قرارداد های آتی چیست؟

قرارداد آتی معامله‌ای است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند تا یک کالا با ویژگی‌های خاص را در زمانی معین در آینده با قیمتی معین معامله کنند.

قرارداد آتی چیست و با پیمان آتی چه تفاوتی دارد؟

قرارداد آتی یا future Contract قراردادی است که فروشنده متعهد می‌شود براساس آن، در سررسید معین، مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود کالا را با مشخصات تعیین شده، خریداری کند.

به بیان ساده‌تر؛ قرارداد آتی به افراد این امکان را می‌دهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند. همچنین افراد می‌توانند کالایی که اکنون مالک آن نیستند را بفروشند و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند و کسب سود کنند.

قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است. به این معنی که سرمایه گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت ها نیز سود کسب کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب تأثیر ایجاد بازار دوطرفه در بازار سرمایه چیست؟ را مطالعه کنید.

در قراردادهای آتی، برای جلوگیری از عدم انجام تعهد، طرفین مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد، وجه تضمین را تعدیل کنند.

معاملات آتی در کنار جذابیتی که دارند دارای ریسک‌های مالی بالقوه‌ای هستند که برای همه سرمایه گذاران مناسب نیست. در معاملات آتی، سود و زیان خریدار و فروشنده متقارن است. به این معنی که اگر دارنده موقعیت خرید سود کند، لزوما دارنده موقعیت فروش زیان می‌کند. دلیل دیگر ریسکی بودن این بازار اهرمی بودن معاملات آتی است. به این صورت که افراد می‌توانند بیش از سرمایه خود در این بازار سود یا زیان کنند.

اصطلاحات رایج در انواع قرارداد آتی بورس کالا

حالا کمی جلوتر می‌رویم و چند اصطلاح و لغت رایج را که با قرارداد آتی ارتباط تنگاتنگی دارند بررسی می‌کنیم.

• دارایی پایه: همان کالایی است که قرارداد روی آن نوشته می‌شود. مثل همان زیره که در مثال بالا گفتیم. دارایی پایه معمولا می‌تواند کالاهای بخش‌های کشاورزی، فلزات، فرآورده‌های نفتی، طلا و سهام باشد. مثلا قرارداد آتی زعفران یا سکه از جمله مهم‌ترین انواع قرارداد آتی است که دارایی پایه آن‌ها سکه و زعفران است.
• اندازه قرارداد: اندازه قرارداد آتی مسئله‌ای است که سازمان بورس آن را مشخص می‌کنند و در این زمینه سرمایه‌گذار نمی‌تواند با میل و اختیار خودش آن را تعیین کند. مثلا در قرارداد آتی زعفران در بوس کالا، اندازه قرارداد معادل ۱۰ کیلوست. هر سرمایه‌گذار می‌تواند روی مضارب صحیح آن معامله کند. مثلا ۲۰، ۳۰، ۴۰ کیلو یا بیشتر.
• سررسید قرارداد: همان تاریخی که معاملات در آن انجام می‌شود.
• موقعیت تعهدی باز: این موقعیت به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن معامله‌گر:

1. هنوز موقعیتش را نبسته است.
2. قراردادش را تسویه نکرده است.
3. کالایی را به صورت فیزیکی به سمت مقابلش تحویل نداده است.

• موقعیت تعهدی خرید: وقتی کسی قرارداد آتی را امضا می‌کند باید دارایی پایه را با توجه به ضوابطی که بورس کالا مشخص می‌کند بخرد. خرید هم در تاریخ معین انجام می‌شود. به این ترتیب یک موقعیت تعهدی خرید باز می‌شود. اگر قرارداد های آتی چیست؟ خریدار تا زمان سررسید در قرارداد باقی بماند، باید سر تاریخ مشخص، دارایی پایه قرارداد را بخرد.
• موقعیت تعهدی فروش: فروشنده قرارداد آتی وظیفه دارد مطابق قوانین سازمان بورس دارایی پایه را در تاریخ مشخص به خریدار تحویل بدهد. اگر فروشنده تا زمان سررسید موقعیت خود را حفظ کند موظف و متعهد است که دارایی پایه را به خریدار تحویل بدهد.

