چرا گاهی اوقات شاخص بورس منفی می‌شود؟

راز درجا زدن شاخص بورس/پیش بینی بازار سهام اول اسفند 1400

به گزارش اقتصادنیوز ، معاملات بازار سهام درحالی وارد نخستین روز اسفند می شود که به باور تحلیلگران و فعالان بورسی احتمالا الگوی رفتاری بورس بازان همانند روز شنبه با دامنه نوسان دنبال می شود.

اگر چه بخشی از معاملات بازار سهام در شرایط انتظاری قرار دارند اما برخی از تحلیل ها حکایت از این دارد که بورس بازان در پی آنند که شاخص بورس بیش از این ریزش نداشته باشد.از این حیث بازار سهام در روز یکشنبه هم به مثابه شنبه در شرایط انتظاری بدون تغییر زیادی روبه رو خواهد شد.

نگاه کارشناس | “چرا”های متعدد در بورس

• امیرحسین واعظ، تحلیلگر بازار سرمایه

تقریبا ده روز است که شاخص‌کل همینجاست. هر روز نوسان محدودی دارد، عمدتا حرکت شاخص در نیمه ابتدایی، با روند معکوس در نیمه پایانی جبران می‌شود و در نتیجه شاخص کل به نوسان چند صد واحدی (چه مثبت و چه منفی) بسنده می‌کند.

زمانی که اوج معاملات بود، شاخص‌کل گاهی تا 80 هزار واحد هم رشد می‌کرد و ارزش معاملات خرد به بیش از 30 هزار میلیارد تومان می‌رسید. اما بی رمقی بازار سرمایه (مشابه با رکود در بازارهای موازی) هم به خاطر شرایط فرسایشی این روزهاست و هم به خاطر بلاتکلیفی.

گاهی اوقات در تحلیل‌ها به این مسئله اشاره می‌شود که بازار در فاز استراحت است اما نباید روند خنثی این روزهای بورس را به نام استراحت یا کف سازی تعبیر کرد. بورس همانند بوکسوری است که در راند آخر بدون انرژی و توان لازم، فقط سعی دارد ضربه بیشتری نخورد.

در این شرایط حتی اگر بحث توافق و آزادسازی 7 میلیارد دلار بلوکه شده در کره‌جنوبی هم نهایی شود، باز هم بعید است بازار حرکت پرتوانی را آغاز کند.

بورس این روزها درگیر “چرا”های متعددی است و اگر نتواند به اکثریت آن‌ها پاسخ روشنی بدهد، روال فعلی ادامه می‌یابد؛ چه آن که اکنون نمادهای متعددی شرایط بنیادی مطلوبی دارند اما دست و دل سهامداران به خرید آنها نمی‌رود. گواه این مدعا نیز مشارکت بسیار اندک در عرضه اولیه فزر و صف فروش آن چند روز پس از عرضه اولیه است.

راز درجا زدن شاخص بورس/پیش بینی بازار سهام چرا گاهی اوقات شاخص بورس منفی می‌شود؟ امروز

نبض نفت - معاملات بازار سهام درحالی وارد نخستین روز اسفند می شود که به باور تحلیلگران و فعالان بورسی احتمالا الگوی رفتاری بورس بازان همانند روز شنبه با دامنه نوسان دنبال می شود.

اگر چه بخشی از معاملات بازار سهام در شرایط انتظاری قرار دارند اما برخی از تحلیل ها حکایت از این دارد که بورس بازان در پی آنند که شاخص بورس بیش از این ریزش نداشته باشد.از این حیث بازار سهام در روز یکشنبه هم به مثابه شنبه در شرایط انتظاری بدون تغییر زیادی روبه رو خواهد شد.

نگاه کارشناس | "چرا"های متعدد در بورس

تقریبا ده چرا گاهی اوقات شاخص بورس منفی می‌شود؟ روز است که شاخص‌کل همینجاست. هر روز نوسان محدودی دارد، عمدتا حرکت شاخص در نیمه ابتدایی، با روند معکوس در نیمه پایانی جبران می‌شود و در نتیجه شاخص کل به نوسان چند صد واحدی (چه مثبت و چه منفی) بسنده می‌کند.

زمانی که اوج معاملات بود، شاخص‌کل گاهی تا 80 هزار واحد هم رشد می‌کرد و ارزش معاملات خرد به بیش از 30 هزار میلیارد تومان می‌رسید. اما بی رمقی بازار سرمایه (مشابه با رکود در بازارهای موازی) هم به خاطر شرایط فرسایشی این روزهاست و هم به خاطر بلاتکلیفی.

گاهی اوقات در تحلیل‌ها به این مسئله اشاره می‌شود که بازار در فاز استراحت است اما نباید روند خنثی این روزهای بورس را به نام استراحت یا کف سازی تعبیر کرد. بورس همانند بوکسوری است که در راند آخر بدون انرژی و توان لازم، فقط سعی دارد ضربه بیشتری نخورد.

