اوراق تبعی چیست؟

حسینی:اوراق تبعی علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سود آوری را برای سرمایه گذاران تضمین می‌کند.

همچنین طبق اطلاعیه جدید عرضه، قرار است اوراق اختیار تبعی به نحوی قیمت‌گذاری شوند تا حداقل بازده فردی که سهام و اوراق تبعی را امروز خریداری می‌کند تا زمان اعمال اوراق اختیار تبعی معادل 20% روزشمار باشد. بدین ترتیب فرصت تضمین سود روزشمار 20% در بازار سرمایه با استفاده از اوراق تبعی ممکن است.

فارس: اگر قیمت سهام در زمان اعمال بیشتر از قیمت تضمین شده باشد ، چه می شود؟

حسینی:در صورتی که قیمت سهام در زمان اعمال یعنی حدود 6 ماه دیگر ، بیش از قیمت اعمال باشد، فرد می‌تواند سهام خود را در بازار بفروشد و دیگر نیازی به اعمال نیست و همچنین اجباری به این امر نیست. زیرا همانطور که از نام این ابزار نیز مشخص است، یک اختیار است و فرد دارند اختیار دارد از آن استفاده کند.

فارس: آیا پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی پرداخت شده است، بازگردانده می‌شود؟

حسینی:خیر، پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی داده می‌شود، مانند حق بیمه است که فرد به شرکت بیمه می‌دهد؛ در زیان از سطح سودآوری روزشمار 20% موضوع بیمه شدن است که در قبال پرداخت حق بیمه یا همان مبلغ اوراق اختیار تبعی پوشش داده می‌شود.

در حقیقت سهامداران و سرمایه گذاران با آرامش خاطر و رفع نگرانی از بابت حداقل بازدهی می‌توانند فرصت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را داشته باشند.

فارس: اگر قیمت سهام کمتر از قیمت تضمین بود چه می‌شود؟

حسینی: در این صورت، فرد دارنده سهام و اوراق اختیار تبعی در صورتی که از زمان خرید تا تاریخ اعمال، سهام و اختیار تبعی را نگه داشته باشد، می‌تواند، در تاریخ اعمال و البته چند روز قبل از آن، در خواست اعمال و استفاده از حق خود را به کارگزار ارائه دهد. در این صورت در روز اعمال یا در صورت بسته بودن نماد حداکثر 7 روز پس از تاریخ اعمال، مبلغ تضمین شده به فرد پرداخت می‌شود.

فارس: اگر فردی پیش از سررسید نیاز به پول داشته باشد یا سهام خود را بفروشد چه اتفاقی برای اوراق تبعی می افتد؟

حسینی:فعلا این اوراق برای یک سررسید مشخص منتشر شده‌اند و خریدار سهام و اوراق باید سهام را از زمان خرید تا تاریخ سررسید اعمال نگهداری کنند. زیرا از اهداف ارائه چنین ابزاری، کاهش فشار فروش در نمادهای 29 گانه است که خود بیش از نیمی از حجم و ارزش معاملات بازار را شامل می‌شوند.

فردی که پیش از سررسید سهام خود را بفروشد، اوراق اختیار تبعی او نیز باطل می‌شود و تنها می‌تواند وجه سهامی که فروخته است را دریافت کند.

مشخصه‌های اوراق اختیار تبعی فعلی در مقایسه با اوراق تبعی که قبلا منتشر شده‌اند، در چیست؟

حسینی:مهمترین ویژگی اوراق تبعی که قرار است از شنبه منتشر شوند، مشخص بودن فرمول قیمت‌گذاری و در نتیجه قیمت اوراق تبعی است که قیمت‌گذاری بر اساس تضمین سود 20% برای فردی که سهام و اوراق تبعی را خریداری و تا تاریخ سررسید نگهداری می‌کند، در نظر گرفته شده است. محاسبه قیمت آن برای همه فعالان بازار به سادگی ممکن است و همچنین تعدیلات ناشی از افزایش سرمایه و سود نقدی نیز به صورت شفاف در دستورالعمل بیان شده است.

علاوه بر این عرضه اوراق اختیار تبعی به قیمت مشخص شده انجام می‌شود؛ همچنین برای عرضه سهمیه روزانه معادل 20 روز لحاظ شده است، بدین ترتیب در دوره تعیین شده، ناشر اوراق تبعی باید این اوراق را به صورت روزانه به میزان حجم مشخص شده عرضه کند.