پیمان آتی چیست؟

پیمان آتی (Forward contract یا Forward) یک قرارداد استاندارد نشده و الزام‌آور بین دو طرف (فروشنده و خریدار) است که مبتنی بر خرید یا فروش یک کالا یا دارایی مالی معین، برای زمان مشخص در “آینده” با قیمت توافقی معین در روز انعقاد قرارداد است. این نوع قرارداد در مقابل قرارداد نقدی است که در آن طرفین به خرید و فروش دارایی در زمان “امروز” توافق می‌کنند. قیمتی که روی آن توافق حاصل می‌شود قیمت تحویل نامیده می‌شود. در این قرارداد، نحوه و شرایط انجام معامله به صورت کامل و دقیق مشخص می­‌شود و مواردی نظیر زمان و مکان تحویل دارایی موضوع قرارداد و کیفیت آن به طور روشن قید می­‌شود. بر این اساس، می­‌توان گفت پیمان­‌های آتی بر مبنای نیازهای خاص طرفین پیمان تنظیم کرد. (این موضوع یکی از مهم‌ترین ویژگی­‌های این ابزار مالی محسوب می‌شود.)

بازار پیمان آتی بازاری اختصاصی است که فاقد مقررات خاصی است. هر معامله که موجب ایجاد تعهد بین طرفین معامله برای خرید یا فروش یک دارایی در آینده شود، نوعی پیمان آتی محسوب می­‌شود. به دلیل شرایط اختصاصی این معاملات و استاندارد نبودن آن­‌ها، معمولا در گزارش­‌های اقتصادی، آمار دقیقی (در مقایسه با سایر ابزارهای مالی استاندارد) از این قراردادها ذکر نمی­‌گردد.

تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی

پیمان‌های آتی از این جهت که توافقنامه‌ای برای خرید و فروش دارایی پایه در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص هستند، به قراردادهای آتی شباهت دارند. اما

مزیت های قرارداد آتی چیست؟ / کمک قراردادهای آتی به کنترل نوسان و ریسک معاملات

در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند .

اقتصادآنلاین – سارا محسنی ؛ حمیده صادقی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین و در تشریح جزییات قراردادهای آتی گفت: منظور از قرارداد آتی این است که ما در زمان حال، اقدام به خرید یک کالا می‌کنیم. اما تصمیمی برای تحویل گرفتن کالا در همان لحظه نداریم و قصد داریم که کالا را، چند ماه بعد تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم.

وی افزود: بنابراین به قراردادی که طی آن، کالایی را اکنون و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم، اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند. در این قرارداد، طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده مبلغی را نزد شخصی امین (بورس کالا) قرار دهند که وجه تضمین نامیده می‌شود.

صادقی اظهار داشت: قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم. این نوع از معامله برای اشخاصی مانند کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی که قصد کم کردن ریسک را دارند، مناسب است.

این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: برای مثال، کشاورز قصد دارد از محصولات خود در برابر نوسانات قیمتی در فصل برداشت محافظت کند و کارخانه‌ها نیز برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی، نیاز به مشخص شدن مقدار و قیمت خریدهای آینده خود دارند. بنابراین با این مثال، اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی تا حدودی مشخص می‌شود.

وی درمورد ویژگی‌های قراردادهای آتی تصریح کرد: معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان کسب سود از ریزش و افت قیمتی ( تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران )، پوشش ریسک و. ، از جمله ویژگی‌ و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.

صادقی خاطرنشان کرد: قرارداد های آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و …می‌شوند. قرارداد های آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و. را دربر می‌گیرند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: این نوع از قراردادها، مورد استفاده دو گروه عمده معامله‌گران هستند. دسته اول، افرادی هستند که قرارداد های آتی چیست؟ قصد دارند کالایی را در آینده تهیه کنند، اما به دلیل مطمئن نبودن از نوسانات بازار، تمایل به نوعی پیش خرید دارند تا کالای خود را تضمین نمایند. دسته دوم، اشخاصی هستند که معامله‌گران اصلی بازار بوده و قصد کسب سود از نوسانات آن را دارند. این افراد می‌توانند بنابر استراتژی‌های معاملاتی، از افزایش یا کاهش قیمت کالا سود ببرند. آنها با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازارهای آتی امتحان نمایند.

قرارداد آتی (Future Contract) چیست؟ آشنایی با مشخصات قراردادهای آتی

در خصوص بازار بورس کالا، تا این‌جا با نحوه دریافت کد بورسی و انجام معاملات در هر زیربازار آشنا شدیم. در این مقاله می‌خواهیم با ماهیت قراردادهای آتی آشنا شویم. این که قراردادهای آتی چه هستند؟ چگونه کار می‌کنند؟ شرایط معاملات چیست؟ تفاوت قراردادهای آتی با پیمان آتی چیست؟ و هر موضوع دیگری که به این قراردادها مربوط باشد. اگر قصد فعالیت در بازار آتی را دارید، در ادامه با ما همراه باشید.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی معامله‌ای است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند تا یک کالا با ویژگی‌های خاص را در زمانی معین در آینده با قیمتی معین معامله کنند.