در این شرایط حتی اگر بحث توافق و آزادسازی 7 میلیارد دلار بلوکه شده در کره‌جنوبی هم نهایی شود، باز هم بعید است بازار حرکت پرتوانی را آغاز کند.

بورس این روزها درگیر "چرا"های متعددی است و اگر نتواند به اکثریت آن‌ها پاسخ روشنی بدهد، روال فعلی ادامه می‌یابد؛ چه آن که اکنون نمادهای متعددی شرایط بنیادی مطلوبی دارند اما دست و دل سهامداران به خرید آنها نمی‌رود. گواه این مدعا نیز مشارکت بسیار اندک در عرضه اولیه فزر و صف فروش آن چند روز پس از عرضه اولیه است.

چرا شاخص بورس اصلاح کرد؟

تهران- ایرنا- رسیدن به مرز مقاومت دو میلیون واحد، انتشار خبر منتفی شدن صندوق دارا دوم و آزادسازی ۶۰ درصد از سهام عدالت به عنوان اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار در افت شدید شاخص بورس در روزهای اخیر بوده است؛ البته کارشناسان می‌گویند با تکمیل روند اصلاح، موج جدید صعود بورس آغاز می‌شود.

از دو هفته گذشته و بعد از ورود شاخص بورس به کانال دو میلیون واحد بازار وارد مدار نزولی شد و از همان روز بازار به دلیل مقاومت نماگر بورس بر روی این کانال نوسان و افت و خیزهای بسیاری را تجربه کرد.

در ابتدا این روند از نظر فعالان بازار به دلیل رشدی که شاخص بورس در مدتی کوتاه برای عبور از کانال یک میلیون واحد تا دو میلیون تجربه کرد طبیعی بود و چنین اصلاحی در بازار را لازمه یک نفس‌گیری برای فتح قله‌های جدید می‌دانستند، اما به تدریج نگرانی‌های سهامداران جدی‌تر شد.

روند معاملات از هفته گذشته و با انتشار خبر مربوط به صندوق دارا دوم، سمت و سوی بی‌سابقه‌ای را به خود گرفت و هر روز به خصوص از ابتدای هفته جاری با رکوردهای جدید و غافلگیرکننده‌ای در افت شاخص بورس همراه بودیم. البته این روند از امروز معکوس شده و بازار بورس دوباره به مدار صعودی بازگشت.

دوشنبه هفته گذشته بود که شاخص بورس نخستین دقایق معاملات را با روند صعودی آغاز کرد اما با انتشار خبری مبنی بر منتفی شدن عرضه صندوق دارا دوم و عرضه بلوکی سهام دولت در پالایشگاه ها، شوک سنگینی به بازار وارد کرد و کل روند معاملات را از همان روز تغییر داد، براین اساس بورس از ابتدای هفته جاری روزهایی را پشت سر گذاشت که در تاریخ بورس ایران بی‌سابقه بوده است.

شائبه اختلاف دو وزارتخانه نفت و وزارت اقتصاد و دارایی بر سر عرضه صندوق دارا دوم ادامه داشت تا اینکه وزیر اقتصاد روز سه شنبه هفته گذشته در گفت و گویی از رفع مشکل با وزارت نفت و توافق برای عرضه صندوق دارا دوم خبر داد، به دنبال آن ساعاتی بعد سازمان خصوصی‌سازی اطلاعیه‌ای در خصوص توقف عرضه بلوکی سهام دولت در پالایشگاه را منتشر کرد که این موضوع مهر تاییدی بر صحبت وزیر اقتصاد، عرضه حتمی صندوق دارا دوم و امیدواری برای بهبود و بازگشت رشد به شاخص بورس شد.

با وجود توافقات صورت گرفته برای عرضه دارا دوم، تصور سهامداران و فعالان بازار نسبت به معاملات بورس تغییر کرد و با خاطری آسوده در انتظار بازگشایی معاملات بازار سهام و سبزپوشی شاخص بورس در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته بودند، در حالی که بازار برخلاف پیش‌بینی‌ها پیش رفت و همچنان افزایش عرضه در بازار و روند نزولی شاخص بورس تداوم پیدا کرد که کارشناسان علت افت بورس در این روز را عدم مدیریت در عرضه سهام عدالت توسط یک کارگزاری می دانند.

با توجه به وجود چنین وضعیتی در بازار، نه تنها از شدت عرضه در بازار کاسته نشد بلکه در چند روز اخیر افت بازار شتاب بیشتری را به خود گرفت و شاهد ثبت رکوردهای جدیدی از کاهش شاخص بورس بودیم، این موضوع عمده سهامداران را که به تازگی و به دنبال رشدهای شگفت آور شاخص بورس وارد بازار شده بودند را حیرت زده کرد و باعث شد تا با با عرضه و تصمیم‌های هیجانی خود بر افت بیشتر شاخص بورس دامن بزنند.