در برخی از عرضه‌های اوراق تبعی در بهمن 1392، برخی از ناشران تنها پس از چند روز از آغاز عرضه و بدون رسیدن به سقف تعیین شده و بدون دلیل از ادامه فروش اوراق تبعی خودداری می‌کردند؛ این موضوع به نا اطمینانی به بازار و سهامداران عمده و بازارگردانان نیز منجر شد و برخورد جدی نیز در این خصوص صورت نگرفت.

برای حفظ اطمینان سرمایه‌گذاران خرد در این نوبت، شرکت‌ها یا بازارگردان‌ها باید به تعهد خود پای‌بند باشند.

علاوه بر این باید گفت که تعداد نمادهایی که مشمول عرضه اختیار تبعی فروش هستند، رشد قابل توجهی داشته است و به 29 شرکت افزایش یافته است که بخش قابل توجهی از ارزش بازار را شامل می شوند.

29 شرکت مورد اشاره (مخابرات ایران، نفت و گاز پارسیان، نفت و گاز و پتروشیمی تامین، سرمایه گذاری دارویی تامین، گروه بهمن، سایپا، ایران خودرو، ذوب آهن اصفهان، گروه مپنا، سیمان فارس و خوزستان، پتروشیمی شازند، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی پردیس، فولاد خوزستان، ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، معدنی و صنعتی چادرملو، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، شرکت ارتباطات سیار ایران، توسعه صنایع بهشهر، بانک صادرات ایران، بانک ملت، بانک پاسارگاد، بانک تجارت، سرمایه گذاری توسعه ملی، سرمایه گذاری ساختمان ایران، سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی، سرمایه گذاری غدیر (هلدینگ) و بانک اقتصاد نوین)، همگی از 50 شرکت بزرگ بازار سرمایه کشور هستند.

فارس: آیا مشکل یا ایرادی به اوراق اختیار تبعی وارد می دانید؟

حسینی:مهمترین ابهام یا بهتر است بگوییم مشکل، در شرایطی است که نماد سهام در زمان سررسید متوقف باشد. در این صورت براساس دستورالعمل باید 7 روز صبر کرد و در صورتی که نماد تا آن زمان بازگشایی نشود، تسویه بر اساس قیمت پایانی سهام یعنی قیمت روزی که متوقف شده است، تسویه نقدی شود.

با توجه به اینکه توقف نماد در بازار سرمایه معمول است و به دلایل مختلف می‌تواند، اتفاق بیفتد، در این صورت در خصوص قیمت واقعی سهام با توجه به توقف ابهام وجود دارد. ممکن است، اخبار منتشر شده یا تعدیلاتی صورت گرفته که سود شرکت و قیمت را پس از بازگشائی تحت تاثیر قرار دهد و این امر به مسئله نمایندگی میان سهامدار عمده و سهامداران خرد می‌انجامد.

در این صورت با توجه به اینکه درمورد قیمت بازگشائی سهام ابهام وجود دارد، افراد باید اختیار داشته باشند تا در هر شرایطی سهام خود را واگذار کنند و وجه تضمین شده را دریافت کنند به جای آن که تسویه نقدی نسبت به قیمت آخرین روز معاملاتی صورت گیرد.

در حقیقت، هزینه توقف نماد در وضعیت فعلی برعهده سهامداران خرد دارنده اوراق تبعی است، اما توقف نماد شرکت یا به دلیل برگزاری مجامع (که چند شرکت لیست 29 تایی می توانند در تاریخ سررسید مجمع داشته باشند) یا ناشی از عدم شفافیت یا اطلاع رسانی دقیق و به موقع شرکت باشد، بر عهده سهامدار عمده که خود ناشر اوراق تبعی است، باشد.

فارس: مزیت اوراق تبعی در مقابل سپرده گذاری در بانک چیست؟ هر دو سود 20% را تضمین می کنند؟

حسینی:در خصوص اوراق تبعی فعلی باید توجه داشت که این اوراق حداقل سود 20% را تضمین کرده‌اند اما اگر قیمت سهام به بیش از قیمت تضمین افزایش یابد، یعنی سود بیش از 20%، این سود نیز نصیب سرمایه گذار می‌شود. در نتیجه، در مقابل سود تضمین شده 20% این یک فرصت بدون ریسک یا اصطلاحا آربیتراژ برای کسب سود بیشتر است، در حقیقت اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ سرمایه گذار با تضمین و خیال آسوده سود 20% روزشمار را در دسترس دارد و همچنین می‌تواند در انتظار رشد قیمت سهام باشد تا به سودی بیش از 20% درست یابد، در حالی که سپرده گذاری در بانک، هیچ انتظار یا امیدی برای کسب سود 20% وجود ندارد.