در قراردادهای آتی وجه معامله در آینده پرداخت می‌شود. یعنی در زمان معامله پولی ردوبدل نمی‌شود. تنها درصدی از قرارداد به عنوان وجه تضمین پرداخت می‌شود تا دو طرف معامله به قرارداد پایبند بمانند. هر دو طرف معامله باید ریسک افزایش یا کاهش قیمت در زمان تحویل کالا را بپذیرند و در صورتی که بخواهند قرارداد را فسخ کنند، مبلغی به عنوان جریمه نکول پرداخت خواهند کرد.

برای درک بهتر قرارداد آتی فرض کنید در مهرماه هستیم و شما یک قرارداد آتی سکه را خریداری کرده‌اید. همچنین فرض می‌کنیم حجم هر قرارداد آتی سکه ۱۰ عدد، قیمت هر سکه ۱۵ میلیون تومان و تاریخ تحویل آن اسفند ماه باشد. در این صورت شما موظفید در اسفند ماه مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان را برای هر قرارداد خریداری شده به فروشنده پرداخت کرده و سکه‌های خود را دریافت کنید، چه قیمت سکه در اسفند ماه افزایش یافته باشد چه کاهش.

انواع قراردادهای آتی

قراردادهای آتی معمولا به دو گروه قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم بندی می‌شوند.

• قراردادهای آتی کالا و دارایی پایه آن معمولا محصولات کشاورزی، فلزی و نفتی می‌باشند.
• در قرارداد های آتی مالی از سهام، ارز و اوراق قرضه استفاده می‌شود.

مشخصات قراردادهای آتی

هر قرارداد آتی دارای مشخصاتی از جمله اندازه قرارداد، زمان سررسید، قیمت کالا، وجه تضمین و غیره می‌باشد. در ادامه تمام ویژگی‌هایی که در یک قرارداد آتی ذکر می‌شوند، را بررسی می‌کنیم.

• دارایی پایه: قیمت قراردادهای آتی از یک دارایی که به آن دارایی پایه می‌گویند، مشتق می‌شود. به همین دلیل نیز قراردادهای آتی را یکی از ابزارهای بازار مشتقه می دانند. مثلا قراردادهای آتی می‌توانند بر روی محصولات کشاورزی منتشر شوند که در این صورت آن محصول کشاورزی، دارایی پایه قرارداد آتی نامیده می‌شود.
• اندازه قرارداد: حجمی از دارایی که در هر قرارداد معامله می‌شود را گویند. مثلا در قرارداد آتی زعفران حجم هر قرارداد ۱۰۰ گرم می‌باشد. اگر خریدار ۵ قرارداد آتی زعفران را بخرد در واقع ۵۰۰ گرم زعفران خریده است.
• وجه تضمین اولیه: درصدی از ارزش هر قرارداد است که دو قرارداد های آتی چیست؟ طرف به عنوان ضمانت اجرای قرارداد می‌پردازند. مثلا اگر وجه تضمین اولیه زعفران ۳۰۰ هزار تومان باشد و شما ۵ قرارداد زعفران خریده باشید، یعنی باید مبلغ ۱۵۰۰۰۰۰ تومان را به عنوان وجه تضمین اولیه بپردازید.
• حداقل وجه تضمین: معمولا برابر با ۶۰٪ وجه تضمین اولیه است. این مقدار حداقل وجهی را قرارداد های آتی چیست؟ نشان می‌دهد که سرمایه گذار برای انجام شدن معامله و جلوگیری از وضعیت call margin باید در حساب خود داشته باشد.