برخی از اقدامات حمایتی که در روز یکشنبه صورت گرفت، تب و تاب اصلاح شاخص بورس در بازار روز گذشته را کاهش داد و با کوتاه‌تر شدن صف‌های فروش نظاره‌گر بازگشت دوباره روند صعودی شاخص بورس بودیم که این موضوع توانست روزنه‌ای از امید را برای سرمایه‌گذاری دوباره در این بازار ایجاد کند.

حمایت مثبت دولت از بورس

«بهادر شمس»، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به افت روزهای گذشته شاخص بورس گفت: این موضوع ناشی از عواملی متعدد بود، از هفته گذشته که بحث گشایش اقتصادی توسط دولت مطرح شد در بازار ارز شاهد افت قیمت دلار بودیم، کاهش نرخ دلار چشم‌انداز سودآوری شرکت‌هایی مانند فولاد و پتروشیمی که محصولات آنها با دلار قیمت‌گذاری می‌شد را تیره و تاریک کرد و باعث کاهش اقبال بازار به سمت این سهم‌ها شد.

وی به دیگر عامل تاثیرگذار در افت این روزهای شاخص بورس تاکید کرد و افزود: از روز شنبه با دستورالعمل سازمان بورس میزان اعتبار تخصیص داده شده به مشتری‌ها از سوی کارگزاری‌ها کاهش پیدا کرد، کارگزاری‌ها تا هفته گذشته می‌توانستند معادل ١٥ درصد از دارایی مشتری را به فرد اعتبار دهند در حالی که این عدد از روز ٢٦ مرداد ماه به ١٠ درصد کاهش یافت که این موضوع در ایجاد موج فروش در بازار تاثیرگذار بود.

این کارشناس بازار سرمایه، طرح فروش اوراق سلف نفتی را عامل سوم اثرگذار در افت شاخص بورس دانست و افزود: انتظار می‌رفت این عرضه بخشی از نقدینگی را جذب خود کند که فعلا با منتفی شدن این اوراق وضعیت بازار رو به بهبود رفته است.

وی با بیان اینکه روند کلی بازار همچنان صعودی است، گفت: به دلیل کسری بودجه دولت ممکن است حجم نقدینگی در بورس افزایش پیدا کند که این موضوع موجب افزایش تقاضا و قیمت سهام در بورس خواهد شد.

شمس حمایت دولت از بورس را مثبت اعلام کرد و افزود: این حمایت باعث شده تا عموم مردم جذب سرمایه‌گذاری در این بازار شوند اما متاسفانه به دلیل عدم وجود فرهنگ‌سازی درست برای سرمایه‌گذاری در این بازار نگرانی‌ها در معاملات بازار ایجاد شده که هیجاناتی را در معاملات با خود به همراه داشته است.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه روند نزولی بازار دیگر چندان ادامه‌دار نیست، اظهار داشت: با توجه به معاملات روز گذشته به نظر می‌رسد بازار به زودی به روند صعودی پایدار خود باز گردد.

وی اظهار داشت: بازار تا پایان شهریور روند خوبی را در پیش می‌گیرد و سود خوبی را عاید سهامداران خواهد کرد.

چنین اصلاحی برای ادامه معاملات بازار لازم بود

در ادامه «سلمان نصیرزاده»، کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار ایرنا گفت: برخی نام روند اخیر شاخص بورس را ریزش گذاشتند در حالی که چنین چیزی اشتباه است، بازار در چند روز گذشته فقط وارد فاز اصلاح و استراحت شد.

وی افزود: شاخص بورس بعد از ٥٠ روز رشد مستمر که به صورت میانگین ١٢٠ درصد رشد کرد لازم بود تا چنین اصلاحی را تجربه کند.

نصیرزاده ادامه داد: بازار در زمان آغاز شیوع ویروس کرونا در اسفند ماه و مطرح شدن بحث آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت ماه وارد فاز اصلاحی مشابه چند روز گذشته شد.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: اصلاح شدیدی را که این دفعه بازار تجربه کرد ناشی از آزادسازی ٣٠ درصد دوم سهام عدالت، منتفی شدن عرضه دارا دوم و اختلافات موجود بین دو وزارتخانه بود که این مسایل به عنوان عوامل غیربازاری تلقی می‌شوند و عامل کلان بازار نبودند که بتوانند متغیرهای اصلی بازار را تحت تاثیر قرار دهند.

به گفته وی، بازار هر گاه بعد از رشد سنگین با چنین مسایلی روبرو شد، اصلاح قوی و پرشتابی را تجربه کرده است.

نصیرزاده اظهار داشت: با توجه به بحث حمایتی دولت از بورس، ورود نقدینگی جدید به این بازار و رکود حاکم در دیگر بازارها می‌توان اهداف بالاتری را برای رشد این بازار متصور شد همچنان پایه و اساس رشد این بازار، شرکت‌های بزرگ و ارزش محور هستند که به روند صعودی بازار کمک می‌کنند.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه بازار در نیمه دوم معاملات روز دوشنبه به روند صعودی بازگشت و معاملات آن متعادل‌تر شد، افزود: بازار اصلاح اصلی خود را انجام داده است و از اینجا به بعد تعادل و روزهای مثبت بیشتری از روزهای منفی را در بازار شاهد خواهیم بود.