در نتیجه سود مورد انتظار در بانک فقط 20% است و در این روش 20% یا بیشتر است. برای دسترسی به مزیت بیشتر از 20% نیز سرمایه گذار هیچ هزینه ای نمی‌پردازد، زیرا قیمت گذاری اختیار تبعی بر اساس قیمت سهام و قیمت اوراق تبعی محاسبه شده است.

فارس: اگر سرمایه گذاری قصد کسب سود بیشتری داشته باشد، اوراق تبعی کدام شرکت بهتر است؟

حسینی:براساس مدل‌های قیمت‌گذاری رایج اختیار معامله، سهام‌هایی که نوسان بیشتری دارند، قیمت اختیار بالاتری دارند.

درمورد اوراق اختیار تبعی فروش، سهام‌هایی که ریسک بالاتر یا به عبارت دیگر نوسان بیشتری دارند، گزینه های خوبی برای سرمایه‌گذاری هستند؛ زیرا اگر قیمت سهام فوق به علت ریسک بیشتر کاهش یابد، سود 20% تضمینی عاید سرمایه‌گذار می‌شود و اگر سهام فوق به علت ریسک بیشتر با رشد بیشتری مواجه شود، سود قابل توجهی نصیب سرمایه گذاران می‌شود. تشخیص و خرید سهام پر ریسک تر با هدف کسب سود بیشتر از اختیار تبعی یا دست یافتن به سود بیش از سود تضمین شده از فهرست 29 سهمی ارائه شده با توجه به روند معاملاتی و ویژگی‌های سهام‌های فوق چندان دشوار نیست.

اوراق تبعی را چگونه بخریم و اعمال کنیم؟/ لیست اوراق تبعی که تا پایان ۹۹ اعمال می‌شود

می متالز - تازه واردان بورس شهریورماه امسال با اصطلاح «اوراق اختیار فروش تبعی» مواجه شدند. اوراقی که قرار بود در شرایطی که بازار سهام در مسیر کاهشی قرار گرفته بود، ارزندگی برخی نمادها را تضمین کند و مانع از ریزش قیمت‌ها شود.

به گزارش می متالز، این اولین بار نبود که بورس تهران شاهد انتشار اوراق تبعی بود، این اوراق که به آن بیمه سهم نیز گفته می‌شود پیش از این به خصوص در سال‌های ۹۲-۹۳ با هدف کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس و اطمینان بخشی به سهامداران عرضه شده بود. با این حال در آن روزها نیز مانند امسال نتوانسته بود مانع از ریزش قیمت سهام شود.

این اوراق امسال نیز نتوانست مانع از روند اصلاح بازار سرمایه شود و در حال حاضر و در فاصله چند روز یا چند هفته مانده به تاریخ سررسید اوراق تبعی، قیمت سهام پایه به زیر قیمت اعمال رسیده است. با این حال این اوراق برای خریدارانش فرصتی ایجاد کرد که در چند ماه اخیر در شرایطی که سایه ترس و نگرانی بر بازار سرمایه حاکم بود نه تنها ارزش دارایی خود را حفظ کنند، بلکه مبلغی هم سود کسب کنند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در فاصله بهمن تا پایان سال سررسید اعمال ۲۲ نماد فرا می‌رسد که از این تعداد تنها قیمت ۲ سهم در حال حاضر بیشتر از قیمت اعمال است. از این رو اینکه اوراق اختیار فروش تبعی چیست و در تاریخ اعمال اوراق چه باید کرد به سوال تعداد زیادی از سهامداران بدل شده است. در این گزارش ضمن پاسخ به برخی سوالات بنیادی، وضعیت سهم‌هایی که امسال برای آنها اوراق اختیار فروش تبعی منتشر شده و تا پایان سال ۹۹ تاریخ اعمال آنها فرا می‌رسد را بررسی خواهیم کرد.

