قرارداد سلف چیست؟

اوراق سلف نفتی چیست؟ برسی محدودیت ها و خرید و فروش اوراق سلف
در این مقاله می خواهیم به اوراق سلف که یک نوع قرارداد است بپردازیم برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مطالب همراه ایران بورس باشید.
اوراق سلف نفتی
اوراق سلف یک نوع قرارداد است، این روز ها خبر های مختلفی در بازار کار از این قرارداد می شنویم باید بگوییم که این یک نوع قرارداد است که در آن عرضه کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای مبلغ نقد مطابق با قرار داد سلف به فروش می رساند.
این نوع قرارداد به تازگی بسیار مورد استقبال و توجه مردم در ایران قرار گرفته است، به این گونه است که دولت برای تامین مالی و جبران کسری بودجه از روش های مختلفی استفاده می کند که اوراق سلف یکی از این روش ها است که در میان مردم بازاری و سرمایه داران بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
چند وقت قبل پایگاه خبری بیان کرده است که دولت قصد دارد سهام خود را در برخی از شرکت های بزرگ و معبر به فروش برساند تا از این طریق دولت بتواند کسری بودجه خود را تامین کند اما نکته جالب بین این خبر این است که چند وقت قبل پایگاه خبری بیان کرده است که دولت قصد دارد سهام خود را در برخی از شرکت های بزرگ و معبر به فروش برساند تا از این طریق دولت بتواند کسری بودجه خود را تامین کند اما نکته جالب بین این اخبار این است که خبر هایی حاکی از این که در رابطه با اوراق سلف نفتی که دولت قصد عرضه آن را دارد شنیده می شود.
اگر بخواهیم اوراق سلف را به زبانی ساده تر بیان کنیم به این صورت است که با استفاده از این قرارداد سلف شما وجه مورد نیاز برای تکمیل کالای خود را از مشتری می گیرید و در آینده کالای تکمیل شده را در تاریخ قرارداد به او تحویل میدهید. به این گونه که کالا با قیمتی پایین تر از قیمت نقدی به خریدار فروخته می شود که در این کار سود بسیار زیادی وجود دارد.
فروشنده و تولید کننده
فروشنده و یا حتی تولید کننده قرارداد سلف برای این که بتواند برای فروش و تولید خود برنامه ریزی کند به این قرارداد روی میآورد، این قرارداد برای کسی که می خواهد با برنامه ریزی کارش را به جلو ببرد بسیار مهم است. با عقد قرارداد سلف خیال فروشنده راحت می شود که بعد از تولید محصول، خریداری برای آن وجود دارد و محصولش به فروش می رسد و از طرف دیگر مطمئن می شود که با کسری بودجه مواجه نخواهد شد که این باعث ضرر به او نمی شود.
خریدار این قرارداد میتواند با خرید مواد مورد نیاز خود برای تولید و فروش آینده شرکت برنامهریزی کافی را انجام دهد که این کار باعث می شود که در هزینه ها صرفه جویی شود. دیگر نگرانی بابت افزایش قیمت مواد مورد نظر خود را نخواهد داشت چرا که این مواد را خریداری کرده است و گران شدن مواد برای او ضرری نخواهد داشت، چرا که امروزه قیمت ها بسیار در نوسان است.
مخالفان عرضه اوراق سلف نفتی
در مورد عرضه اوراق سلف نفتی عده کثیری مخالفت خود را اعلام کردند و همین موضوع باعث شد که عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این رابطه واکنش نشان دهد. وی در شبکه های اجتماعی منتشر کرد که مجوز فروش اوراق سلف نفت اصلا وجود ندارد و با بررسی های انجام شده این جانب، می توانم قطع به یقین بگویم که چنین چیزی در بودجه سال جاری نیامده است و به دنبال ان هم در برنامه ششم توسعه از این موضوع حرفی به میان نیامده است.
با توجه به این موارد فروش اوراق سلف نفت کاری غیر قانونی به شمار می رود و کسانی که می خواهند این کار را انجام دهند باید عواقب ان را نیز بر عهده بگیرند. وی معتقد است که برای تامین کسری بودجه اقدامات دیگری نیز می توان انجام داد که یکی از ان ها این است که مجلس با قانون به این حوزه وارد شود.
در همین باب عضوی دیگر از کمیسیون اقتصادی مجلس به نام سید کاظم دلخوش اعلام داشت که روند کار بدین شکل کاری اشتباه است و اگر ما نفت را به قیمت حال حاضر پیش فروش کنیم و در دو سال اینده ان را بخواهیم به صورت ارزی ان را بخریم، چیزی جز ضرر و زیان نصیب ما نمی شود و دولت از حال حاضر نیز مقروض تر خواهد شد.
حمید رضا حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی هم در این باره واکنش خود و در پی ان مخالفت شدید خود را اعلام کرد و افزود: جلسات متعددی در این باره در حالی برگزاری است اما به دلیل این که هنوز به نتیجه نهایی نرسیده ایم، نمی توانیم ان را علنی کنیم و به محض این که به یک راه حل جامع برسیم، ان را با مردم در میان خواهیم گذاشت.
عضوی دیگر از کمیسیون اقتصادی مجلس به نام مجتبی رضا خواه اذعان داشت که هر چه زود تر با لوایح مربوط به گشایش های اقتصادی تقدیم شود و مجلس نیز تمام تلاش خود را می کند که در این راستا مثبت عمل کند. او در ادامه گفت با فروش اوراق سلف نفتی ما به آیندگان خود خیانت کرده ایم و این از گشایشی برای ما به همراه نخواهد اورد و فقط بدهی دولت را افزایش خواهد داد و این کار نیازمند حجم بالایی از ارز است که در شرایط فعلی کشور در رابطه با تحریم ها، اصلا به صلاح مملکت نیست.
رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس هم مراتب مخالف خود را در رابطه با این طرح اعلام کرد و توئیتی این موضوع را منتشر کرد و در ان گفت که این کار به منظور بی توجهی به زیر ساخت های کشور است و در صورت اجرایی شدن، ضرر و زیان های بسیاری را به همراه خواهد داشت. او گفت که برای این که کسری بودجه را رفع کنیم، نباید دست به چنین اقدامی بزنیم زیرا این کار مصداق بارز از چاله در امدن و افتادن در چاه است. زیرا اگر این کار انجام شود، دولت مجبور است از بانک مرکزی قرض بگیرد و با این وضع کشور به قهقرا خواهد رفت.
در همین راستا عضوی دیگر نیز کمیسیون اصل 90 مجلس تاکید داشت که نباید فروش اوراق سلف نفتی صورت بگیرد و این کار گشایشی در روند اقتصادی کشور ایجاد نخواهد کرد و ما فقط با این کار دولت بعدی را در بدهی فرو خواهیم برد که کاری نا جوانمردانه است. اما جالب است بدانید که تنها نمایندگان مجلس با این طرح مخالف نیستند و عده کثیری از سهام داران و فعالان حوزه بازار و سرمایه هم از این کار نا خوشنود هستند.
معاون سابق بورس تهران نیز با توجه به مهم خواندن تحریم ها و هم چنین بدهی بالای فعلی دولت، شدیدا با این اقدام مخالفت کرد و اظهار داشت که مردم اگر بدانند این کار چه بلایی بر سر کشور خواهد اورد، هرگز با ان همراه نخواهند شد و عملا اجرایی شدن ان امری غیر منطقی و محال است. یکی دیگر از مخالفین این طرح نیز سر پرست سابق وزارت اقتصاد است که دلایل مخالفت خود را اعلام کرده است و می گوید که این کار قطعا به صلاح اقتصاد کشور نبوده و نیست.
در این زمینه نیز بعضی از کارشناسان فعال در حوزه فقه هم با ان مخالفت هایی را داشته اند که حجت الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی نیا که عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی می باشد، در این باره قرارداد سلف چیست؟ می گوید که: از قدیم تا به اکنون به این گونه از معاملات سَلَف گفته می شده است که احکام و قوانین خاص و مربوط به خود را نیز دارد. در این رابطه امده است که اگر معامله ای می خواهد که به صورت پیش فروش یا پیش خرید باشد باید تمامی مبلغ مربوط به ان در زمانی که قرارداد بسته می شود پرداخت شود و اگر در غیر این صورت باشد، معامله باطل خواهد بود.
با توجه به این گفته می توان متوجه شد که اکثریت قریب به اتفاق با ان مخالف بوده و دولت را مقصر دانسته و می گویند این کار به منطله دزدی از سرمایه های کشور است که دولت می خواهد کار های اشتباه خود را که منجر به کسری بودجه شده است را جبران کند. در حقیقت انان با این کار می خواهند فقط مشکل پیش روی خود را حل کنند و از پیش امد های ان کاملا بی اطلاع هستند و یا اگر هم اطلاع دارند، به ان توجهی نمی کنند.
محدودیت های قرارداد سلف
قرارداد سلف محدودیت هایی نیز دارد یکی از این محدودیت ها این است که قرارداد سلف غیر قابل انتقال است، به این معنی که خریدار که می خواهد کالایی را خریداری کند باید تا زمان تعیین شده ی کالا منتظر بماند.
یکی از مشکلات این قرارداد این است که مشکل نقدشوندگی مواجه می شوند و نمی توانند نسبت به تغییرات قیمت واکنش نشان دهند مخصوصا در این اوضاع که قیمت ها نوسان زیادی دارند. هم چنین هیچ بازار ثانویه ای برای معامله اوراق سلف وجود ندارد که این موضوع برای برخی ها یک نوع مشکل به حساب می آید. البته برای این مشکل یک راه حلی به وجود آمده است و آن این است که قراردادی طراحی شده که قبل از سررسید می توانید آن را به شخص دیگری انتقال بدهید، به این قرارداد، قرارداد سلف موازی استاندارد گفته می شود که بسیار کارآمد است.
اوراق سلف نفتی چیست؟
مدتی قبل خبر هایی مبنی بر عرضه اوراق سلف نفت در رسانه های داخلی و هم چنین رسانه های خارجی منتشر شده است. به گزارش یک منبع معتبر گفته شده است که بعد از حدود یک سال از وعده عرضه اوراق سلف نفتی توسط وزارت نفت، با تلاش های مسئولین و هم چنین با وعده مسئولان نفتی و بورسی قرار شد این اوراق در دی ماه امسال توسط بانک سپه منتشر شود اما هنوز ابهامات زیادی پیرامون انتشار این اوراق وجود دارد که مانع از عرضه در دی ماه شد.
خیلی ها کنجکاو هستند چرا باید بعد از گذشت مدت زمان زیاد هنوز مشکلاتی برای اجرای این کار وجود داشته باشد اما در جلسه ی دوم هیات پذیرش بورس انرژی اوراق سلف نفتی مورد پذیرش قرار گرفت و ابهامات را برطرف کرد و فروش دلاری و ریالی نفت به مردم یک گام به گام های آخر خود نزدیک کرد.
اوراق سلف موازی استاندارد
برای خیلی از مردم سوال به وجود می آید که اوراق سلف یعنی چه؟ باید بگوییم که یک نوع قرارداد است که در آن عرضه کننده بخشی از دارایی به بهای نقد و هم چنین طبق قرارداد سلف به فروش می رساند تا در زمان تحویل به خریدار تسلیم کند.
اوراق سلف موازی استاندارد نفت خام را با مثالی عنوان می کنیم مثلا خریدار می تواند معادل دارایی خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش برساندکه از این طریق می تواند سود خوبی بکند که به آن نیز قرارداد اختصار سلف می گویند.
مدیر عامل بورس انرژی ایران که از شروع عرضه 2500 میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد نفت خام خبر داده است و این خبر باعث امیدواری برای خیلی ها شده است. هم چنین گفته شده است که ارزش 12 هزار میلیارد ریال در بازار مشتقه بورس انرژی ایران در نمادهای (سنفت 992)، (سنفت 994) و (سنفت 996) عرضه خواهد شد، که این با وجود تحریم های ایران بسیار پیشرفت خوبی به شمار می رود.