وی با بیان اینکه نهادهای مالی به دنبال این نیستند که بازار از این به بعد به سرعت روند صعودی را در پیش بگیرد و هدف‌های جدیدی را کسب کند، گفت: افت و رشد اخیر شاخص بورس بسیار سریع بود، تعداد روزهای اصلاح بازار از پنج تا ١٠ روز کاری بود که این اتفاق در بازار به معنای اصلاح و رشدهای سریع تلقی می‌شود و به صورت فرسایشی نبوده است.

نصیرزاده به تکمیل اصلاح بازار تاکید کرد و گفت: بازار چند روزی را در این محدوده‌ها طی می‌کند و سهم‌های ارزش محور که پتانسیل مطلوب‌تری دارند نسبت به سهم‌های با بنیاد ضعیف پیشرو خواهند بود.

اصلاح در بطن شاخص بورس است

همچنین «روزبه شریعتی»، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: بازار بعد از رشد قابل توجهی که داشت و به شاخص بیش از دو میلیون واحد رسید پتانسیل اصلاح را داشت.

وی افزود: هر روند صعودی که به طور مستمر ادامه داشته باشد قطعا در بطن آن اصلاحی هم وجود دارد، اما اصلاح اخیر شاخص بورس ناشی از ترسی بود که به دنبال اخبار منتشر شده در بازار به وجود آمد و بر روند معاملات تاثیرگذار بود.

شریعتی خاطرنشان کرد: ۲.۵ میلیون نفر از سهامداران جدیدی که در بازار حضور دارند ذهنیتی از اصلاح و ریزش بازار ندارند و با تصمیمات هیجانی خود منجر به افت شاخص بورس شدند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: این افراد این روزها و چنین افت‌های شاخص بورس را ندیدند، به همین دلیل برای جلوگیری از ضرر و زیان‌های سنگین برخی از رفتارهای هیجانی را از خود بروز می‌دهند.

وی گفت: بازار بیش از اندازه با سرعت بالا رفته بود به همین دلیل پیش‌بینی یک اصلاح طبیعی با سرعت و شتاب کمتری در بازار وجود داشت.

شریعتی اظهار داشت:با توجه به رشد ٢٥ درصدی قیمت دلار نیمایی نسبت به دو ماه گذشته و افزایش قیمت محصولات در بورس کالا قیمت سهام نباید در بورس با چنین افتی همراه می‌شد، اما اکنون دیگر روند بازار متعادل شده و از روز گذشته روند منطقی را در پیش گرفته است.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: شاخص بورس بین کانال یک میلیون و ٨٠٠ هزار واحد تا دو میلیون واحد در نوسان خواهد بود و برای رشد بیشتر آن نیازمند محرکی قوی مانند تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌های دولتی است تا بتواند خود را در این کانال تثبیت کند.

وی با اعتقاد بر اینکه کاهش قیمت سهام و افت بیشتر شاخص شاخص بورس منطقی نیست، گفت: بازار، صعودی خواهد بود اما سهامداران نباید در انتظار رشدی پرشتاب مانند رشد چند وقت گذشته در بازار باشند.

شاخص بورس به دنبال بهانه برای اصلاح بود

«مصطفی امید قائمی»، کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار ایرنا گفت: سهامداران باید این موضوع را قبول داشته باشند که همیشه بعد از هر رشد سنگینی، ایجاد نوسان در بازار حتمی است و معاملات بازار باید به طور حتم با افت و خیزهایی همراه شود.

وی افزود: گاهی اوقات یک علت می‌تواند فقط بهانه‌ای برای اصلاح شدید معاملات باشد و بازار گاهی به دنبال بهانه برای اصلاح یا صعود غافلگیرکننده می‌گردد.

امیدقائمی خاطرنشان کرد: اخبار خوب منتشر شده برای پالایشگاه‌ها و انتشار گزارش مالی شرکت‌ها تا چند روز آینده، به طور حتم به بازار کمک خواهد کرد تا بتواند دوباره به مسیر اصلی خود که روند صعودی است، بازگردد.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: مشکلی که در بازار وجود دارد رفتار هیجانی از سوی سهامداران است که در زمان خرید و فروش شاهد آن هستیم در حالی که اگر در نوسان اخیر بازار سرمایه سهامداران به هیجان خود غلبه می‌کردند و دست به رفتارهای هیجانی نمی‌زدند بازار با چنین شتابی وارد فاز اصلاحی نمی‌شد.

وی افزود: سهامداران باید بر مبنای اطلاعات پایه و بنیادی شرکت‌ها تصمیم به خرید و فروش سهام در بازار بگیرند.