اوراق تبعی چیست؟

اوراق تبعی نوعی اوراق اختیار فروش است که به سهامدار اجازه می‌دهد قیمت سهم را درآینده تضمین کند و به نوعی سهم را بیمه کند، از این رو به آن بیمه سهام نیز می‌گویند.

اوراق اختیار فروش تبعی معمولا توسط شرکت‌ها یا سهامدار عمده و در ایران بعضا توسط صندوق توسعه بازار عرضه می‌شود.

با انتشار این اوراق فروشنده متعهد می‌شود تعداد معینی از سهام شرکت را در قیمت اعمال در تاریخ معین یا همان تاریخ اعمال از سهامداران خریداری کند. به طور مثال شرکت ایران خودرو(همانطور که در جدول پایین متن آمده است) برای ۱۵۰ میلیون سهم خود اوراق تبعی منتشر کرده، عرضه کننده این ۱۵۰ میلیون سهم را با قیمت اعمال (۳۶۸ تومان) در تاریخ اعمال (۲۰ بهمن) از سهامداران حقیقی خریداری خواهد کرد.

نکات مهم آگهی انتشار اوراق تبعی

شرکت‌ها موظفند حداکثر یک روز پیش از عرضه اوراق اختیار فروش تبعی با انتشار آگهی در خصوص آن اطلاع رسانی کنند. این آگهی‌ها حاوی ۷ نکته مهم هستند.

اول) سهم پایه: نام سهمی است که اوراق مربوط به آن منتشر می‌شود.

دوم) تاریخ اعمال: تاریخ سررسید اوراق اختیار فروش تبعی است و بعد از آن تاریخ اوراق ابطال می‌شود.

سوم) قیمت اعمال: عرضه کننده اوراق تبعی مجبور است در سررسید اوراق با نرخ اعمال اقدام به خرید سهام پایه کند.

چهارم) سقف خرید: برای هر کد حقیقی و حقوقی محدودیت خرید تعداد اوراق تبعی وجود دارد. در غالب اوراق تبعی که امسال منتشر شد اجازه خرید به سهامدار حقوقی داده نشد.

پنجم) کل حجم عرضه: تعداد کل اوراق اختیار فروش تبعی عرضه شده توسط عرضه کننده.

ششم) شرایط تسویه تعهدات در تاریخ اعمال: در سررسید اوراق شرکت‌ها معمولا به دو شکل فیزیکی و نقدی اقدام به تسویه با سهامداران می‌کنند.

هفتم) نماد اوراق اختیار فروش تبعی: این اوراق خود دارای نمادی است که معمولا با حرف «ه» شروع می‌شود. همچنین بخشی از نماد سهم پایه و تاریخ سرسید دیگر موارد تشکیل دهنده نماد این اوراق است.

به طور مثال در انتشار اوراق تبعی خودرو؛ سهم پایه، خودرو است. نماد «هخود۹۱۱» نشان دهنده نماد اوراق تبعی خودرو در سررسید بهمن ۹۹ است. تاریخ اعمال ۲۰ بهمن و قیمت اعمال ۳۶۸ تومان است. بر اساس اطلاعیه سهامدار حقوقی مجاز به خرید اوراق نبود و هر کد سهامداری حقیقی نیز مجاز به خرید حداکثر ۱۵۰ هزار اوراق تبعی بود. یعنی هر سهامدار نهایت می‌توانست ۱۵۰ هزار ورق از سهم خودرو را بیمه کند. شرایط پرداخت نیز به این ترتیب است که در تاریخ سررسید یا سهام به قیمت پایه از سهامدارانی که اوراق تبعی خود را اعمال کرده‌اند، خریداری می‌شود یا اینکه مابه التفاوت قیمت پایانی روز اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ اعمال به سهامداران پرداخت به شکل نقدی یا سهم پرداخت خواهد شد.

قوانینی که برای خرید اوراق تبعی در ایران باید رعایت کرد

اما اوراق اختیار فروش تبعی در ایران با آنچه که در دنیا با عنوان اوراق اختیار فروش متداول است، تفاوت‌هایی دارد که مهمترین آن عدم اعتبار اوراق تبعی بدون سهم پایه است. بنابراین برای استفاده از اوراق تبعی ضروری است که سهامداران مواردی را رعایت کنند.

اول) سهامدار باید اول سهم شرکت مورد نظر را در اختیار داشته باشد یا اینکه در همان روز خرید اوراق تبعی اقدام به خرید سهم پایه کند.