فروش اوراق سلف نفتی
گفته شده است که زمان عرضه اوراق سلف نفتی تغییرکرده و به تاخیر افتاده است و به تاریخ دیگری موکول شده است. مسئولین بیان کرده اند که زمان بندی جدید را بعد از تایید شدن نهایی به همگان اعلام خواهند کرد.
روش خرید اوراق سلف نفتی به این صورت است که حداقل خرید برای یک نفر در این عرضه اولیه یک بشکه و حداکثر 20 هزار بشکه بوده است، که این خبر بسیار برای مردم و کسانی که می خواهند بخرند و سرمایه گذاری کنند خوب است. هم چنین برای این افراد سود 19 درصدی در نظر گرفته شده است که این سود بدون پرداخت دوره ای است.
برخی از متقاضیان امروزه می خواهند بدانند که نحوه خرید اوراق سلف نفت چگونه است؟ در ابتدا باید بگوییم که هر فردی که دارای کد بورسی است می توانند اوراق سلف را خریداری کند، هم چنین بدانید که اوراق سلف نفتی از طریق بورس انرژی عرضه می شود و افراد می توانند آن را خریداری کنند.
- همچنین توجه داشته باشید مقاله امیدنامه چیست نیز می تواند اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهد.
سوال دیگری که برای متقاضیان به وجود می آید این است که از کجا می توان نسبت به خرید اوراق اقدام کرد؟ در ابتدا باید بگوییم که اوراق را می توانید از کارگزاری ها خریداری کنید و نکته حائز اهمیت این است که تنها از کارگزاری هایی می توانید این اوراق را خریداری کنید که دارای مجوز بورس انرژی قرارداد سلف چیست؟ باشند، چرا که به تازگی شنیده شده است که کلاهبردارنی هستند که با فروش تقلبی اوراق به مردم پول زیادی به دست آوردند، پس از جایی خریداری کنید که دارای مجوز بورس انرژی هستند. برای این که بدانید چه کارگزاری هایی مجوز بورس انرژی دارند نیاز است که جستجو کنید و قبل از خریداری تحقیق های لازم در جهت معتبر بودن آن ها بکنید.
اما خیلی ها هستند که کد بورسی ندارند باید بگوییم که اصلا جای نگرانی نیست چرا که این روز ها که سود یک ساله بانکی به 20 درصد کاهش یافته است که این خبر خیلی وقت است که تایید شده است، قطعا سرمایه گذاری در محلی که به شما روز شمار 23 درصد سود پرداخت کند و در سررسید با ضمانت شرکت ملی نفت حداقل سود 25 درصدی دریافت کنید می تواند قابل تامل و بررسی باشد. پس اگر خواستید که در این اوراق سرمایه گذاری کنید کافی است که با یکی از کارگزاری های بورسی تماس بگیری، آن ها تمام اطلاعات کافی را برای سرمایه گذاری به شما می گونید و بعد از آن شما باید به گرفتن کد بورسی اقدام کنید.
سوالات متداول درباره ی اوراق سلف
- خریدار چرا از قرارداد سلف استفاده می کند؟
خریدار این قرارداد میتواند با خرید مواد مورد نیاز خود برای تولید و فروش آینده شرکت برنامهریزی کافی را انجام دهد که این کار باعث می شود که در هزینه ها صرفه جویی شود.
باید بگوییم که یک نوع قرارداد است که در آن عرضه کننده بخشی از دارایی به بهای نقد و هم چنین طبق قرارداد سلف به فروش می رساند تا در زمان تحویل به خریدار تسلیم کند.
متقاضیان اوراق را می توانند از کارگزاری ها خریداری کنند و نکته حائز اهمیت این است که تنها از کارگزاری هایی می توانید این اوراق را خریداری کنید که دارای مجوز بورس انرژی باشند.
عقد سلف چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
این عقد شاید کمتر مورد استفاده سیستم بانکی قرار گیرد ولی آشنایی تولیدکنندگان و بانکداران با این عقد و ورود به آن می تواند زمینه ساز رفع مشکلات بسیاری از قرارداد سلف چیست؟ واحدهای تولیدی گردد.
در ابتدا تعاریف و دیدگاههایی از سلف یا سلم که در سیستم بانکی رایج و مورد استفاده قرار می گیرد را بیان می کنیم:
- اگر در قرارداد بیع برای تحویل مبیع مدت تعیین شود معامله را بیع سلف یا سلم میگویند.
- سلف یا سلم در لغت به معنی پیش خرید می باشد و به معامله ای گویند که ثمن نقد و فی المجلس پرداخت و مبیع در ذمه و موجل باشد.
- بانک در معامله سلف اقدام به پیش خرید کالای تولیدی مشتری به قیمتی پایین تر از قیمت عمده فروشی بازار می نماید تا از این طریق نسبت به تامین مالی مشتری اقدام نماید.
- معامله سلف، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین (پایین تراز قیمت بازار) می باشد.
- بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اعم از این که مالکیت این واحدها متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشند، منحصراً بنا به درخواست این گونه واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آنها نمایند.
- سلف تسهیلاتی است کوتاه مدت معادل یک دوره گردش تولید و حداکثر یک ساله می باشد.
ویژگی های قرارداد سلف
به غیر از ویژگیهای عقود مبادلهای، قرارداد سلف مورد استفاده در بانکداری بدون ربا بر اساس ماهیت عقد و دستورالعمل بانک مرکزی دارای یک سری ویژگی ها به شرح ذیل می باشد:
- کسب سود ثابت از سلف یا پیش خرید: بانک با انجام معامله سلف (پیش خرید) و تعیین قیمت سلف به پایین تر از قیمت بازار، میتواند سود ثابت به دست آورد.
- پرداخت کل ثمن معامله فی المجلس به مشتری(فروشنده) : در قرارداد سلف، بانک به عنوان خریدار، کل مبلغ قرارداد را در زمان معامله به مشتری پرداخت میکند.