امیدقائمی به علت اصلاح شاخص بورس تاکید کرد و گفت: عمده علت افت این روزهای بازار و افزایش عرضه در بازار ناشی از آزادسازی سهام عدالت بود که در کنار آن انتشار اخباری مبنی بر عرضه اوراق سلف نفتی و منتفی شدن عرضه دارا دوم بر افت شاخص بورس تاثیرگذار بود اما دو عامل آخر را نمی‌توان به عنوان عامل و پایه اصلی افت شاخص بورس مطرح کرد.

وی با بیان اینکه بازار همیشه همراه با افت و خیز است و نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از اتفاقات بازار ارائه داد، افزود: بازار روز گذشته به جهت نقدشوندگی، معاملات خوبی را پشت سر گذاشت به همین دلیل دیگ نمی‌توان اصلاح چندان سنگینی را برای بازار پیش‌بینی کرد.

افت شاخص بورس بعد از برگزاری مجامع

«مصطفی صفاری»، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: معمولا بعد از اتمام فصل مجامع و تقسیم سود، بازار چنین روندی را در پیش می گیرد اما اصلاحی که بازار سال‌های گذشته بعد از برگزاری مجامع تجربه کرده کمتر از امسال بوده است.

وی افزود: برخی تصور می‌کردند بازار باید با رشد پرشتابی همانند فصل بهار همراه باشد در حالی که به دلیل تقسیم سود در ماه‌های تیر و مرداد، سهامداران نباید انتظار رشدی مانند چند ماه گذشته را می‌ کشیدند.

صفاری گفت: انتظار داریم تا روز شنبه که گزارش پنج ماه تولید و فروش شرکت‌ها منتشر می‌شود و نیز تا چند روز آینده که حساب سود و زیان شرکت‌ها مشخص می شود بازار به مسیر صعودی بازگردد.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: اکنون بازار دچار خلا اطلاعاتی از بازار است به همین دلیل در شهریور ماه با رشد ملایمی در معاملات همراه هستیم اما از مهر و آبان ماه به دلیل شفافیت اطلاعات و تولید و فروش شرکت‌ها شاهد رشد بازار خواهیم بود.

وی گفت: سهامداران شک نداشته باشند که روند کلی بازار در آینده صعودی است و نباید از ترس چنین اصلاحاتی در بازار به سرعت تصمیم به فروش سهام خود در بازار بگیرند.

صفاری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ممکن است هفته آینده معاملات بورس تحت تاثیر عرضه دارا دوم قرار گیرد و با روند نزولی مواجه شود یا خیر، گفت: میزان خرید هر کد پنج میلیون تومان است، بنابراین پنج میلیون تومان عدد چندان بالایی نیست که باعث شود سهامداران به سمت نقد کردن سهام خود و افزایش عرضه در بازار پیش روند.

تحلیل یک کارشناس از حال و روز و آینده بورس

یک اقتصاددان ضمن بررسی وضعیت اقتصادی کشور، با تاکید بر اینکه رشد اقتصاد در ایران منفی است، اظهار کرد: با توجه به این رشد منفی، رونق بازار سرمایه و ارزش معاملاتی آن که روزانه به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد، باید حبابی باشد و اگر این چنین نبود رشد اقتصادی منفی نداشتیم. یکی از دلایلی که این بازار فعلا مورد توجه دولت قرار دارد، این است که از این بابت مالیات می گیرد.

محمود جام ساز در گفت وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه بازار سرمایه در کشورهای پیشرفته وظیفه مهمی را در توسعه اقتصادی بر عهده دارد، اظهار کرد: به این صورت که زمانی که شرکت‌ها طبق مقررات خاصی در بورس پذیرش می‌شوند یا عرضه اولیه دارند، این سهام به خرید ماشین آلات، تجهیزات مورد نیاز برای تولید، کشاورزی و. اختصاص داده و در نهایت به ایجاد اشتغال و افزایش تولید داخلی منجر می‌شود.

وی با بیان اینکه ایران در سال‌های قبل یک کشور بانک محور بوده و به بازار سرمایه توجهی نداشته است، گفت: منظور از کشور بانک محور این است که همه موسسات تولیدی، کشاورزی، خدماتی، کسب و کارها، بنگاه های کوچک و متوسط و. ، بخشی از سرمایه گذاری را از بانک‌ها به صورت تسهیلات بلند مدت دریافت می‌کنند و درمورد سرمایه در گردش هم از کمک تسهیلاتی بانک‌ها بی‌بهره نیستند.

بررسی عملکرد بانک‌ها در ایران

این اقتصاددان ادامه داد: در این شرایط بانک‌ها نقش بسیار مهمی را در افزایش تولید ناخالص داخلی ایجاد می‌کنند. درواقع هدف از جمع آوری سپرده‌های خرد مردمی و پرداخت بهره به این سپرده‌ها، تجمیع این سپرده‌ها برای اعطای اعتبارات تولیدی، تجاری و . است تا آن‌ها نقش اساسی خود را برای تزریق سرمایه که یکی از مهم‌ترین عوامل تولید است، ایفا کنند.