دوم) به ازای هر سهم حداکثر یک عدد اوراق تبعی خریداری شود. بدون داشتن سهم خرید اوراق ارزشی ندارد.

سوم) در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی سهامدار از تعداد سهم پایه بیشتر شود، اوراق مازاد باطل خواهد شد. برخی اقدام به خرید اوراق بدون داشتن سهم پایه کرده‌اند و این اوراق که قیمت آنها با چند ۱۰۰ درصد رشد نسبت به قیمت روزهای اول مواجه شده، بعضا هنوز در پورتفوی سهامدارن نمایش داده می‌شود. اما سهامدار نه توان فروش آن را دارد و نه می‌تواند از آن استفاده کند.

چهارم) این اوراق قابل معامله نیستند و تنها در یک مرحله یعنی در زمان عرضه توسط ناشر معامله می‌شود.

پنجم) هر کد سهامداری حداکثر مجاز به خرید تعداد مشخصی اوراق برای هر سهم پایه است که در اطلاعیه عرضه به عنوان «سقف خرید» مشخص می‌شود.

ششم) تا تاریخ سررسید سهامدار نمی‌تواند اوراق تبعی خود را اعمال کند و همچنین نمی‌تواند سهام پایه آن را نیز به فروش رساند. در صورت فروش سهم پایه این اوراق ابطال می‌شوند.

هفتم) باید توجه داشت که هرچند اوراق تبعی قیمت سهم را در برابر ریزش بیمه می‌کند، اما با هر نرخی برای سهم پایه و اوراق تبعی نمی‌توان انتظار داشت که سهامدار سود کند. در واقع میزان سود بستگی به قیمت سهم در زمان خرید اوراق و همچنین قیمت اوراق دارد. به این معنا که مجموع هزینه خرید اولیه سهم پایه به علاوه هزینه خرید اوراق تبعی باید در مجموع کمتر از ارزش آن سهام در قیمت اعمال باشد.

چگونه اوراق تبعی را اعمال کنیم؟

درصورتی که قیمت سهم در زمان اعمال به کمتر از قیمت اعمال برسد، سهامدار می‌تواند با اعمال اوراق تبعی نسبت به فروش سهام خود در قیمت بالاتری(قیمت اعمال) اقدام کند. برای اعمال برداشتن گام های زیر لازم است:

اول) سهامدار بنا به اعلام ناشر معمولا در فاصله حدود یک هفته مانده به تاریخ اعمال می‌تواند در خواست اعمال این اوراق را صادر کند.

دوم) سهامدار در خواست اعمال را باید به صورت تلفنی به کارگزار اعلام کند و کارگزاری پیش از پایان مهلت مقرر (ساعت ۱۳ روز اعمال) در خواست‌ها را به صورت تجمیعی در یک فایل اکسل و از طریق اتوماسیون اداری به شرکت بورس ارائه خواهد داد.

سوم) بر اساس آگهی اولیه اوراق تبعی تسویه به دو صورت نقدی و فیزیکی انجام خواهد شد. بعضا نیز شرکت‌ها به سهامدار این اختیار را می‌دهند که مدل تسویه را خود انتخاب کند. در شکل نقدی، انتقال سهم به قیمت اعمال، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده انجام می‌شود. در فیزیکی نیز مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهم پایه از عرضه کننده به دارنده این اوراق انجام می‌شود.

چهارم) طبق قانون اگر سهامدار درخواست اعمال اوراق تبعی را به کارگزاری بدهد اما قیمت روز سهام در تاریخ سررسید به بیشتر از قیمت اعمال برسد، اوراق اعمال نخواهد شد.

پنجم) اوراق تبعی بعد از تاریخ اعمال ارزش خود را از دست داده و اعمال نشده تلقی می‌شود. بر این اساس اگر سهامدار تا تاریخ سررسید اقدام به اعمال این اوراق نکند عملا اوراق ابطال شده و ناشر هیچ تعهدی در قبال آن ندارد.

مراقب ابطال اوراق کدام سهام باشیم؟

تا پایان سال جاری سررسید اعمال اوراق اختیار فروش تبعی ۲۲ نماد فرا می‌رسد. تا پایان معاملات امروز از این ۲۲ نماد تنها قیمت سررسید دو نماد کویر و ونفت از قیمت اعمال بیشتر است. بنابراین نیاز است که سهامداران ۲۰ نماد دیگر در صورتی که دارای اوراق تبعی نیز هستند، در چند روز مانده به سررسید اوراق نسبت به اعمال آنها با تماس با کارگزاری خود اقدام کنند.