- استفاده در بخش تولیدی: از عقد سلف نمیتوان در همه بخشهای اقتصادی استفاده کرد. بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی، بانک ها می توانند تنها در بخش تولیدی (می تواند صنعتی،کشاورزی یا معدنی باشد) اقدام به پیش خرید کالایی منضبط (کالاهایی که دارای بازار عمده فروشی باشند و کالاهای خاص و فساد پذیر نباشند. کالاهای منضبط نظیر گندم، برنج، چای و کالاهای صنعتی نظیر فولاد،مس، لوازم خانگی متعارف بازار و …)
- کوتاه مدت بودن قرارداد: قرارداد سلف از قراردادهای کوتاه مدت می باشد.
- عدم امکان فروش کالا قبل از تحویل : یکی از ویژگیهای فقهی عقد سلف این است که بانک نمیتواند قبل از تحویل کالا از مشتری، نسبت به فروش آن اقدام نماید.
- معامله سلف با عنایت به ماهیت حقوقی آن عقدی است لازم و فسخ آن بجز در مواردیکه در قانون تصریح گردیده میسر نمی باشد.
- معامله سلف به منظور تامین سرمایه در گردش مورد نیاز واحد تولیدی صورت می پذیرد و وقتی تولید کننده دچار کمبودهایی در تامین قسمتی از سرمایه در گردش خود باشد پیش خرید محصولات با هدف برطرف نمودن مشکل تولید کننده صورت می پذیرد.
بنابراین خرید کالای موجود متقاضی که بنابر دلایلی در شرایط روز قابل عرضه در بازارهای داخلی یا خارجی نباشد مشمول معامله سلف نخواهد بود. در واقع معامله سلف در مورد محصولاتی است که نیاز مالی متقاضی الزاما برای تولید همان کالای موضوع معامله سلف مطرح بوده باشد. بدین معنی که قسمتی از هزینه تولید کالا توسط متقاضی انجام و تنها بخشی از سرمایه در گردش برای تولید محصول نهایی بصورت معامله سلف در اختیار او قرار میگیرد.
- سلف عقدی است لازم و با شرط ضمن عقد حق فسخ برای بانک حاصل می شود.
فرآیند کلی اجرای قرارداد سلف
بانک در عقد سلف برخلاف عقد نسیه، اقدام به پیش خرید محصولات تولیدی مشتریان می نماید و به جای اینکه کالا را تحویل مشتری دهد و مبلغ آن را به صورت نسیه اقساطی (مانند مرابحه) اخذ نماید، مبلغ کالای پیشخرید شده را به صورت نقدی پرداخت میکند و مقرر میشود تولید کننده (مشتری) کالا را در تاریخ معین به بانک تحویل دهد.
هدف بانک از پیش خرید کالا، کسب سود به عنوان تاجر است و هدف مشتری از پیش فروش کالا تامین مالی و رسیدن به منابع مورد نیاز می باشد.
- اگر مشتری بتواند کالای تولیدی خود را به صورت پیش فروش در بازار کالا به خریدار نهایی بفروشند (منظور از خریدار نهایی این است که بانک را واسطه قرار ندهد) معامله سلف انجام شده و تولید کننده ( فروشنده و مشتری) تامین مالی میشود.
- اگر در بازار کسب و کار، خریداری برای پیش فروش محصولات تولیدی وجود نداشته باشد، مشتری به بانک مراجعه نموده و تقاضای اخذ تسهیلات در قالب قرارداد سلف مینماید. بانک با بررسی وضعیت مالی مشتری و انجام اعتبار سنجی و ظرفیت سنجی لازم برای بازپرداخت تسهیلات، اقدام به خرید محصولات مشتری با شرایط خاص می نماید. بانک قیمت عمدهفروشی را مبنای کار خود قرار میدهد.
- در هنگام انعقاد قرارداد به مشتری وکالت داده می شود تا از طرف بانک، کالای تحویل شده به بانک را در بازار بفروشند و مبلغ آن را به بانک تحویل نماید.
البته ممکن است وکیل این مسئولیت را نپذیرد، بنابراین بانک با تعیین قیمت خیلی پایین تر ازعرف بازار، مشتری را از لحاظ عقلانی و منطق اقتصادی مجبور می کند که این کار را انجام دهد و گرنه کالای خود را باید با نصف قیمت بازار به بانک تحویل فیزیکی نماید که به صرفه و صلاح مشتری نیست.
ضوابط اجرایی تسهیلات سلف
- متقاضی علاوه بر اهلیت و داشتن مجوزهای لازم باید مالک عین یا منافع واحد تولیدی بوده و بنگاه اقتصادی در حال بهره برداری باشد و چنانچه فعالیت در رشته کشاورزی است باید از امکانات لازم برای تولید محصولات از قبیل زمین، باغ و لوازم کار برخوردار باشد.
- فروشنده باید تسهیلات ناشی از انعقاد قرارداد را در واحد تولیدی معرفی شده برای تهیه کالای مورد معامله به کار گیرد و از مشتریان اعتباری و خوش نام بانک باشد.
- مقدار کالای مورد معامله در قرارداد در توان و ظرفیت واحد تولیدی متقاضی باشد و امکان تحویل کالای پیش فروش شده در مهلت تعیین شده را دارا باشد.
- تسهیلات سلف صرفاً برای تولید کالاهایی که مقدمات تولید آن فراهم و برای تکمیل تولید نیاز به منابع مالی دارد، مجاز می باشد و به هیچ وجه پرداخت تسهیلات برای خرید کالاهای موجود که به فروش نرسیده مجاز نیست.
- با توجه به اینکه مشتری کالای خود را پیش فروش می کند، نیازی به ارائه فاکتور و پیش فاکتور به بانک نیست.
- در قرارداد سلف باید موارد تاریخ و محل تحویل، مقدار، تعداد و وزن محصول پیشخرید شده مشخص باشد و مشتری متعهد به فروش کالای سلف از طرف بانک باشد.
- چنانچه مشتری مایل به تحویل کالا در سررسیدهای مختلف باشد در این صورت می بایست شعبه مبادرت به انعقاد قراردادهای متفاوت با سر رسیدهای معین نمایند.