جام‌ساز با بیان اینکه بانک‌ها در ایران به دو دسته تجاری و تخصصی تقسیم شده‌اند، توضیح داد: بانک‌های تجاری وام‌ها را برای امور تجاری، بازرگانی، صادرات و واردات و بانک‌های تخصصی نیز، مانند بانک‌های مسکن و کشاورزی و. وام‌ها را به امور مربوط به رشته تخصصی خودشان اختصاص می‌دهند.

وی با تاکید بر اینکه بانک‌های هیچ زمانی وظیفه مذکور را به طور کامل انجام نداده‌اند، گفت: فسادی که در بخشی از بانک‌ها حاکم است باعث شد منافع خرد مردمی که به عنوان سپرده جمع آوری کردند، در اعطای تسهیلات تحت سلطه عوال رانتی قرار بگیرد، از سوی دیگر بانک‌ها مبادرت به ایجاد شرکت‌ها و موسساتی کنند که به طور غیر مستقیم با آن‌ها چرا گاهی اوقات شاخص بورس منفی می‌شود؟ در ارتباط هستند و یا همه سپرده های مردمی را به تعداد خاصی از افراد اختصاص دادند.

این اقتصاددان ادامه داد: برخی تسهیلات چند میلیاردی یا چند هزار میلیاردی را فقط به برخی افراد خاص می‌دهند درصورتی که این تسهیلات می‌تواند بین صدها موسسه بخش خصوصی، واحدهای بزرگ و متوسط و کسب و کارها به طور عادلانه توزیع شود و در بخش واقعی اقتصاد(بخش خصوصی) که موتور محرکه اقتصاد است، تحرکی ایجاد شود. البته بانک‌ها درحال حاضر از منابع تهی هستند. درواقع برای بخش خصوصی واقعی منابعی ندارند.

جام ساز با بیان اینکه در کنار بانک‌ها بازار سرمایه هم راه اندازی شد، اظهار کرد: البته بازار سرمایه در ابتدا ضعیف عمل کرد و در سال ۱۳۸۴ شاهد ترکیدن حباب این بازار به دلیل اطلاعات نامتقارن و مدیریت ناصحیح و اعمال قدرت صاحبان اصلی سهام بودیم و تا مدتی بازار سرمایه کشور آنچنان از توجه و رونق برخوردار نبود. گرچه تعداد زیادی از موسسات دولتی و خصوصی بورسی شده بودند اما مردم به دلیل عدم شناخت بازار سرمایه و همچنین عملکرد گذشته این بازار، رغبت نمی‌کردند که با سپرده‌های بانکی خودشان سهم بخرند.

وی با اشاره کسری بودجه، گفت: کسری بودجه بالا است. زمانی که تولید ناخالص داخلی منفی باشد، یعنی سرمایه گذاری در بخش مولد صورت نمی‌گیرد. زیرا یکی از عوامل مهم افزایش تولید ناخالص داخلی سرمایه گذاری است. رشد اقتصادی در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، منفی بوده و اقتصاد کشور مجموعا در این دو سال، ۱۴ درصد کوچک‌تر شده، زیرا سرمایه گذاری صورت نگرفته است، تولید تحلیل رفته و اشتغال هم کاهش یافته است.

رونق حبابی بازار سرمایه

این اقتصاددان افزود: اگر بازار سرمایه یک بازار سرمایه عمیق بود و وظایف اصلی بازار سرمایه را انجام می‌داد، پول سهامی که توسط مردم خریداری می‌شد، باید توسط شرکت‌ها در تولید کارخانه‌ها و بنگاه‌ها هزینه می‌شد. در این شرایط تولید افزایش و در نتیجه تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد. بنابراین زمانی که با رشد اقتصادی منفی رو به رو هستیم یعنی سرمایه‌هایی که در بورس جمع می‌شود به سمت تولید هدایت نمی‌شود و به بخش‌هایی مانند طلا و دلار می‌رود یا اینکه در بورس به صورت قمارگونه می‌چرخد. بنابراین بازده سهام در پایان سال منفی خواهد بود.

جام‌ساز با بیان اینکه زمانی که سهام‌دار وارد بورس می‌شود، از دو جهت انتظار دارد که سودآوری داشته باشد، توضیح داد: نخست سودآوری به دلیل بازده سهام در پایان سال است. هرچه سهام مثبت‌تر باشد، باید ارزش اسمی در بورس بالا رود. دوم از جهت خرید و فروش سهام به ارزش اسمی آن.