• تاریخ سررسید: همان روز موعودی است که معامله انجام می‌شود. امکان انجام معامله در تاریخی به جز تاریخ سرسید وجود ندارد.
• قیمت تسویه روزانه: این عدد میانگین قیمت معاملات انجام شده برای هر قرارداد در نیم ساعت پایانی آخرین جلسه معاملاتی در هر روز است. قیمت تسویه روزانه به عنوان مبنای قیمت برای معاملات روز بعد استفاده می‌شود. این عدد را می‌توان معادل قیمت پایانی در بازار اوراق بهادار در نظر گرفت.
• حجم: در اطلاعات هر نماد، حجم نشان‌دهنده تعداد قرارداد‌های معامله شده تا آن لحظه می‌باشد.
• ارزش: در اطلاعات نماد، قیمتی را به عنوان قیمت تسویه لحظه‌ای مشاهده می‌کنید. اگر قیمت تسویه لحظه‌ای را در حجم ضرب کنید، ارزش معاملات بدست می‌آید.
• حد نوسان قیمت روزانه: میزان نوسان مجاز قیمت در هر روز معاملاتی ۵٪ قیمت تسویه روز قبل می‌باشد. در نتیجه امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از این محدوده وجود ندارد.
• کارمزد: درصدی از ارزش قرارداد است که دو طرف معامله بابت دریافت خدمات پرداخت می‌کنند. در حال حاضر کارمزد هر قرارداد آتی برای هر طرف معامله ۰.۰۰۰۶۸ ارزش قرارداد می‌باشد که ۰.۰۰۰۴ آن سهم کارگزار، ۰.۰۰۰۲ آن سهم شرکت بورس کالا و ۰.۰۰۰۰۸ آن سهم سازمان بورس و اوراق بهادار است.

در شکل زیر مشخصات قرارداد آتی زیره سبز را برای نمونه مشاهده می‌کنید.

موقعیت‌های قراردادهای آتی

هر مرحله از معاملات آتی، با توجه به شرایطی که خریدار یا فروشنده در آن قرار دارد، نام متفاوتی دارد. بهتر است با این مراحل آشنا شویم.

• موقعیت تعهدی خرید: به موقعیتی گفته می‌شود که در آن فرد اقدام به خرید یک قرارداد آتی می‌کند به گونه‌ای که متعهد می‌شود در تاریخ سررسید دارایی پایه را تحویل بگیرد، یا موقعیتی که در آن فرد با امید افزایش قیمت، قرارداد آتی را نگهداری می‌کند. در این صورت حساب وی هر روز بر اساس قیمت تسویه روزانه در معرض سود یا زیان قرار می‌گیرد. این وضعیت به Long position نیز معروف است.
• موقعیت تعهدی فروش: به موقیعتی گفته می‌شود که در آن فرد یک قرارداد آتی را می‌فروشد و متعهد به تحویل دادن کالا در تاریخ سررسید می‌شود. این موقعیت، Short position نیز نامیده می‌شود.
• موقعیت تعهدی باز: یک قرارداد آتی خرید/فروش با سفارش در خلاف جهت (ثبت سفارش فروش/خرید)، معاوضه فیزیکی، تسویه نقدی و یا تحویل کالا می‌تواند بسته شود. اگر قرارداد از طریق روش‌های ذکر شده بسته نشود، در موقعیت تعهدی باز قرار دارد.

نمادهای معاملاتی در قراردادهای آتی

هر نماد معاملاتی در قراردادهای آتی شامل نام کالا و تاریخ سررسید آن می‌باشد. این نام ها بر اساس مصوبه هیئت پذیرش بورس تعیین می‌شوند. در شکل زیر نام نماد زیره سبز با سررسید اذرماه سال ۹۹ را مشاهده می‌کنید.

قرارداد آتی چه سودی برای معامله گران دارد؟

دو موضوعی که می‌تواند قراردادهای آتی را برای معامله گران جذاب کند پوشش ریسک و سفته بازی است. این موضوع را با مثال توضیح می‌دهیم.

فرض کنید یک تولید کننده شروع به تولید کالایی نموده است که نوسان قیمت آن بالاست. همچنین کالاهای در دست تولید، ۳ ماه دیگر آماده خواهند شد. با توجه به تغییرات قیمت این کالا، نمی‌توان از رشد قیمت در ماه‌های آینده مطمئن بود. پس فروشنده می‌تواند با انگیزه پوشش ریسک از قرارداد آتی فروش استفاده کند.

در مثال دیگری فرض کنید قیمت سکه را بررسی کرده‌اید و انتظار دارید قیمت در ماه‌های آینده یک میلیون تومان کاهش یابد و به عدد ۱۴ میلیون تومان برسد. در این صورت می‌توانید وارد یک قرارداد آتی فروش به قیمتی بالاتر از ۱۴ میلیون تومان مثلا ۱۵ میلیون تومان شوید. اگر پیش بینی شما درست باشد، در تاریخ سررسید می‌توانید سکه را ۱۴ میلیون تومان خریداری کرده و ۱۵ میلیون تومان بفروشید. یعنی از هر سکه یک میلیون تومان سود کنید. در این‌جا گفته می‌شود شما با انگیزه سفته بازی وارد یک قرارداد آتی شده‌اید.