- مدت قرارداد سلف ارز صادراتی، تابع قرارداد منعقده بین بانک و مشتری و حداکثر ۱۲ ماه می باشد مشروط بر اینکه مدت مذکور از حداکثر یک ماه پس از سررسید قرارداد فی مابین متقاضی و خریدار خارجی کالا تجاوز ننماید.
شرايط محصول :
محصولات توليدي موضوع معامله سلف بايستي داراي شرايط زير باشند :
الف ـ كالاي مورد معامله بايد با توجه به روشهاي متداول توليد و سوابق امر از كيفيت مناسب و مطلوب برخوردار باشد .
ب ـ كالاي موضوع معامله سلف بايد در زمان تحويل سهل البيع بوده و فاسد شدني نباشد، مگر اينكه اقدامات ضروري جهت جلوگيري از فساد پذيري در فاصله زماني تحويل و فروش كالاي مورد معامله به موقع بعمل آمده و تدابير لازم اتخاذ گرديده باشد .
منظور از سهل البيع بودن كالا آن است كه واحدهاي بانك ، هنگام پيش خريد ، اطمينان حاصل نمايند كه محصولات توليدي مورد معامله در زمان تحويل با توجه به مبلغ قرارداد و سود مورد انتظار قابل فروش باشد.
ج- کالای مورد معامله از کالاهای غیر ضروری، انحصاری، سریع الفساد، تجملاتی و زینتی نباشد.
قیمت پیش خرید کالای مورد معامله
الف- قیمت پیش خرید محصولات تولیدی با توجه به پیش بینی بازار و قیمت فروش آنها در تاریخ تحویل و با در نظر گرفتن سود مورد انتظار بانک و مدت قرارداد تعیین خواهد شد. در هر حال قیمت پیش خرید نباید از قیمت نقدی اینگونه محصولات در زمان انجام معامله سلف بیشتر باشد.
ب- کل بهای کالا موضوع معامله سلف طی هر فقره قرارداد باید نقدا و یکجا در موقع انعقاد قرارداد به فروشنده پرداخت شود.
ارزش اسمی و فعلی کالا در معاملات سلف
الف- ارزش اسمی کالا در معاملات سلف عبارت است از قیمت نقدی عمده فروشی کالا در زمان انجام معامله
ب- ارزش فعلی کالا در معاملات سلف عبارت است از بهاء پیش خرید آن کالا در زمان انجام معامله.
فروش کالای موضوع معاملات سلف
- واحدها مجاز به فروش کالای پیش خرید شده قبل از تاریخ تحویل نمی باشند، مگر اینکه کالای مورد معامله قبل از سررسید آماده تحویل باشد.
- واحدها می توانند پس از انقضای تاریخ تحویل، حتی قبل از تحویل، محصولات تولیدی پیش خرید شده را به فروش برسانند. در هر حال این محصولات می بایست پس از تحویل در کوتاه ترین مدت به فروش برسد.
- فروش اقساطی کالای پیش خرید شده هنگام تحویل به شخص ثالث با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.
نکات قابل توجه در معاملات سلف
۱- تعیین مشخصات اصلی محصولات پیش خرید شده به نحوی که مشخص کننده قیمت باشد.
۲- پرداخت تمامی قیمت پیش خرید محصولات مورد معامله به فروشنده در زمان انجام معامله.
۳- تعیین تاریخ تحویل محصولات پیش خرید شده.
۴- تعیین مقدار، تعداد، وزن و سایر مشخصات متعارف محصولات مورد معامله.
۵- تعیین محل تحویل کالای پیش خرید شده.
۶- اخذ تامین و تضمین وثائق کافی از فروشنده بمنظور حسن اجرای قرارداد.
۷- ایجاد اطمینان از اینکه متقاضی تولیدات خود را قبلا به شخص دیگری پیش فروش نکرده باشد.
عقد و قرار داد سلف چیست؟
قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضهکننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش میرساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف میگویند. اوراق سلف نوعی صکوک است و امنیت بیشتری نسبت به اوراق مشارکت دارد.
هدف از این قرارداد، این است که بین کالاها و خریداران واسطه شود و به عنوان یک رابط جهت تسهیل فعالیت اقدام نماید. در رابطه با انتشار صکوک سلف باید توجه داشت که کالاهایی که در این صکوک قرار میگیرند نباید جزء کالاهایی باشد که برای این عقود در شرع مجاز دانسته نشدهاند؛ و بنابراین انواع طلا و سکه را نمیتوان جهت انتشار صکوک سلف به عنوان دارایی پایه قرار داد. در ساختار صکوک سلف، متعهد قرارداد میبندد که از طرف دارندگان نهایی صکوک، کالا را خریداری کند و سپس جهت اینکه سود دارندگان صکوک فراهم گردد، این دارایی را به فروش برساند. متعهد در قبال انجام این خرید و فروش، کمیسیون کارگزاری و حقالزحمة عاملیت دریافت میکند.