وی با تاکید بر اینکه رشد اقتصاد در ایران منفی است، اظهار کرد: با توجه به این رشد منفی، رونق بازار سرمایه و ارزش معاملاتی آن که روزانه به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد، باید حبابی باشد. اگر این چنین نبود رشد اقتصادی منفی نداشتیم. یکی از دلایلی که این بازار فعلا مورد توجه دولت است و از یک طرف تبلیغات زیادی برای جذب سپرده‌ها انجام می‌دهد و از طرف دیگر سپرده‌های بانکی را کاهش داده است، سهام عدالت را آزاد کرده و سهام شستا که متعلق به تامین اجتماعی است را عرضه کرده است، این است که از این بابت مالیات می گیرد. درواقع دولت از هر معامله‌ای نیم درصد مالیات می‌گیرد و درآمد کسب می‌کند. یکی از علل مهم قدرت گرفتن بورس همین مساله است.

این اقتصاددان ادامه داد: با توجه به اینکه دولت کسری بودجه دارد، درامد نفت محدود است و پیش بینی شده امسال به دو میلیارد دلار خواهد رسید، درامدهای مالیاتی را هم نمی‌تواند به خاطر کاهش رشد اقتصادی وصول کند، هم اوراق بدهی منتشر و هم از بورس استفاده می‌کند و هدف این است حدود ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار میلیارد تومان از بورس درآمد کسب کند.

وی با تاکید بر اینکه روند بورس در آینده افزایشی نخواهد بود، اظهار کرد: در چند روز اخیر ارزش معاملاتی بورس در یک روز به ۲۵ هزار میلیارد تومان هم رسید اما باز به ۱۲ هزار میلیارد تومان برگشت. زیرا قیمت دلار بالا رفت و مردم بخشی از سرمایه خود را به دلار تبدیل کردند.

رابطه نرخ بهره و قیمت سهام

یک استاد دانشگاه در یادداشتی اختصاصی برای ایبِنا به موضوع نرخ سود و نرخ تورم پرداخت و ضمن اشاره به تقسیم بندی این بخش از نظام بانکی، اثر نرخ های بهره بر اقتصادها را بررسی و تبین کرد.

«همیشه فعالان بازار سهام نگران افزایش نرخ های بهره (سود) هستند و دیدم این هفته برخی از آنان حتی از کاهش نرخ بهره نیز ابراز نگرانی کرده و نرخ ۲۱ درصد را با شرایط امروز اقتصاد، مناسبترین نرخ دانسته بودند.

مدتهاست می‌خواهم چند کلمه درباره رابطه نرخ بهره یا سود و نرخ تورم به عنوان دو متغییر مهم اقتصاد کلان تأثیرگذار بر بازار سرمایه بنویسم که فرصتی دست نداد تا امروز.

اغلب بازار سهام عکس العمل و پاسخ سریعی به تغییرات نرخ بهره می دهد، قطعاً سریعتر از سایر قسمت‌های اقتصادی، که گاهی تا ۱۲ ماه هم شده که اثرگذاری مزبور طول کشیده تا به آنها برسد. این امر می تواند فرصت های بسیاری را برای معامله گران و تحلیل گران بازار سهام فراهم آورد، چه برای خرید سهام و نگهداری آن و چه وقتی می خواهند در کوتاهترین زمان از نوسانات بازار سهام بهره مند شوند یعنی با نگرش سفته بازانه به بازار سرمایه آمده اند.

نرخ های بهره و قیمت سهام رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. لازم است هر چند بسیار مختصر به انواع نرخ بهره یا سود اشاره شود.

لذا در اینجا در کلی ترین شکل آن به دو دسته مهم از نرخ های بهره بسنده می کنیم :

• نرخ های بانکی : این همان نرخی است که بانکها بر پایه آن بهم قرض می دهند. همچنین این نرخی است که بطور مستقیم بازار سهام را تحت تأثیر خود قرار می دهد و دیده اید که فعالان بازار سهام آنرا بطور دقیق و منظم رصد می کنند. به این نرخ بیشتر «نرخ بهره بین بانکی» گفته می شود.

• نرخ های بهره مصرف کننده : این نرخ هایی هستند که برای وام های مصرف کنندگان بکار می رود ، مثل وامهای رهنی و یا وام خرید اتومبیل. این نرخ ها می توانند بر مبنا و پایه نرخ های بانک باشند ولی مستقل از آنها هستند و مجبور نیستند از تغییرات اخیر آنها متابعت کنند (وقتی فروشنده یک لوازم خانگی می گوید۲ درصد بیشتر نکشیدم روی جنس که مدت دار خریدید گاهی دعایش هم می کنیم چون از بهره سالانه و ماهانه مطلع نیستیم و «گویا همه «سواد مالی» لازم داریم.)

گرچه این دو نوع نرخ بهره یا سود متفاوت و مجزا از یکدیگرند ، ولی رابطه تنگاتنگی با هم دارند. وقتی بانکها به هم با پول ارزان تری قرض می دهند یعنی نرخ بهره کمتری از هم می گیرند، بانک قرض گیرنده از بازار بین بانکی هم از مشتریان و متقاضیان وام و تسهیلات خود نرخ بهره کمتری طلب می کند. این انتقال کاهش قیمت پول بر رفتار و تقاضای قرض گیرندگان و معامله گران اثر می گذارد و بر قیمت سهام اثرگذاری دارد و باعث جزر و مد قیمت ها در بورس ها می شود (ما بازار بورس نداریم چرا که خود بورس یک بازار متشکل و خود تنظیمی است!)