عملکرد اهرمی قراردادهای آتی

اگر بخواهید چرخ ماشین خود را عوض کنید، حتما از جک استفاده می‌کنید. جک در اینجا نقش اهرم را ایفا می‌کند. در واقع اهرم وسیله‌ای است که نتیجه کار شما را چند برابر می‌کند. در مثال ماشین نیز نیرویی که شما برای بالابردن ماشین استفاده می‌کنید را چند برابر می‌کنید.

در بازارهای مالی نیز اهرم همین نقش را دارد. اهرمی بودن قراردادهای آتی به معامله گران این فرصت را می‌دهد تا با سپرده اولیه اندک سود زیادی را بدست آورند. اما دقت کنید که معاملات آتی به خودی خود معالات پرریسکی محسوب می‌شوند و اهرم ضمانتی برای کسب سود نیست. یعنی همان‌طور که می‌تواند بازده معامله شما را افزایش دهد، می‌تواند در شرایط نزولی، باعث چندبرابر شدن ضرر معاملات نیز شود.

تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی چیست؟

پیمان آتی (forward contract) در واقع نوع غیر استانداردی از قرارداد آتی (future contract) است. در نتیجه ریسک آن کمی بیشتر از قرارداد آتی می‌باشد. این دو معامله اصولا ماهیت یکسانی دارند و از لحاظ تعیین قیمت و زمان تحویل کالا مشابهند، اما تفاوت‌هایی نیز دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• بارزترین تفاوت پیمان آتی و قرارداد آتی بازاری است که در آن معامله می‌شوند. قرارداد آتی در بورس و پیمان آتی در بازار فرابورس معامله می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت قراردادهای آتی شفافیت قیمتی بیشتری نسبت به پیمان آتی دارند.
• در معاملات قراردادهای آتی واسطه‌ای بنام اتاق پایاپای وجود دارد و وجه تضمین معامله توسط اتاق پایاپای دریافت می‌شود. در حالی که اتاق پایاپای در پیمان آتی نقشی ندارد. بنابراین دو طرف معامله می‌توانند در مورد پرداخت یا عدم پرداخت وجه تضمین و مبلغ آن توافق کنند. پس می‌توان گفت قراردادهای آتی از پشتوانه قابل اعتمادی به عنوان اتاق پایاپای استفاده می‌کنند.
• در پیمان آتی پرداخت معمولا یکبار و در زمان سررسید انجام می‌شود، در حالی که این فرآیند در قراردادهای آتی بصورت روزانه و بر اساس سازوکار تسویه حساب روزانه ودیعه، صورت می‌پذیرد.

قراردادهای آتی معمولا می‌توانند قبل از سررسید با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته شوند. یعنی الزامی برای مالکیت دارایی نیست و می‌توان از شرایط پیش فروش استفاده کرد. حتی در صورت نیاز به تحویل کالا می‌توان آن را از قرارداد های آتی چیست؟ بازار فیزیکی خریداری کرده و تحویل داد. در حالی که در پیمان آتی معمولا در تاریخ سررسید، کالا به صورت فیزیکی تحویل و یا معامله بصورت تسویه نقدی بسته می‌شود. بنابراین قراردادهای آتی از نقدشوندگی بالاتری برخوردارند.

سوالات متداول

در حال حاضر معاملات آتی بر روی سکه، زیره، زعفران و پسته انجام می‌شوند.

می‌توانید از سایت بورس کالا به آدرسcdn.ime.co.ir استفاده کنید.

سررسید هر قرارداد در اطلاعیه مشخصات قرارداد درج می‌شود. امکان نگهداری اوراق بعد از سررسید وجود ندارد.

قرارداد آتی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

معاملات فقط بر اساس خرید و فروش نیستند. بلکه ممکن است معاملات بر اساس قرارداد خرید و فروش انجام شوند. در این مقاله قصد داریم تا درباره یکی از پرکاربردترین قراردادها یعنی قرارداد آتی صحبت کنیم. قرارداد آتی چیست؟ نحوه انجام معاملات قرارداد آتی چطور است؟ کاربرد قرارداد آتی چیست؟ در این مقاله قصد داریم تا به تمامی سؤالات شما در خصوص قرارداد آتی پاسخ دهیم. پس با آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره همراه باشید تا سیر تا پیاز قراردادهای آتی را بدانید.