انواع توافقنامههایی که در سازوکار انتشار صکوک سلف قرار میگیرند عبارتند از: توافقنامههای محافظت و عاملیت که بین سرمایهگذاران و واسطههای آنان به امضاء میرسند. در سازوکار انتشار صکوک سلف غالباً از یک توافقنامة کلی استفاده میشود تا طبق آن عامل بتواند در هر زمان که مناسب بود به خرید و فروش از طرف مشتریان بپردازد. این توافقنامههای کلی بین سرمایهگذاران و واسطههای آنها، غالباً در متن قرارداد عاملیت کلی جهت خرید که بین کارگزار به عنوان متعهد یا نمایندة متعهدها امضاء میشود، مطرح میگردد. واسطه غالباً یک اعتبار اسنادی از یک بانک با درجة اعتبار بالا مطالبه میکند تا معامله را تضمین کند و در برخی مواقع یک تعهد جهت پرداخت دریافت کند؛ بنابراین با انتشار اوراق سلف، شرکتها میتوانند نیاز نقدینگی خود را مرتفع سازند و سرمایهگذاران نیز با خرید اوراق سلف این فرصت را دارند که کالای مورد نیاز خود را در تاریخ سررسید به قیمت مناسبی تهیه کنند و چنانچه قیمت کالا در بازار در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه مابهالتفاوت این دو مبلغ، سود سرمایهگذاران را تشکیل میدهد؛ لذا اوراق سلف را میتواند یک ابزار سرمایهگذاری به شمار آورد. یکی از ویژگیهای مهم ابزارهای سرمایهگذاری قابلیت نقدشوندگی آن است. اگر یک ابزار مالی در بازار قابل معامله نباشد و به عبارت دیگر قابلیت نقدشوندگی نداشته باشد گزینة چندان مناسبی برای سرمایهگذاران به شمار نمیرود. شخصی که اقدام به خرید اوراق سلف میکند انتظار دارد که قیمت کالای مورد نظر در تاریخ سررسید افزایش یابد. حال اگر قبل از تاریخ سررسید انتظار وی از قیمت کالا تغییر کند وی تصمیم به فروش ورقة سلف خود میگیرد. اگر شرایط فروش ورقة سلف قبل از سررسید در یک بازار سازمان یافته امکانپذیر باشد آنگاه سرمایهگذاران بیشتری اقدام به سرمایهگذاری در اوراق سلف خواهند کرد.
کاربردهای مهم اوراق سلف
۱- تأمین مالی بنگاههای اقتصادی
با این روش، از یک سو پس اندازکنندگانی که به علت کوچک بودن حجم سرمایه خود یا به علت نداشتن مهارت کافی توانایی سرمایه گذاری مستقیم ندارند، میتوانند با خرید اوراق پیش گفته از راکد ماندن وجوه خود جلوگیری کرده و از سود آن بهرهمند شوند. از سوی دیگر، بنگاههای اقتصادی اعم از خصوصی یا دولتی که با کسری منابع مالی روبه رو هستند، میتوانند از راه انتشار این اوراق و با پیش فروش محصول خود، بخشی از وجوه مورد نیاز خود را تأمین کنن د. تفاوت این روش با اوراق سهام و اوراق مشارکت این است که اولاً، خریدار در مالکیت و مدیریت بنگاه شریک نخواهد بود؛ در نتیجه در نیازهای مالی کوتا ه مدت و موردی، برای صاحبان بنگاه ترجیح خواهد داشت. ثانیاً با توجه به امکان تعی ین دامنه سود آن، برای افراد ریس ک گریز و متعارف جاذبه خواهد داشت.
۲- جبران کسری بودجه
برخی از دولتها برای جبران کسری بودج ه مورد نیاز خود به پیش فروش بین المللی محصولها و مواد خام اقدام میکنند، این کار باعث انتقال بخشی از ارزش افزوده ملی به خارج از کشور میشود. به ویژه زمانی که دولتی به علت نیاز مالی شدید احتیاج به ت أمین مالی دارد و از طرف دیگر به علت وضعیت خاص سیاسی و اقتص ادی قیمت فروش مواد خام پایین است. در این موردها دولت میتواند با انتشار اوراق سلف محصولها یا مواد خام را به مردم بفروشد سپس در سررسید به وکالت از طرف صاحبان اوراق محصولها یا مواد خام ر ا به صورت نقد در بازارهای جهانی فروخته با صاحبان اوراق تسویه کند. به این ترتیب کسری بودجه دولت تأمین میشود و تفاوت قیمت نقد و سلف، در قالب سود اوراق سلف به مردم کشور میرسد.
اوراق سلف چیست؟/ تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق
قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضهکننده، بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش میرساند.
جی پلاس، هفته های گذشته خبرهایی مبنی بر عرضه اوراق سلف نفتی در رسانه های منتشر شد.
قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضهکننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش میرساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.
خریدار میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف میگویند. اوراق سلف نوعی صکوک است و امنیت بیشتری نسبت به اوراق مشارکت دارد.
سلف نفتی بر اساس قرارداد سلف موازی استاندارد نفت بوده و در آن سود بین دوره پرداخت نمی شود و مشابه حساب های بلندمدت بانکی است؛ با این تفاوت که قبل از سررسید امکان فروش آن وجود دارد. این در حالی است که نقدشوندگی آن برای سرمایه گذار از طریق فعالیت بازارگردانی لحاظ می شود.
اوراق سلف از کجا آمد؟
صکوک یا اوراق سلف نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط کشور بحرین منتشر شدند. مؤسسه پولی بحرین برای اولین بار در حوزه کشورهای خلیج فارس اقدام به انشار اسنادی دولتی به ارزش ۲۵ میلیون دلار امریکا و به شکل اوراق ۳ ماهه و با عنوان «صکوک سلم» و مطابق با قوانین اسلامی کرد که نرخ بازدهی ثابت ۹۵٫۳ درصدی داشتند و بر نرخ بهره مبتنی نبودند.
گواهی سلف چیست؟
گواهی سلف نفت نیز سندی مشتمل بر مجموع دارایی خریدار از قراردادهای سلف است، این گواهی در طول دوره معاملاتی مبنای انجام معاملات و پس از پایان آن دوره، مبنای تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی قرارداد سلف خواهد بود.
البته خریدار سلف نفت می تواند قبل از سررسید، بر اساس قرارداد سلف دیگری، مقدار معینی نفت خام به صورت کلی به خریدار جدید بفروشد و او را به نفت خام جهت دریافت نفت خام یا تسویه نقدی حواله دهد. به این قرارداد سلف موازی میگویند.
تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق
در اوراق سلف، بر خلاف اوراق مشارکت و سهام، خریدار در مالکیت و مدیریت بنگاه شریک نخواهد بود. از سوی دیگر امکان قرارداد سلف چیست؟ تعیین دامنهٔ سود این اوراق وجود دارد و از این نظر برای افراد ریسکگریز مناسب است. همچنین بر خلاف اوراق اجاره که درآمد ثابتی دارند، اوراق سلف میزان کف و حداکثر سود برای خریدار در نظر میگیرند که طبیعتاً باید سود بیشتری از اوراق اجاره داشته باشد اما ریسکش نیز بیشتر است.