اما سهامداران این اوراق چقدر سود می‌کنند؟ این موضوع را با ذکر یک مثال شرح می‌دهیم. فرض کنید فردی شهریور امسال اقدام به خرید ۱۰ هزار سهم وپارس و ۱۰ هزار اوراق تبعی اختیار فروش آن با نماد هپارس۹۱۲ کرده است. فرض می‌کنیم قیمت سهم در زمان خرید حدود ۵۰۰ تومان بوده و سهامدار ۵ میلیون تومان برای خرید سهام هزینه کرده است. اگر سهامدار هر اوراق هپارس ۹۱۲ را ۱۰ تومان خریده باشد، بنابراین برای خرید اوراق تبعی نیز حدود ۱۰۰ هزار تومان هزینه شده است. بنابراین کل هزینه کرد او برای خرید اوراقد تبعی و سهام وپارس به ۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان می‌رسد. قیمت وپارس در حال حاضر به حدود ۳۲۰ تومان کاهش یافته است. بنابراین ارزش ۱۰ هزار سهم حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است.

اما قیمت اعمال اوراق تبعی وپارس ۵۹۲ تومان است. بنابراین در روز اعمال عرضه کننده اوراق تبعی وپارس، ۱۰ هزار سهم سهادار را با قیمت اعمال خریداری می‌کند و ۵ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان به حساب سهامدار واریز می‌شود که ۸۲۰ تومان بیشتر از هزینه اولیه خرید سهام پایه و خرید اوراق تبعی سهم وپارس است. بنابراین این سهامدار فرضی نه تنها با افت قیمت سهام متحمل زیان سنگینی نشده، بلکه ۸۲۰ هزار تومان معادل ۱۶ درصد از خرید این سهام و اوراق تبعی آن سود کرده است.

البته این اعداد فرضی در نظر گرفته شده است. بسته به قیمت سهم در زمان خرید و قیمت اوراق تبعی، سود سهامدارن ممکن است مقداری متفاوت باشد. به طور مثال در همین مورد وپارس زمانی که قیمت سهم حدود ۵۰۰ تومان بود، اوراق تبعی این نماد با قیمت کمتر از ۱۰ ریال به فروش می‌رسید. اما با افت قیمت سهم، قیمت اوراق رو به افزایش گذاشت و به حدود ۲۶۰ تومان نیز رسید.

در پایان باید تاکید کرد که در حال حاضر مهمترین موضوع این است که سهامدارانی که اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کرده‌اند، طی چند روز مانده به تاریخ سررسید نسبت به اعمال آن اقدام کنند.

کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست

اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی می باشد که در آن فروشنده ( شرکت منتشر کننده اوراق) متعهد می‌گردد که تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که به آن “قیمت اعمال” می گویند در تاریخ معین که به آن “تاریخ اعمال” می گویند از سهامدار خریداری کند. اوراق اختیار فروش تبعی در واقع اوراقی به منزله بیمه کردن سهام سرمایه گذاران از کاهش قیمت احتمالی به حساب می آید. به زبان ساده تر اگر سهام شرکتی دارای شرایط بنیادی قوی و یا حمایت حقوقی ها باشد آن شرکت اوراق اختیار فروش را منتشر میکند و اصطلاحا کف قیمت سهم را می بندد. این نشان میدهد که شرکت به سوداوری سهام خود اعتقاد دارد و حاضر به پشتیبانی قیمتی از آن می باشد. نکته ای که باید به خاطر داشته باشید این است که در هنگام اتخاذ موقعیت اختیار فروش تبعی، باید سهام شرکت را نیز در پرتفو داشته باشید. از طرفی قیمت خرید هر واحد اختیار نیز ۱ ریال می باشد. در این مقاله آموزشی قصد داریم در خصوص حالت های مختلف خرید و فروش اختیار صحبت کنیم.

اصطلاحات موجود در اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی

سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی بر اساس آن تنظیم شده است.

قیمت اعمال: قیمتی که عرضه کننده متعهد به تسویه آن در تاریخ اعمال می باشد.