قرارداد آتی می‌تواند برای نفت و گاز (صنایع پتروشیمی)، طلا، فلزات و مواد خوراکی مورد استفاده قرار بگیرد

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی از جمله پرکاربردترین قراردادهای بورس کالا محسوب می‌شود. این قرارداد از سال 1387 در بورس کالای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفت. طی قرارداد آتی، خریدار و فروشنده با هم توافق می‌کنند که میزان خاصی از یک کالای مشخص را با قیمت معلوم و باکیفیت تعیین شده در زمان و مکانی مشخص و از پیش تعیین شده، با هم معامله کنند. پس می‌توانند گفت که طی این قرارداد، فروشنده متعهد می‌شود که در سررسید خاصی که مشخص شده است، مقدار مشخصی از کالا را با قیمت خاصی به فروش برساند. در مقابل خریدار تعهد می‌دهد که آن کالا را با همان مشخصات و در همان مقدار خریداری کند. این قرارداد نیاز به یک تضمین هم دارد.

به همین خاطر برای ایجاد تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده، هر کدام مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند. به این مبلغ، وجه تضمین نیز گفته می‌شود. قرارداد آتی یک قرارداد دوطرفه است. طی این قرارداد می‌توانید کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانید و بعد گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق شده تحویل دهید و وجه را دریافت کنید.

بیشتر بخوانید:

مثالی در خصوص بازار آتی

قرارداد آتی را در بازارهای خارجی با نام قرارداد Features می‌شناسند.بازار آتی نوعی بازار پرریسک و در عین حال پرسود به حساب می‌آید. اگر هنوز در درک این نوع قرارداد دچار مشکل هستید، بهتر است یک مثال ساده برای شما بیاورید. فرض کنید که در حال حاضر قیمت هر سکه بهار آزادی 10 میلیون تومان باشد. یک قرارداد آتی بین خریدار و فروشنده در این خصوص وضع می‌شود. خریدار متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه تمام بهار آزادی را به مبلغ 10 میلیون تومان از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه بهار آزادی را به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار تحویل دهد.

خریدار به افزایش قیمت امیدوار است. هرچه قدر قیمت سکه در هر مرحله افزایش پیدا کند، قرارداد خریدار ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. در نتیجه خریدار می‌تواند به جای آنکه صبر کند تا 6 ماه دیگر تمام مبلغ را پرداخت کرده و سکه‌ها را با سود دریافت کند، قرارداد را واگذار کرده و بفروشد. حال بعد فروش و واگذاری، ممکن است دو هفته بعد، قیمت سکه به دلایلی ریزش پیدا کند، به این ترتیب ارزش قرارداد آتی خریدار کاهش پیدا می‌کند. فروشنده نیز به ریزش بازار امیدوار است. این یعنی فروشنده شاید حتی هنوز این سکه‌ها را به‌صورت فیزیکی نداشته باشد؛ اما تصور می‌کند که اگر قیمت سکه به روی 9 میلیون تومان برسد، سکه را می‌تواند به قیمت 9 میلیون تومان بخرد و به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار بفروشد. فروشنده هم مجبور به خرید با همان قیمت است. به این ترتیب سود خواهد کرد. دقیقاً بر عکس روندی که اشاره کردیم، با سقوط قیمت، ارزش قرارداد خرید بیشتر می‌شود. پس در این معامله، افراد حتی در ریزش بازار نیز سود می‌کنند. این موضوع درباره ارزهای دیجیتال، ارزهای کشورهای خارجی، نفت، طلا، مس و. صدق می‌کند.

انواع قراردادهای آتی

انواع قرارداد آتی در حسابداری صنعتی

قراردادهای آتی به‌صورت کلی به دو دسته مختلف گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، مواد نفتی، فلزات و. می‌شوند. قراردادهای آتی مالی شامل ابزارهایی همانند ارز، اوراق قرضه، سهم و. می‌شوند. جالب است بدانید که قرارداد آتی کالا در ایران ابتدا با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز شد. سپس به زعفران، زیره و پسته رسید. در حال حاضر وقتی که لیست قراردادهای آتی نگاه کنید، متوجه کالاهای مختلف در آن خواهید شد. قرارداد آتی سهام و شاخص نیز همان طور که اشاره کردیم، درباره ابزارهای مالی است. حتی امروزه در دنیای ارزهای دیجیتال نیز این موضوع دیده می‌شود. مبحث قرارداد آتی، از جمله مباحث مهم در دوره حسابداری صنعتی است که باید یاد بگیرید. به عنوان یک حسابدار صنعتی، از شما انتظار می‌رود تا قرارداد آتی را برای کالاهای مختلف تنظیم کنید.