قرارداد سلف نفتی
قراردادهای سلف نفتی روشی برای پیشفروش نفت هستند.شرکتهای نفت از این روش برای تأمین مالی و به عنوان یک روش جذب سرمایهگذاری استفاده میکنند.
خریدار این اوراق میتواند آنها را واگذار کند که در این صورت هر انتقال یک سلف موازی مستقل محسوب میشود. همراه با اوراق سلف نفتی یک حواله هم تحویل خریدار میشود که نشاندهندهٔ تعهد شرکت ملی نفت در برابر فروش نفت به فرد است. با توجه به در نظر گرفتن کف سود در این اوراق، دارندهٔ اوراق میتواند در صورت متضرر شدن نفت را در زمان سررسید به شرکت ملی نفت بفروشد. این اوراق را شرکت ملی نفت در شبکه بازار سرمایه یا بانکی عرضه میکند که سرمایهگذاران داخلی و خارجی میتوانند نسبت به خرید آنها اقدام کنند.
حق اختیار فروش
حق اختیار فروش، قرارداد اختیاری است که همراه با معامله سلف از سوی شرکت ملی نفت ایران به خریدار داده میشود و بر اساس آن، اختیار فروش مقدار معینی نفت خام به «قیمت اعمال» تعیین شده در قرارداد، در تاریخ سررسید به خریدار داده میشود.
این حق اختیار قابلیت خرید و فروش مستقل ندارد و منحصرا با اجازه شرکت ملی نفت ایران در قرار داد سلف موازی به خریدار جدید منتقل میشود.
حق اختیار خرید
حق اختیار خرید، قرارداد اختیاری است که همراه با معامله سلف از سوی خریدار به شرکت ملی نفت ایران داده میشود و بر اساس آن، اختیار خرید مقدار معینی نفت خام به «قیمت اعمال» تعیین شده در قرارداد در تاریخ سررسید به شرکت ملی نفت ایران داده میشود.
شرحی بر قرارداد بیع سلف و آشنایی با ارکان تشکیل دهنده آن
قرارداد بیع سلف یک قرارداد بسیار مهم و کاربردی است. به قراردادهایی که در قانون مدنی ذکر شدهاند، قراردادهای معین گفته میشود. قراردادهای معین از دیرباز در روابط اجتماعی انسانها معمول و متداول بودهاند اما هر یک از این قراردادها در میان جوامع مختلف، احکام و شرایط خاص خود را دارند. منشاء به وجود آمدن قرارداد بیع نامه به ابتدای تمدن بشر و به دورانی برمیگردد که مردم اشیاء مورد نیاز خود را با یکدیگر داد و ستد یا در اصطلاح، معاوضه میکردند. قرارداد بیع از نظر لغوی به معنای فروختن مال معنی شده و یکی از مهمترین قراردادهای شناخته شده در نظام حقوقی اسلام و به تبع آن در قانون مدنی ایران است.
قراردادهای بیع به واسطه توافق خریدار و فروشنده به وجود میآید و در ازای پرداخت بهای مال مورد نظر، مالکیت مال از خریدار به فروشنده منتقل میشود. قرارداد بیع سلف یکی از انواع قرارداد بیع است. در بیع سلف بهای اشیاء مورد معامله به صورت نقد و در زمان امضای قرارداد بیع یا پس از آن، پرداخته میشود اما تحویل مال موضوع معامله از سوی خریدار با تاخیر همراه است. قرارداد فروش گندم از متداولترین کالاهایی است که قرارداد آن به صورت سلف تنظیم میشود. در ادامه بیشتر درباره این نوع قرارداد توضیح خواهیم داد.
منظور از نمونه قرارداد بیع سلف چیست؟
مطابق با فقه امامیه یکی از انواع قرارداد بیع، تنظیم آن به صورت سلم یا سلف است. در تمامی کتب فقهی، قرارداد بیع به انواع مختلفی تقسیم میشود و بیع سلف یکی از انواع آن محسوب خواهد شد اما در قانون مدنی به این نوع از قرارداد به صراحت اشاره نشده است.
بیع سلم به معنای پیش پرداخت است. در بیع سلم، بهای مال موضوع معامله به صورت فوری و در هنگام تنظیم قرارداد پرداخت میشود اما موضوع معامله با تاخیر به خریدار تحویل داده میشود. همانگونه که در بالا نیز تصریح کردیم، قانون مدنی از بیع سلف نامی نبرده اما در ماده 341 قانون گذار تصریح کرده است که تحویل مال فروخته شده یا پرداخت بهای آن، میتواند به صورت مدت دار و همراه با تاخیر باشد. برای مثال، خریدار، ماشینی را به صورت نقد از نمایشگاه میخرد اما نمایشگاه، ماشین مورد معامله را فوری به خریدار تحویل نمیدهد بلکه اینطور بیان میشود که ماشین در گمرک است و یک هفته بعد به خریدار تحویل داده خواهد شد. شما میتوانید از این شیوه توافق هم برای قرارداد بیع کالا و قرارداد بیع اموال غیر منقول بهره ببرید.
قوانین و مقررات نمونه قرارداد بیع سلف
همانطور که در بالا نیز گفتیم، عمده قوانین بیع از آموزههای فقه امامیه گرفته شده و در قانون مدنی ایران منعکس شده است. بنابراین، اصلیترین و مهمترین قانونی که در آن شرایط و قواعد بیع بیان میشود، قانون مدنی است. در قانون مدنی از بیع سلف نامی برده نشده اما براساس تصریح ماده 341، تنظیم قرارداد بیع به صورت سلف و مدت دار، صحیح و قانونی است. علاوه بر قانون مدنی، در قوانین تصویب شده دیگری نیز به شرایط و احکام قرارداد بیع پرداخته شده است. قواعد بیع سلم تنها در برخی موارد با دیگر انواع آن فرق میکند و در اکثر موارد مشابه با دیگر انواع بیع تنظیم و امضا میشود.