تاریخ اعمال: تاریخی که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می شود.

دوره معاملاتی: به فاصله بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی دوره معاملاتی می گویند.

سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی اشخاص حقیقی یا حقوقی مجاز به خریداری آن می باشند.

کل حجم عرضه: تعداد اوراقی که از سوی عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی در بازار عرضه خواهد شد.

حداقل حجم عرضه روزانه: تعداد اوراقی که باید توسط عرضه کننده در هر روز عرضه شود.

قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که توسط ناشر اوراق در بازار فروخته می شود را قیمت عرضه می گویند و در هر روز بر اساس فرمول مشخصی محاسبه می گردد.

مثالی از اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

در این بخش قصد داریم در خصوص اعمال اوراق اختیار فروش تبعی با مثال توضیح دهیم. به عنوان مثال شخصی بابت ۲۰۰ سهم شرکت فارس که در حال حاضر قیمت ۲۵۰۰ تومان دارد اختیار فروشی را به قیمت اعمال ۲۳۰۰ تومان در چهار ماه آینده خریداری کرده است. پس این سرمایه‌گذار در حالت فوق هیچ سهمی از شرکت فارس را در اختیار ندارد و بابت هر سهم دارایی پایه مبلغ ۲۰۰ تومان (درمجموع ۴۰۰۰۰ تومان) را به‌عنوان هزینه اولیه پرداخت میکند. حال بیاید در قیمت های مختلف وضعیت معاملاتی سرمایه گذار را بررسی کنیم.

حالت اول اعمال اختیار فروش تبعی : قیمت سهام در تاریخ اعمال کاهش یابد.

در حالت اول فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به ۲۱۰۰ تومان کاهش یابد. در این حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال می کند. در نتیجه سرمایه گذار می تواند ۲۰۰ سهم خود را در بازار با قیمت ۲۱۰۰ تومان خریداری و به قیمت ۲۵۰۰ تومان به فروش برساند و از این معامله ۸۰۰۰۰ تومان درآمد کسب کند. اگر خاطرتان باشد در ابتدای مثال گفتیم که سرمایه گذار در ابتدا ۴۰۰۰۰ تومان به عنوان هزینه اولیه اختیار فروش را اعمال کرده است. پس سود سرمایه گذار در این حالت برابر ۴۰۰۰۰ تومان خواهد بود (۴۰۰۰۰=۴۰۰۰۰-۸۰۰۰۰) محاسبات زیر به صورت خلاصه بیان شده است.

هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: ۴۰۰۰۰ تومان

سود ناشی از خرید ۲۰۰ سهم فارس به مبلغ ۲۳۰۰ تومان و فروش به قیمت اعمال ۲۱۰۰ تومان : ۸۰۰۰۰ تومان

سود خالص حاصل از اعمال : ۴۰۰۰۰ تومان

حالت دوم اعمال اختیار فروش تبعی : قیمت سهم افزایش یابد

در حالت دوم فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به ۲۸۰۰ تومان افزایش یابد. در این حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال نمی کند چرا که متحمل زیان می شود. هزینه ای که سرمایه گذار بابت خرید اختیار متحمل می شود که ۴۰۰۰۰ تومان است.در این حالت سرمایه گذار اختیار خود را اعمال نمیکند و صرفا هزینه اتخاذ موقعیت را پرداخت میکند.

حالت سوم اعمال اختیار فروش تبعی : قیمت سهم تغییری نکند

زمانی که قیمت سهم در بازار با قیمت اعمال برابر باشد برای سرمایه گذار سود و زیانی به همراه ندارد. در این حالت سرمایه گذار نیاز به انجام کاری ندارد و صرفا باید هزینه اولیه برای اختیار فروش تبعی را پرداخت کند. ( هزینه ۴۰۰۰۰ تومانی برای اتخاذ موقعیت )

نکات کاربردی اوراق اختیار فروش تبعی

۱- قیمت هر واحد اوراق فروش تبلعی ۱ ریال است.

۲- اختیار فروش تبعی قابلیت معامله ثانویه ندارد.

۳- درصد سود و زیان با توجه به قیمت پایه در روز پایانی و قیمت اعمال تعیین میگردد.

۴- امکان شناسایی سود و زیان در طی دوره تا سر رسید وجود ندارد.