قرارداد آتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد آتی دارای ویژگی‌های خاصی که آن را به یکی از قراردادهای محبوب تبدیل می‌کند. تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، معافیت مالیاتی، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معملاتی، کارمزدهای بسیار پایین، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری، امکان کسب سود از ریزش و افت قیمت، دو طرفه بود بازار، پوشش ریسک و. همگی از جمله ویژگی‌های قرارداد آتی به حساب می‌آید.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

بسیاری از افراد درباره کاربرد قرارداد آتی سهام سؤال می‌کنند. خب واقعاً کاربرد قرارداد آتی مالی چیست؟ قرارداد آتی کالاهای فیزیکی چه کاربردی دارد؟ برای درک بهتر کاربرد این نوع قرارداد، باید بدانید که قرارداد آتی ریشه در مشخصات و همچنین اختیاراتی دارد که به معامله‌گران ارائه می‌شود. این نوع قرارداد در دو گروه خاص معامله‌گران بازار بورس بیشتر استفاده می‌شود. گروه اول کسانی هستند که قصد خرید یک کالا در آینده را در دارند؛ اما به‌دلیل نوسانات قیمت بازار، ترجیح می‌دهند تا آن را پیش خرید کنند تا دریافت کالای آن‌ها تضمین شود. گروه دوم، گروه اصلی معامله‌گرانی هستند که از قراردادهای آتی سود به دست می‌آورند.

گروه دوم کسانی هستند که می‌خواهند از نوسانات بازار، کسب درآمد کنند. این دسته افراد می‌توانند بر اساس استراتژی‌های معماملاتی، از افزایش یا حتی کاهش قیمت کالا یا اوراق قرضه و. سود ببرند. این دسته افراد با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، با کمک عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازار آتی امتحان کنند.

در مقابل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف یا پیش قرارداد، وجود دارد

بیشتر بخوانید:

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

دو طرفه بودن بازار در قراردادهای آتی بدان معناست که ریزش و افزایش قیمت در هر صورت می‌تواند سودآور باشد. معامه‌های یک طرفه به معامله‌هایی گفته می‌شود که فرد از افزایش قیمت بازار سود و از کاهش قیمت بازار و ریزش ضرر می‌کند. در حالی که در معامله دو طرفه، همیشه امکان کسب سود نیز وجود دارد. به این ترتیب حتی افت و ریزش بازار نیز می‌تواند به‌صورت یک طرفه معامله باشد. به همین خاطر همیشه قراردادهای آتی را می‌توان خرید و فروش کرد. معاملات دو طرفه مزایای خاصی هم دارند. برای مثال امکان کسب سود از ریزش قیمت‌ها وجود دارد. همچنین می‌توان معامله چندین برابر موجودی انجام داد که به آن‌ها معاملات اهرمی مالی گفته می‌شود. البته این نوع معامله ریسک بسیاری هم دارد. امکان کسب سود بدون ریسک یا همان آربیتراژ نیز وجود دارد. تمامی اینها باعث شده تا معاملات دو طرفه به یکی از معاملات و قراردادهای پرطرفدار تبدیل شوند.

به‌صورت مختصر باید گفت که قرارداد آتی به قرارداد خرید و فروش تضمینی و نه خود خرید و فروش گفته می‌شود. در این قرارداد فروشنده موظف می‌شود که در تاریخ و زمان مقرر، مقداری مقررر از محصولی خاص با کیفیتی خاص را با قیمتی خاص به خریدار تحویل دهد و خریدار هم موظف می‌شود که این کالا را در همان زمان به همان قیمت بخرد. دو طرف برای تضمین معامله، مبلغی را به بورس ارائه می‌دهند. این نوع معامله به‌خاطر نوسانات بازار به وجود آمده است. به این ترتیب اگر قیمت افزایش پیدا کند، خریدار سود کرده و فروش ضرر می‌کند و در صورتی که قیمت کاهش پیدا کند، خریدار ضرر کرده و فروشنده سود بیشتری می‌کند.

قرارداد های آتی چیست؟

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

معاملات آتی

آشنایی با قراردادهای آتی

تعریف قراردادهای آتی: قرارداد آتي قراردادي است كه فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسيد معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين می‌كنند، بفروشد و در مقابل طرف ديگرقرارداد متعهد می شود آن كالا را با آن مشخصات، خريداري كند.در این قراردادها، براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند و متعهدمی شوند متناسب با تغيیرات قيمت آتی، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپاي بورس کالا از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسيد با هم تسويه كنند.