اثر کلی نرخ های بهره بر اقتصادها :

بانک های مرکزی با اهداف خاصی برای اثرگذاری بر اقتصادها نرخ های بهره را سمت و سو می دهند. بعنوان یک قاعده کلی :

• نرخ های بهره بالاتر ممکن است رشد اقتصاد را کند نماید. استقراض گران تر شده و انگیزه مردم برای پس انداز بیشتر می شود و این می تواند باعث تشویق آنها به کمتر خرج کردن شود.

• نرخ های بهره پایین تر ممکن است رشد اقتصادی را افزایش دهد. استقراض ارزان تر شده و انگیزه مردم برای پس انداز را کاهش می دهد. بنابراین ، آنها ممکن است به خرج درآمدهای خود تشویق شوند.

بانکهای مرکزی سعی دارند در راستای رسالت خود در تثبیت قیمت ها و اشتغال با برقراری نرخ های بهره بین بانکی این وظایف نرخ بهره را کنترل و مدیریت نمایند.

چگونگی اثرگذاری نرخ های بهره بر سهام :

اثرگذاری نرخ های بهره بر سهام به دو روش صورت می گیرد : مستقیم و غیر مستقیم. در اینجا بطور خلاصه به چگونگی تغییرات نرخ بهره بر کسب و کارها و در نتیجه بر سهام اشاره می کنیم :

۱- کسب و کارها بطور مستقیم تحت تأثیر نرخ بهره بین بانکی هستند، زیرا آن نرخ ها بر میزان توانایی یک شرکت در قرض گیری اثرگذارند. وقتی نرخ بهره افزایش می یابد، برای شرکتها استقراض سرمایه و تأمین سرمایه گران تر تمام می شود و لذا طرح های رشد و توسعه ای آنها کاهش می یابد و این اثر منفی بر عایدات و سود آنها می گذارد. وقتی نرخ بهره کاهش می یابد، استقراض سرمایه برای شرکت ها با هدف دستیابی به رشد و توسعه شرکت ارزان تر می شود و این امر می تواند مشوقی برای بالا رفتن قیمت های سهام باشد.

۲- کسب و کارها بطور غیر مستقیم نیز تحت تأثیر تغییرات نرخ بهره قرار می گیرند، زیرا نرخ بهره بالاتر در سطح وسیعی میانگین درآمد قابل تصرف (درآمد بعد از کسورات از جمله مالیات) کاهش می دهد. با کاهش درآمد ناشی از عوامل تولید مثل کار و سرمایه و غیره بدان معنی است که از مخارج صرف شده برای خرید و تهیه کالا و خدمات کاسته می شود و این دوباره بر درآمدها و سود شرکتها اثر منفی دارد و موجب کاهش قیمت سهام می شود. برعکس، وقتی نرخ بهره پایین تر می آید مردم بیشتر خرج می کنند و این برای کسب و کارها خوبست و کمک می کند قیمت سهام شرکتها بالا روند و شرکتها از طریق بورس ها رشد قوی تری را تجربه کنند.

نکته مهمی که در تغییرات نرخ بانکی وجود دارد آنست که تغییرات مزبور موجب «نوسانات» بازار سهام می شود که اغلب موجب فرصت برای معامله حول و حوش تغییرات قیمت سهام می شود. به فرض اگر نرخ بهره بالاتر رود و قیمت های سهام کاهش یابند، این امر برای معامله گران بورس فرصتی فراهم می آورد که انتظار داشته باشند قیمت ها در نهایت در طول زمان دوباره روند صعودی به خود می گیرند.

اجازه دهید این بحث مهم و ناقص را با تعبیری از وارن بافت، سرمایه گذار صاحب نام که در کشور ما نیز نزد اهالی بازار سرمایه بخوبی شناخته شده است ، درباره رابطه نرخ بهره و قیمت سهام پایان دهیم. او می گوید نرخ بهره همچون «نیروی جاذبه» برای بازارهای مالی عمل می کند. وقتی این نیرو افزایش می یابد (یعنی وقتی نرخ های بهره بالا می روند) قیمت تمامی سایر دارایی ها می بایست خود را پایین بیاورند تا با نرخ پایین بازده پول خود را تطبیق دهند (یادتان باشد که نرخ بهره در واقع نرخ بازده پول است که بانک مرکزی آنرا نظم و نسق می دهد.) وقتی نیروی جاذبه کاهش می یابد (یعنی وقتی نرخ بهره یا قیمت پول پایین می آید) قیمت سایر دارایی های مالی (مثل سهام) همچون بادکنک باد می‌شوند و به سمت بالا پر می‌کشند.