۵- در هنگام خرید اختیار باید حتما تعداد سهم مورد نیاز را داشته باشید. یعنی اگر قرار است ۵۰۰۰ اختیار بخرید پس باید ۵۰۰۰ سهم نیز داشته باشید.

لازم به ذکر است که اوراق اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی است. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید اعمال می شوند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید قادر به اعمال اختیار می باشد (فرض کنید تاریخ شروع ۲۰ اردیبهشت ۹۹ و تاریخ اعمال ۲۵ خرداد است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند ۲۱ خرداد قادر به اعمال اختیار می باشد درحالی‌که در مدل اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی ۲۵ خرداد ۹۹ اختیار قابل اعمال می باشد.

مثالی از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس

شکل زیر اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را نشان میدهد که در سایت tse.ir قرار داده شده است. همانطور که در شکل زیر مشاهده میکنید اوراق فروش تبعی بانک پارسیان با نماد هپارس می باشد. همانطور که در شکل مشاهده می شود برخی از اطلاعات این اطلاعیه به شرح زیر می باشد.

حداقل حجم عرضه روزانه : ۱۰۰۰۰۰ ورقه

کل حجم عرضه : ۵۰ میلیون ورقه

محدودیت خرید هر کد حقیقی : ۱۰۰۰۰۰ ورقه

قیمت اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ اعمال: ۵۹۲۰ ریال

حال قصد داریم ارزیابی کنیم که شرایط اتخاذ موقعیت در این ورقه بهادار چگونه است. فرض کنید بانک پارسیان در قیمت ۵۲۲۰ ریال دارای صف فروش می باشد. حال سرمایه گذار باید بررسی کند که این طرح بیمه سهام چگونه به او در خرید و فروش سهم کمک میکند. همانطور که در بالا گفته شده است قیمت اعمال ۵۹۲۰ ریال می باشد. یعنی اگر سرمایه گذار با قیمت امروز یعنی ۵۲۲۰ ریال سهم وپارس را خریداری کند و از طرف دیگر موقعیت اختیار را خریداری کند در تاریخ سر رسید یعنی ۱۳۹۹/۱۲/۱۰ بازدهی حدود ۱۳ درصدی کسب میکند. یعنی عرضه کننده که صندوق سرمایه گذاری توسعه بازار می باشد موظف است که در تاریخ سررسید مبلغ ۵۹۲۰ ریال به ازای هر سهم به حساب سرمایه گذار واریز کند که البته این را هم در نظر داشته باشید که طبق اطلاعیه محدودیت خرید برای هر کد ۱۰۰۰۰۰ برگه می باشد.

حال اگر سرمایه گذاری قرار باشد اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را خریداری کند اولا باید به تعدادی که مد نظرش است سهام را در پرتفو خود خریداری کند و سپس اوراق اختیار که قیمت هر واحد آن ۱ ریال می باشد را بخرد. یعنی اگر شما تمایل داشته باشید ۵۰۰۰۰ سهم بانک پارسیان را بیمه کنید باید به تعداد ۵۰۰۰۰ ورقه از اوراق ۱ ریالی را خریداری کنید و تا زمان سررسید این اوراق سهام را نیز در پرتفو داشته باشید.

آیا قابلیت معامله ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی یا سهم وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت اگر سرمایه گذار قصد داشته باشد که اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کند قابلیت معاملات ثانویه برای آن وجود ندارد. روال هم به این صورت است که هر سرمایه گذاری ابتدا باید سهام پایه را خریداری کند و سپس اقدام به خرید اوراق اختیار کند و اگر به هر دلیلی مانند رشد قیمت سهم و … سرمایه گذار بخواهد سهام پایه را بفروشند اوراق اختیار نیز باطل می شود. یعنی فرض کنید که شما ۲۰۰۰۰ سهم بانک پارسیان را در قیمت ۵۲۲ تومان خریداری کرده اید. پس از آن باید ۲۰۰۰۰ اوراق اختیار آن را به قیمت هر واحد یعنی ۱ ریال خریداری کنید. در این شرایط اگر تا سررسید صبر کنید ( با توجه به قیمت اعمنال ۵۹۲۰ ریال ) بازدهی ۱۳ درصد کسب میکنید. اما اگر قیمت بانک پارسیان افزایش یافت و به ۶۰۰ تومان رسید شما میتوانید سهم را بفروشید اما اوراق اختیار خریداری شده باطل می شود.