معاملات آتي در بورس کالاي ايران

با توجه به اينکه اولين معاملات قراردادهاي آتی در دنيا به صورت استاندارد در بور سهاي کالايی انجام شده است.در کشور ما نيزمعاملات اولين قرارداد آتی در قرارداد های آتی چیست؟ بورس کالای ايران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلاي يک اونسی که در سال1387مورد پذيرش قرار گرفته بود آغاز شد.اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می‌دهد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.

برخي اصطلاحات مهم در قراردادهاي آتي

دارايی پايه، کالا يا آن دارايي که قرارداد آتی بر روي آن منتشر می شود را دارايی پايه می گويند. معمولاً در بورس هاي کالايی دنيا دارايی‌هاي مختلفی از جمله محصولات کشاورزی،انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سايرمحصولات به عنوان قرارداد آتي منتشر می شوند و به عنوان دارايی پايه قراردادهای آتی مطرح می گردند.

موقعيت تعهدي فروش، شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحويل دادن دارايي پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاريخ معينی در آينده متعهد می نمايد، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعيت تعهدی فروش، اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد، اين موقعيت را حفظ نمايد ضرورتاً بايد دارايی پايه را تحويل دهد.

موقعيت تعهدی خريد،شخصی که در بورس قرارداد آتي را می خرد و خود را متعهد به خريد دارايی پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاريخ معينی می نمايد، اصطلاحاً موقعيت خريد يا موقعيت تعهدی خريد اختيار کرده است و اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد اين موضع را حفظ نمايد ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.

سررسيد قرارداد، تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می‌­شود.تاريخ سررسيد قراردادهای آتی بر روي يک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعيين می‌شود و فقط براي سررسيدهای معينی که تعيين می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسيد قراردادها پایان تمامی ماه هاي سال می باشد.

اندازه قرارداد،در قراردادهاي آتي اندازه هر قرارداد توسط بورس تعيين می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب‌هاي صحيحي از اين مقدار را مورد معامله قرار دهند.به طور مثال در قراردادهاي آتي سکه طلاي بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلاي بهارآزادي می باشد.

مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی

معمولا تعداد زیادی از قراردادهای آتی قبل از رسیدن به دوره تحویل فیزیکی، با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته و تسویه می شوند ولی مشتریانی که به قصد تحویل کالا وارد بازار آتی می‌­شوند بایستی دو روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی، فرم “گواهی آمادگی تحویل” را تکمیل و به کارگزار خود ارائه دهند.عدم ارائه این فرم، نکول محسوب می شود و موقعیت‌های آنها به قیمت تسویه همان روز تسویه شده و جریمه‌ای معادل با 2 سرکارمزد و1 درصد ارزش قرارداد با قیمت تسویه آن روز محاسبه شده و از حساب آنها کسر می­‌شود.

در بازار آتی سکه پس از ارائه فرم گواهی آمادگی تحویل در اولین­ روزکاری ­پس از آخرین روز معاملاتی فروشنده­ سکه­‌های خود را به ­یکی از شعب بانک عامل که توسط بورس تعیین می­‌شود،تحویل و پس از پرداخت هزینه کارشناسی برای هر قرارداد پرداخت می‌­کند و خریدارنیز وجهی معادل با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی برای هر سکه،واریزمی‌­کند و در روز بعد خریدارسکه های خود را تحویل می‌­گیرد و وجه به حساب فروشنده ­واریزمی شود.کارمزدتسویه و تحویل برای هر قرارداد 50،000ریال­ می­‌باشد و در ­صورت نکول هریک از طرفین جریمه‌ای معادل با دو سرکارمزد،1درصدارزش قرارداد با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی­ و ­مابالتفاوت قیمت نقدی نسبت به قیمت آتی(اگر به نفغ مشتری نکول کننده باشد) از­حساب ­وی کسر و به حساب طرف مقابل واریز می‌شود.اگر­خریدارنکول­ کند هزینه کارشناسی­ سکه­‌ها نیز ازحساب وی کسرمی‌­شود.

هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد.سررسید قراردادها تمام ما ه‌های سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5،000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه هر قرارداد طبق آخرین بخش نامه اعلامی از طرف بورس کالای ایران می‌­باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می‌شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش هم‌زمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می‌باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30،000ریال می باشد.همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.