قانون ثبت، قانون تجارت، قانون تجارت الکترونیک و قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه، از جمله قوانینی هستند که در آنها قواعد و شرایط انواع مختلف قرارداد بیع آورده شده است.
نکات مهم در نمونه قرارداد بیع سلف
ارکان تشکیل دهنده این قرارداد عبارتند از:
بایع: شخصی که مال موضوع بیع سلف متعلق به او است و میخواهد مالکیت آن مال را به موجب قرارداد بیع به خریدار منتقل کند.
مشتری: شخصی است که مالی را به صورت مدت دار خریداری میکند. (به صورت بیع سلف)
مبیع: مال موضوع بیع سلف است که همراه با تاخیر به خریدار تحویل داده میشود.
ثمن: بهای مال موضوع بیع سلف است و پرداخت آن نیز به صورت نقدی است.
چند نکته که باید بدانیم:
- در بیع سلف باید جنس، وصف، میزان و دیگر ویژگیهای مال مورد معامله، به طور واضح و روشن مشخص شود در غیر این صورت بیع غَرری و باطل است.
- بیع غرری به بیعی گفته میشود که در آن احتمال فریب خوردن و ضرر فروشنده یا خریدار وجود دارد.
- مال مورد معامله و بهای آن باید غیر هم جنس باشند در غیر این صورت ممکن است از لحاظ شرعی نوعی ربا محسوب شود. برای مثال؛ بهای 100 گرم طلایی که به وسیله بیع سلف فروخته شده نمیتواند 150گرم طلا باشد زیرا این معامله از لحاظ شرعی ربوی محسوب میشود.
اهمیت نگارش نمونه قرارداد بیع سلف به صورت مکتوب
قانون گذار، هیچ گونه الزامی در خصوص شیوه تنظیم قرارداد بیع سلف ، مقرر نکرده است. تنظیم قرارداد بیع سلف به صورت مکتوب یا غیر مکتوب صحیح است اما با تمام این تفاسیر هیچ انسان عاقب اندیشی مسکن، خودرو، مکان تجارتی یا محصولات باغ یا مزرعه را به صورت لفظی و غیر مکتوب یا به وسیله اشاره خریداری نمیکند و نمیفروشد.
بنابراین علیرغم عدم تصریح قانون گذار، نوشتن قرارداد بیع سلف به صورت مکتوب، الزامی است زیرا در این قرارداد، مال مورد معامله همراه با تاخیر به مشتری تحویل داده میشود و احتمال عدم تطابق مالی که بعداً تحویل میدهند با آنچه که طرفین معامله درباره آن با یکدیگر توافق کرده بودند، بسیار زیاد است. قرارداد مکتوب بیع سلف در حقیقت یک سند عادی است که هر یک از خریدار و فروشنده در صورت بروز اختلاف میتوانند به آن استناد کنند و ادعای خود را به اثبات برسانند.
نگارش نمونه قرارداد بیع سلف
همانطور که در بالا نیز گفتیم قرارداد مکتوب بیع سلف در حقیقت یک سند معامله است و هر یک از خریدار و فروشنده میتوانند به این قرارداد مکتوب استناد کنند. قراردادی که توسط طرفین بیع سلف تنظیم شده ولی به امضای مامور رسمی نرسیده باشد، یک سند عادی است و هر یک از خریدار و فروشنده در صورت بروز اختلاف میتوانند با مراجعه به آن سند، اختلاف خود را حل کنند یا نزد مراجع قضایی به این قرارداد مکتوب استناد کنند.
سند بیع سلف در صورتی که به وسیله مامور رسمی، تنظیم و امضا شود یک سند رسمی است و علاوه بر خریدار و فروشنده در مقابل اشخاص دیگر نیز قابل استناد است.
تمام کلماتی که در متن قرارداد بیع سلف نوشته میشوند؛ ممکن است به نفع یا به ضرر فروشنده و خریدار مورد استفاده قرار بگیرند. به همین دلیل، متن قرارداد باید به صورت اصولی و ترجیحاً توسط افراد متخصص در امر قراردادها تنظیم شود.
موضوع نمونه قرارداد بیع سلف
موضوع این قرارداد، مالی است که همراه با تاخیر به خریدار تحویل داده میشود.
مال موضوع این قرارداد میتواند معین یا کلی باشد:
مال معین؛ منحصر به فرد است و نظیر و مانندی ندارد. مانند یک باغ با کد پستی و پلاک مشخص که به صورت سلف خریداری شده و قرار است بعد از 4 ماه به خریدار تحویل داده شود.
مال کلی؛ مالی است که اقسام و مشابه آن زیاد است. مانند 10 تن محصول سال آینده یک مزرعه که به صورت سلف خریداری شده است.
مرجع حل اختلاف در نمونه قرارداد بیع سلف
دادگاههای عمومی حقوقی و شوراهای حل اختلاف از جمله مراجع رسیدگی هستند که در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شدهاند و خریدار و فرشنده در بیع سلف برای رفع اختلافات حقوقی خود در این مراجع، اختلاف خود را حل و فصل میکنند.
از دیگر مراجع حل اختلاف میان خریدار و فروشنده که در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده، داوری است. داور فردی است که با توافق خریدار و فروشنده به عنوان مرجع حل اختلاف میان آنها معیین میشود؛ در این صورت طرفین معمامله برای رفع اختلاف به جای مراجعه به محاکم دادگستری به داور مراجعه میکنند.
پیشنهاد ما
اگر انجام معامله سلف را در نظر دارید، برای شما لازم است که پیش از هر اقدامی با یک مشاور حقوقی مجرب گفتگو کنید. در راستای معرفی خدمات حقوقی مناسب برای این قرارداد، میتوانیم به شما خدمات مشاوره تلفنی حقوقی و خدمات تنظیم قرارداد را معرفی کنیم. با زدن روی لینکهای مربوط به هر کدام از خدمات، میتوانید درخواستتان را ثبت کنید تا با شما تماس بگیریم.